اثر تدلیس و تخلف از شروط در عقد نکاح در فقه امامیه

عنوان	اثر تدلیس و تخلف از شروط در عقد نکاح در فقه امامیه
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	مهدی ناظمی
استاد راهنما	حسین جلیل زاده ماکویی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۷
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند

اثر تدلیس و تخلف از شروط در عقد نکاح در فقه امامیه عنوان پایان نامه ای است که توسط مهدی ناظمی، با راهنمایی حسین جلیل زاده ماکویی در سال ۱۳۹۷ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند دفاع گردید.

چکیده

پیوند زناشویی، پیوند مقدسی است که برای آرامش روح و جسم بشر و ایجاد جامعه ای سالم، لازم و ضروری است. اما گاهی به دلایلی، این اهداف آنگونه که باید محقق نمی گردند که از جمله آنها می توان به تدلیس یکی از طرفین یا هر دوی آنها و یا حتی شخص ثالث در عقد نکاح اشاره نمود. قانون مدنی تدلیس را در ماده ۴۳۸ در مورد بیع تعریف نموده است. بعضی از استادان حقوق تدلیس شخص ثالث را نیز موجب خیار فسخ دانسته اند لیکن این نظر قابل ایراد است زیرا اولا فسخ نکاح جنبه استثنایی دارد و نباید آنرا به موارد مشکوک گسترش داد. ثانیا از ماده ۴۳۹ اینگونه فهمیده می شود که تدلیس زمانی موجب خیار فسخ می باشد که بوسیله یکی از طرفین قرارداد واقع شده باشد. ثالثا از ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی استنباط می شود که اگر تدلیس بدان گونه باشد که صفت ادعایی صریحا یا ضمنا در قرار نیامده و وارد قلمرو و توافق طرفین نشده یا بنای طرفین بر وجود آن نباشد، حق فسخ وجود نخواهد داشت لذا اگر ثالثی بدون آگاهی و تقصیر طرف نکاح صفت کمالی برای او ذکر کرده و یا عیب او را با فریبکاری پنهان داشته و به این وسیله موافقت طرف دیگر را برای نکاح جلب کرده باشد نمی توان نکاح را قابل فسخ تلقی کرد.فقها در این زمینه، آراء متفاوتی دارند؛ گروهی از فقها که بیشتر شافعی می باشند؛ قایل به بطلان نکاح در چنین حالتی هستند، این فقها عقد نکاح را بر عقد بیع قیاس کرده و معتقدند همانطور که در عقد بیع، اشتباه در عوضین موجب بطلان عقد است، در این عقد نیز چنین وضعیتی برقرار است. فقهای دیگر امامیه نیز به استناد روایات، قایل به حق فسخ به واسطه تدلیس در عقد ازدواج شده اند و از فسخ به دلیل تخلف صفت مشروط در نکاح نامی نبرده اند. برخی از فقها نیز تدلیس را به طور مطلق موجب فسخ ندانسته اند بلکه در صورت وجود اشتراط صفت قایل به حق فسخ شده اند. در این پایان نامه به تفصیل به اثر تدلیس و تخلف از شروط در عقد نکاح در فقه امایه و در سه فصل پرداخته شده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب چکیده

فصل۱: کلیات تحقیق ۱–۱ مقدمه

۲–۱ اهمیت و بیان مساله

۳–۱ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

۴–۱ مرور ادبیات و سوابق مربوطه

۵–۱ جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق

۶–۱ اهداف مشخص تحقیق

۷–۱ سوالات تحقیق

۸–۱ فرضیه های تحقیق

۹–۱ تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی

۱۰–۱ روش شناسی تحقیق

۱۱–۱ متغیرهای تحقیق

۱۲–۱ شرح کامل روش و ابزار گردآوری داده ها

فصل۲: مروری برادبیات پیشینه تحقیق بخش اول – تعاریف و مفاهیم راجع به تدلیس و تخلف از شرط

