ماده ۶۷۵ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

ماده ۶۷۵ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲): زایل ‌کردن عقل موجب دیه کامل و ایجاد نقص در آن موجب ارش است، ‌خواه جنایت در اثر ایراد ضربه و جراحت و خواه ترساندن و مانند آن باشد.

تبصره ـ در ‌صورتی ‌که مجنی‌ٌ علیه دچار جنون ادواری شود ارش ثابت است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)
• ماده ۶۷۶ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)
• ماده 444 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)

توضیح واژگان

«عقل» را قوه ادراک دانسته اند که موجب درک علوم نظری و بدیهی می شود، عقل در اصطلاح فقهی آن چیزی است که به وسیله آن استدلال و تفکر و تمییز امور و نیز حسن و قبح انجام می شود.

پیشینه

سابقاً ماده 444 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، در این خصوص وضع شده بود.

نکات تفسیری دکترین ماده 675 قانون مجازات اسلامی (1392)

عنصر مادی این جرم را فعل یا ترک فعل خاصی ندانسته اند، بلکه ممکن است زوال عقل از طریق اموری نظیر ضرب، ترساندن و ... واقع شود. همچنین علت ثبوت ارش را در نقص منفعت عقل، ناتوانی در تعیین دقیق میزان نقصان عقلی دانسته اند.

همچنین بر اساس تبصره این ماده، جنونی که منجر به از بین رفتن قوه تمیز مجنی علیه شود، مستوجب دیه است، اما سایر اقسام جنون، موجب ارش می شوند.

نکات توضیحی ماده 675 قانون مجازات اسلامی (1392)

هر صدمه ای را که به زوال عقلی منجر شود، گروهی موجب صد نفر شتر دیه می دانند.

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

مستند فقهی این ماده، روایتی از امام باقر (ع) است،همچنین در این خصوص به روایتی از امام صادق (ع) نیز اشاره کرده اند.

سوابق و مستندات فقهی

فقها، عقل را منفعتی واحد در نظر گرفته اند که زوال آن موجب دیه کامل خواهد بود، در این خصوص به یکی از قضاوت های حضرت علی (ع) استناد شده است. فقهای عامه، زوال عقل را موجب دیه کامل می دانند، مستند آنها علاوه بر روایتی از پیامبر (ص)، اعتقاد به با ارزش ترین منفعت بودنِ عقل است. عده ای از فقها، جنایت بر عقل را سه حالت می دانند:

1- زوال کلی عقل که موجب دیه کامل است.

2- زوال عقل و بازگشت آن در اثنای سال که برخی از فقها در این خصوص، قائل به استرداد دیه اند.

3- زوال عقل و استرداد آن بعد از یک سال، در این خصوص برخی از فقها معتقد به عدم امکان استرداد دیه می باشند.

برخی از فقها در خصوص زوال عقل، قائل به اخذ ارش می باشند، باور این گروه آن است که به دلیل غیر قابل تجزیه بودن عقل، نمی توان نسبت عقل از دست رفته و عقل باقی مانده را محاسبه نمود، لذا در تعیین مقدار زایل شده، باید مطابق نظر حاکم عمل کرد. گروهی از فقها نیز هر یک از اعضای مغز را دارای ارش می دانند.

در خصوص مفهوم زوال عقل، عده ای از فقها آن را جنون و دیوانگی دانسته اند، گروهی نیز آن را حالتی می دانند که عرفاً به شخص دیوانه گفته شود، گروهی از فقها نیز مقصود از زوال عقل را از بین رفتن تمام فعالیت های عقلی نمی دانند.

کتب مرتبط

• حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه اشخاص (جنایات) (آقایی نیا)

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 675 قانون مجازات اسلامی (1392)

1. زایل کردن کامل عقل مستلزم پرداخت دیه کامل است.
2. ایجاد نقص در عقل باعث محکومیت به پرداخت ارش می‌شود.
3. نوع جنایت، چه ضربه و جراحت و چه ترساندن و موارد مشابه، تأثیری در الزام به پرداخت دیه یا ارش ندارد.
4. در صورت بروز جنون ادواری در مجنی‌ٌ علیه، ارش تعیین می‌شود.