استجواب در دادرسی مدنی و مطالعه تطبیقی در حقوق کشورهای عربی
 | |
| عنوان | استجواب در دادرسی مدنی و مطالعه تطبیقی در حقوق کشورهای عربی |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | رضا قدمیان |
| استاد راهنما | مجید پوراستاد |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۰ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی |
استجواب در دادرسی مدنی و مطالعه تطبیقی در حقوق کشورهای عربی عنوان پایان نامه ای است که توسط رضا قدمیان، با راهنمایی مجید پوراستاد در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.
چکیده
استجواب در دادرسی مدنی یا پاسخ خواهی یکی از ادله تحقیقی – احرازی است که به منظور کشف اقرار و توضیح نکات مبهم بکار میرود. در حقوق فرانسه این نهاد به CORMPARUTION PERSONNELLE مشهور است ومواد ۱۸۴تا۱۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی فرانسه به آن اختصاص داده شده است.کشورهای عربی نیز این نهاد را تحت عنوان استجواب اقتباس کرده اند.در حقوق ایران نهادی شبیهه به استجواب به صراحت پیش بینی نشده است؛چراکه نفوذ تاریخی قاعده منع تحصیل دلیل و حرمت تلقین دلیل در فقه شیعه مانع از آن شده است. با این حال قانونگذار ایران از سال ۱۳۵۶ با پیش بینی ماده 8 قانون اصلاح پاره ای از قوانین دادگستری و مواد بعدی چون ماده ۱۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی حق هرگونه تحقیق واقدام را به دادرس مدنی اعطاء نموده که به نظر میرسد استجواب از اصحاب دعوا نیز مصداقی از آن باشد. استجواب یا پاسخ خواهی دارای دو مبنا است. نخست: درخواست طرفین به عنوان صاحبان دعوای مدنی.دوم:تکلیف قاضی در کشف واقع در موارد مقتضی. استجواب دارای ارکانی است ازجمله: پرسشخواه، پاسخ خواه و پاسخ خواسته.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه ۱
فصل اول: ماهیت و پیشینه استجواب ۶
مبحث اول: ماهیت استجواب ۸
گفتار اول: معنای استجواب ۸
بند اول: معنای لغوی استجواب ۸
بند دوم: معنای اصطلاحی استجواب ۹
الف – استجواب در حقوق کشور های عربی ۱۱
ب – پاسخ خواهی در حقوق دادرسی ایران ۱۲
گفتار دوم: تبیین ماهیت حقوقی استجواب ۱۴
بند اول: استجواب؛ دلیل تحقیقی ۱۵
بند دوم: اوصاف و ویژگیهای استجواب ۱۷
الف– استجواب دلیلی است اخلاقی (اقناعی) ۱۷
ب– تکمیلی بودن استجواب ۱۸
ج– تکلیفی بودن استجواب ۱۹
بند سوم: تمایز استجواب از مفاهیم مشابه ۲۱
الف– تفاوتهای استجواب در امور مدنی با استنطاق و بازجویی در امور کیفری ۲۲
ب– تفاوت پاسخ خواهی با اخذ توضیح در دادرسی مدنی ۲۳
مبحث دوم: پیشینه استجواب ۲۷
گفتار اول: پاسخ خواهی در حقوق دادرسی ایران ۲۷
بند اول: پاسخ خواهی در دوره انفعال گرایی دادرس مدنی ۲۷
بند دوم: پاسخ خواهی در دوره فعال گرایی دادرس مدنی ۳۳
الف– نصوص مستند استجواب در دوره فعال گرایی دادرس مدنی ۳۴
۱) ماده
قانون اصلاح پاره ای از قوانین دادگستری مصوب ۱۳۵۶ ۳۴
۲) ماده
لایحه قانونی تشکیل دادگاههای عمومی مصوب ۱۳۵۸ ۳۵
۳) ماده
قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۷۸ ۳۵
۴) ماده
قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ ۳۵
۵) ماده
قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ ۳۶
۶) نصوص مستند پاسخ خواهی در زمینه داوری ۳۶
ب واژه شناسی تحقیق و اقدام موضوع نصوص دوره فعال گرایی ۳۷
ج آثار پذیرش نقش فعال دادرس برقاعده منع تحصیل دلیل ۳۹
د استجواب در رویه قضایی دوره فعال گرایی ۴۱
گفتار دوم: پیشینه استجواب در فقه شیعه ۴۲
الف مطالبه جواب ۴۳
ب حث بر اقرار ۴۴
ج استنطاق قاضی (قضابه سیاست شرعیه) ۴۶
د– استفصال قاضی (استفسار قاضی) ۴۹
گفتار سوم: استجواب در حقوق کشور های عربی ۵۰
بند اول: جایگاه استجواب در حقوق کشور های عربی ۵۱
الف– تعریف استجواب ۵۲
ب– هدف استجواب در حقوق کشور های عربی ۵۳
بند دوم: استجواب در قوانین موضوعه کشور های عربی ۵۴
