ماده ۶۷۵ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (added Category:دیه عقل using HotCat) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
زایل کردن عقل موجب [[دیه]] | زایل کردن عقل موجب [[دیه کامل]] و ایجاد نقص در آن موجب [[ارش]] است، خواه [[جنایت]] در اثر ایراد [[ضرب|ضربه]] و [[جراحت]] و خواه ترساندن و مانند آن باشد. | ||
تبصره ـ در صورتی که [[مجنی علیه|مجنی‌ٌ علیه]] دچار [[جنون ادواری]] شود ارش ثابت است. | |||
== توضیح واژگان == | == توضیح واژگان == | ||
«عقل» را قوه ادراک دانسته اند که موجب درک علوم نظری و بدیهی می شود، عقل در اصطلاح فقهی آن چیزی است که به وسیله آن استدلال و تفکر و تمییز امور و نیز حسن و قبح انجام می شود.1316244 | |||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
سابقاً ماده 444 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370) در این خصوص وضع شده بود.806920 | سابقاً [[ماده 444 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)]]، در این خصوص وضع شده بود.806920 | ||
== نکات توضیحی تفسیری دکترین == | == نکات توضیحی تفسیری دکترین == | ||
عنصر مادی این جرم را فعل یا ترک فعل خاصی ندانسته | [[عنصر مادی]] این جرم را [[فعل]] یا [[ترک فعل]] خاصی ندانسته اند، بلکه ممکن است زوال عقل از طریق اموری نظیر ضرب، ترساندن و ... واقع شود.714256 هر [[صدمه]] ای را که به زوال عقلی منجر شود، گروهی موجب صد نفر شتر دیه می دانند،1928324 همچنین علت ثبوت ارش را در نقص منفعت عقل، ناتوانی در تعیین دقیق میزان نقصان عقلی دانسته اند.671440 | ||
همچنین بر اساس تبصره این ماده، [[جنون|جنونی]] که منجر به از بین رفتن قوه تمیز مجنی علیه شود، مستوجب دیه است، اما سایر اقسام جنون، موجب ارش می شوند.713200 | |||
== مطالعات فقهی == | |||
== مستندات فقهی == | === مستندات فقهی === | ||
مستند فقهی این | مستند فقهی این ماده، روایتی از امام باقر (ع) است،2358276همچنین در این خصوص به روایتی از امام صادق (ع) نیز اشاره کرده اند.714252 | ||
== سوابق فقهی == | === سوابق فقهی === | ||
عقل را | فقها، عقل را منفعتی واحد در نظر گرفته اند که زوال آن موجب دیه کامل خواهد بود، در این خصوص به یکی از قضاوت های حضرت علی (ع) استناد شده است.837256 [[فقهای عامه]]، زوال عقل را موجب دیه کامل می دانند، مستند آنها علاوه بر روایتی از پیامبر (ص)، اعتقاد به با ارزش ترین [[منافع|منفعت]] بودنِ عقل است.837312 عده ای از فقها، جنایت بر عقل را سه حالت می دانند: | ||
1- زوال کلی عقل که موجب دیه کامل است. | 1- زوال کلی عقل که موجب دیه کامل است. | ||
2-زوال عقل و بازگشت آن در اثنای سال که برخی از فقها در | 2- زوال عقل و بازگشت آن در اثنای سال که برخی از فقها در این خصوص، قائل به استرداد دیه اند. | ||
3- زوال عقل و استرداد آن بعد از یک | 3- زوال عقل و استرداد آن بعد از یک سال، در این خصوص برخی از فقها معتقد به عدم امکان استرداد دیه می باشند.831488 | ||
برخی از فقها در خصوص زوال | برخی از فقها در خصوص زوال عقل، قائل به اخذ ارش می باشند،713188 باور این گروه آن است که به دلیل غیر قابل تجزیه بودن عقل، نمی توان نسبت عقل از دست رفته و عقل باقی مانده را محاسبه نمود،837264 لذا در تعیین مقدار زایل شده، باید مطابق نظر حاکم عمل کرد.2500576 گروهی از فقها نیز هر یک از اعضای مغز را دارای ارش می دانند.2992324 | ||
در خصوص مفهوم زوال عقل، عده ای از فقها آن را جنون و دیوانگی دانسته | در خصوص مفهوم زوال عقل، عده ای از فقها آن را جنون و دیوانگی دانسته اند، گروهی نیز آن را حالتی می دانند که [[عرف|عرفاً]] به شخص دیوانه گفته شود، گروهی از فقها نیز مقصود از زوال عقل را از بین رفتن تمام فعالیت های عقلی نمی دانند.1316260 | ||
== منابع == | |||
[[رده:رفرنس]] | [[رده:رفرنس]] | ||
[[رده:دیات]] | [[رده:دیات]] | ||
[[رده:دیه مقرر منافع]] | [[رده:دیه مقرر منافع]] | ||
[[رده:دیه عقل]] | [[رده:دیه عقل]] | ||
نسخهٔ ۶ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۲۶
زایل کردن عقل موجب دیه کامل و ایجاد نقص در آن موجب ارش است، خواه جنایت در اثر ایراد ضربه و جراحت و خواه ترساندن و مانند آن باشد.