مبحث اول – مفهوم تدلیس

گفتار اول – معنی لغوی تدلیس

گفتار دوم – معنای اصطلاحی تدلیس

گفتار سوم – مفهوم فقهی تدلیس

گفتار چهارم – مفهوم حقوقی تدلیس

مبحث دوم – مفهوم اراده

گفتار اول – مفهوم لغوی اراده

گفتار دوم – مفهوم اصطلاحی اراده

گفتار سوم – توافق اراده ها

گفتار چهارم – ایجاب

مبحث سوم – بررسی مفهوم تخلف از شرط

گفتار اول – معنی لغوی تخلف

گفتار دوم – معنی اصطلاحی تخلف

گفتار سوم – معنی لغوی و اصطلاحی شرط

گفتار چهارم – مفهوم حقوقی شرط

گفتار پنجم– مفهوم تخلف از شرط در حقوق موضوعه

مبحث چهارم – مفهوم و ماهیت حقوقی شرط ضمن عقد

گفتار اول – ارتباط شرط با عقد

گفتار دوم – نحوه انضمام شرط به عقد

گفتار سوم – شرط تبانی و بنایی

گفتار چهارم – شرط الحاقی و ابتدایی

گفتار پنجم – شرط صحیح و ضمنی

گفتار ششم – شرایط صحت شرط مندرج ضمن عقد

مبحث پنجم – اقسام شرط

گفتار اول : شروط باطل

بند اول– شروط باطل که عقد را باطل نمی کنند

گفتار دوم : شرط مجهول که جهل به آن موجب جعل به عوضین شود

مبحث ششم – مشروط و مشروط علیه

مبحث هفتم – بررسی مفهوم نکاح

گفتار اول – معنی لغوی نکاح

گفتار دوم – مفهوم حقوقی نکاح

گفتار سوم – مفهوم فقهی نکاح

مبحث هشتم – تفاوت تدلیس با تخلف از شرط

بخش دوم – تدلیس از منظر فقه

مبحث اول – رویکرد کلی فقه در زمینه تدلیس

مبحث دوم – تدلیس در قرآن

مبحث سوم – تدلیس در روایات اسلامی

فصل۳: روش تحقیق مبحث اول – تعریف و اثر قانونی تدلیس

مبحث دوم – ارکان تدلیس و شرایط تاثیر آن

گفتار اول – عنصر مادی

گفتار دوم – عنصر معنوی

مبحث سوم – شرایط تدلیس

مبحث چهارم – بررسی تدلیس شخص ثالث

مبحث پنجم – جمع تدلیس و عیوب موجب فسخ نکاح

مبحث ششم – آیین دادرسی رسیدگی به دعوای تدلیس

گفتار اول – نحوه طرح دعوا

گفتار دوم – رسیدگی دادگاه

مبحث هفتم – ضمانت اجرای فریب در ازدواج

گفتار اول – ضمانت اجرای کیفری

بند اول – عنصر مادی جرم فریب در ازدواج

بند دوم – عنصر معنوی جرم فریب در ازدواج ۵۰ گفتار دوم – شمول مرور زمان کیفری

گفتار دوم – ضمانت اجرای مدنی

مبحث هشتم – مجازات فریب در ازدواج

مبحث نهم – اثر فسخ ازدواج بر مهر

گفتار اول – فسخ ازدواج از ناحیه زوج

گفتار دوم – اثر فسخ بر مهر

بخش اول – تدلیس در نکاح در فقه امامیه

مبحث اول – رویکرد فقه در زمینه تدلیس

مبحث دوم – پیشینه تاریخی تدلیس در فقه

مبحث سوم– تدلیس در آیینه آیات و روایات

گفتار اول – تقسیم بندی روایات تدلیس با کنکاش در روایات

گفتار دوم – احادیث حکم تدلیس در غیر از عیوب زن و مرد

مبحث چهارم – احکام فقهی مربوط به تدلیس

گفتار اول – حکم تدلیس در آرای فقیهان

گفتار دوم – استفتایات از مراجع

مبحث پنجم – موارد فسخ نکاح در فقه

گفتار اول – فسخ نکاح از دید روایات

گفتار دوم – عیوب هریک از زن و مرد از دید فقه

بند اول – عیوب ویژه مرد

بند دوم – عیوب ویژه زن

مبحث ششم – دیدگاه شیعه در وصف عیوب

گفتار اول – ادله مشهور

گفتار دوم – ارزیابی ادله مشهور

بند اول – حکم قاعده لاضرر

بند دوم – حکم قاعده لاحرج

بند سوم –شرط بنایی

مبحث هفتم – بررسی فقهی حکم قانون مدنی و نظریات فقها پیرامون فسخ نکاح

گفتار اول – بررسی حکم قانون مدنی

گفتار دوم – دیدگاه شیخ طوسی

گفتار سوم – دیدگاه شهید ثانی

فصل ۴: تجزیه و تحلیل داده ها(یافته ها) بخش اول – تخلف از شرط نکاح در حقوق موضوعه

مبحث اول – اقسام شروط ضمن عقد

گفتار اول – شرط صفت

گفتار دوم – شرط نتیجه

گفتار سوم – شرط فعل

مبحث دوم – تقسیمبندی شروط ضمن عقد بر مبنای شرایط لازم جهت صحت آن

مبحث سوم – شروط ناظر بر عقد نکاح

گفتار اول: شروط ناظر بر احکام نکاح

گفتار دوم – شروط مربوط به انعقاد نکاح

گفتار سوم – شروط مربوط به انحلال نکاح

گفتار چهارم – شرط مربوط به مهر

مبحث چهارم –متداول ترین شروط ضمن عقد

گفتار اول – شرط وکالت در طلاق

گفتار دوم – شرط عدم ازدواج مجدد شوهر

گفتار سوم – شرط تعیین محل سکنی یا خارجنکردن زوجه از شهر خودش توسط زوج و سکنی در شهر معین

گفتار چهارم – شرط ادامه تحصیل

گفتار پنجم – شرط اشتغال

گفتار ششم – شرط خروج از کشور

گفتار هفتم – شرط تنصیف اموال

گفتار هشتم – شرط حضانت

مبحث پنجم – تخلف از شرط نکاح

گفتار اول – آثار تخلف از شرط

گفتار دوم – ضمانت اجرای تخلف از شرط

بخش دوم – تخلف از شرط در فقه امامیه

مبحث اول – دیدگاه کلی فقهای امامیه پیرامون تخلف از شرط

مبحث دوم – شرط ضمن عقد جایز و تخلف از آن

مبحث سوم – ضمانت اجرای تخلف از شرط ترک فعل حقوقی

مبحث چهارم – نظریه بطلان عمل حقوقی مخالف باشرط ترک فعل حقوقی

گفتار اول – شرط عدم اعمال خیار مجلس

گفتار دوم – شرط عدم اجاره عین مستاجره

مبحث پنجم – دیدگاه فقها در خصوص تخلف از شرط نکاح

مبحث ششم – صحت یا بطلان برخی از شروط فعل ضمن عقد نکاح از منظر فقه

گفتار اول – شرط وکالت زوجه در طلاق

گفتار دوم – شرط عدم روابط جنسی

گفتار سوم – شرط بچه دار نشدن زوجه

گفتار چهارم – شرط عدم ازدواج مجدد زوج

گفتار پنجم – شرط توارث

فصل۵: بحث و نتیجه گیری نتیجه

منابع و مآخذ

منابع فارسی

منابع عربی

منابع لاتین

ABSTRACT

کلیدواژه ها

• تدلیس
• فریب
• نکاح
• فسخ نکاح