تبصره ـ در صورتی که مجنی‌ٌ علیه دچار جنون ادواری شود ارش ثابت است.
توضیح واژگان
«عقل» را قوه ادراک دانسته اند که موجب درک علوم نظری و بدیهی می شود، عقل در اصطلاح فقهی آن چیزی است که به وسیله آن استدلال و تفکر و تمییز امور و نیز حسن و قبح انجام می شود.1316244
پیشینه
سابقاً ماده 444 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، در این خصوص وضع شده بود.806920
نکات توضیحی تفسیری دکترین
عنصر مادی این جرم را فعل یا ترک فعل خاصی ندانسته اند، بلکه ممکن است زوال عقل از طریق اموری نظیر ضرب، ترساندن و ... واقع شود.714256 هر صدمه ای را که به زوال عقلی منجر شود، گروهی موجب صد نفر شتر دیه می دانند،1928324 همچنین علت ثبوت ارش را در نقص منفعت عقل، ناتوانی در تعیین دقیق میزان نقصان عقلی دانسته اند.671440
همچنین بر اساس تبصره این ماده، جنونی که منجر به از بین رفتن قوه تمیز مجنی علیه شود، مستوجب دیه است، اما سایر اقسام جنون، موجب ارش می شوند.713200
مطالعات فقهی
مستندات فقهی
مستند فقهی این ماده، روایتی از امام باقر (ع) است،2358276همچنین در این خصوص به روایتی از امام صادق (ع) نیز اشاره کرده اند.714252
سوابق فقهی
فقها، عقل را منفعتی واحد در نظر گرفته اند که زوال آن موجب دیه کامل خواهد بود، در این خصوص به یکی از قضاوت های حضرت علی (ع) استناد شده است.837256 فقهای عامه، زوال عقل را موجب دیه کامل می دانند، مستند آنها علاوه بر روایتی از پیامبر (ص)، اعتقاد به با ارزش ترین منفعت بودنِ عقل است.837312 عده ای از فقها، جنایت بر عقل را سه حالت می دانند:
1- زوال کلی عقل که موجب دیه کامل است.
2- زوال عقل و بازگشت آن در اثنای سال که برخی از فقها در این خصوص، قائل به استرداد دیه اند.
3- زوال عقل و استرداد آن بعد از یک سال، در این خصوص برخی از فقها معتقد به عدم امکان استرداد دیه می باشند.831488
برخی از فقها در خصوص زوال عقل، قائل به اخذ ارش می باشند،713188 باور این گروه آن است که به دلیل غیر قابل تجزیه بودن عقل، نمی توان نسبت عقل از دست رفته و عقل باقی مانده را محاسبه نمود،837264 لذا در تعیین مقدار زایل شده، باید مطابق نظر حاکم عمل کرد.2500576 گروهی از فقها نیز هر یک از اعضای مغز را دارای ارش می دانند.2992324
در خصوص مفهوم زوال عقل، عده ای از فقها آن را جنون و دیوانگی دانسته اند، گروهی نیز آن را حالتی می دانند که عرفاً به شخص دیوانه گفته شود، گروهی از فقها نیز مقصود از زوال عقل را از بین رفتن تمام فعالیت های عقلی نمی دانند.1316260