فصل دوم: مبنا، قلمرو و شرایط استجواب ۵۶
مبحث اول: مبنا و قلمرو استجواب ۵۸
گفتار اول: مبنای پاسخ خواهی ۵۸
بند اول: مبانی دوگانه پاسخ خواهی ۵۸
الف– منبای پاسخ خواهی به تشخیص دادگاه (راسا) ۵۹
ب– مبنای پاسخ خواهی به درخواست اصحاب دعوا ۵۹
بند دوم: هدف استجواب ۶۰
گفتار دوم: قلمروی استجواب ۶۲
بند اول: قلمروی استجواب در برخورد با قاعده منع تحصیل دلیل ۶۳
بند دوم: شاخص های بی طرفی دادرس در روند پاسخ خواهی ۶۵
الف– رعایت اصل ترافع در پاسخ خواهی ۶۶
ب– پاسخ خواهی در چهارچوب خواسته ۶۷
بند سوم: اصول حاکم بر استجواب ۶۷
الف– اصل رعایت حریم خصوصی افراد ۶۸
ب– اصل ممنوعیت پاسخ خواهی به عنف، اکراه، اغفال و تلقین ۶۸
ج– اصل عدم توجه ایرادات ۶۸
مبحث دوم: شرایط استجواب ۷۰
گفتار اول: شرایط پرسش خواه ۷۰
بند اول: دادگاه به عنوان پرسش خواه ۷۰
بند دوم: اصحاب دعوا به عنوان پرسش خواه ۷۱
گفتار دوم: شرایط پرسش خوانده ۷۲
بند اول: شرایط اشخاص حقیقی به عنوان پرسش خوانده ۷۸ ۷۳
الف اهلیت ۷۳
ب جواز تصرف ۷۶
بند دوم: شرایط اشخاص حقوقی به عنوان پرسش خوانده ۷۷
گفتار سوم: شرایط پرسش خواسته ۷۹
الف قابلیت انتساب به پرسش خوانده ۷۹
ب پرسش خواسته باید متعلق به دعوا باشد (مربوط به دعوا باشد) ۸۰
ج پرسش خواسته باید موثر در تصمیم دادگاه باشد ۸۶ ۸۱
د پرسش خواسته از اموری باشد که اثبات آن جایز است ۸۲
۱) پاسخ خواهی برخلاف قراین قطعی حاصل ازرای نهایی دادگاه ۸۲
۲) پاسخ خواهی برخلاف سوگندقاطع دعوا ۸۳
۳) پاسخ خواهی برخلاف مندرجات سند رسمی ۸۳
۴) اثبات وجود یک عقد با یک قالب خاص ۸۳
۵) پاسخ خواهی درامور خلاف نظم عمومی واخلاق حسنه ۸۴
فصل سوم: آیین و آثار استجواب ۸۵
مبحث اول: آیین استجواب ۸۷
گفتار اول: آیین عمومی استجواب ۸۷
بند اول: لزوم صدور قرار جهت استجواب ۸۷
الف آیین و شرایط صدور قرار احضار شخصی ۸۸
۱) مستند و مستدل بودن قرار پاسخ خواهی ۸۸
۲) ماهیت قرار پاسخ خواهی ۸۹
۳) شیوه تنظیم و ضرورت ابلاغ قرار پاسخ خواهی ۹۰
۴) قابلیت عدول از قرار پاسخ خواهی ۹۱
ب قرار رد درخواست پاسخ خواهی ۹۲
بند دوم: محدوده زمانی پاسخ خواهی ۹۳
الف محدوده زمانی پاسخ خواهی ۹۴
۱) بررسی محدوده زمانی پاسخ خواهی در مرحله بدوی ۹۴
۲) بررسی محدوده زمانی پاسخ خواهی در مرحله تجدید نظر و فرجام خواهی ۹۵
ب– محدوده مکانی پاسخ خواهی ۹۶
بند سوم: لزوم تنظیم صورتمجلس برای پاسخ خواهی ۹۸
بند چهارم: علنی بودن جلسه پاسخ خواهی ۹۹
گفتار دوم: آیین ویژه استجواب ۱۰۰
بند اول: لزوم حضور شخصی اصحاب دعوا ۱۰۰
بند دوم: آیین طرح سوال و مطالبه جواب ۱۰۲
الف لزوم پرسش سوالات توسط دادرس ۱۰۲
ب منع پرسیدن سوالات تلقینی، مبهم و دو پهلو ۱۰۳
ج عدم لزوم ابلاغ سوالات ۱۰۴
د لزوم اعطاء مهلت برای پاسخ به سوالات در موارد مقتضی ۱۰۵
ه– عدم استفاده از هرگونه نوشته و متن از پیش تنظیم شده برای جواب ۱۰۵
بند سوم: امکان احضار اشخاص غیر از پرسش خوانده به جلسه پاسخ خواهی ۱۰۶
الف– امکان حضور پرسش خواه در جلسه پاسخ خواهی ۱۰۶
ب– امکان حضور کارشناس و گواه در جلسه پاسخ خواهی ۱۰۷
مبحث دوم: آثار استجواب ۱۰۹
گفتار اول: آثار پاسخ خواهی در صورت حضور پرسش خوانده درجلسه پاسخ خواهی ۱۰۹
الف حضور پرسش خوانده و حصول اقرار، اماره یا قراین قضایی ۱۰۹
ب حضور پرسش خوانده و عدم پاسخ به سوالات مطروحه ۱۱۱
۱) عدم پاسخگویی پرسش خوانده به سوالات دادرس به دلیل عذر مشروع ۱۱۲
۲) عدم پاسخگویی خوانده بدون عذر مشروع ۱۱۲
ج حضور پرسش خوانده و انکار وقایع موضوع پاسخ خواهی ۱۱۴
گفتار دوم: آثار ناشی از عدم حضور پرسش خوانده ۱۱۵
بند اول: آثار ناشی از عدم حضور پرسش خوانده به دلیل عذر مشروع ۱۱۶
بند دوم: آثار عدم حضور پرسش خوانده بدون عذر مشروع ۱۱۷
نتیجه گیری ۱۱۹
کتابنامه ۱۲۳
کلیدواژه ها
- حکم قضایی
- عدالت کیفری
- کشورهای عربی
- مطالعه تطبیقی
- نظام حقوقی
- استجواب (فقه)
- دادرسی مدنی
- قانون آیین دادرسی مدنی
- استجواب در دادرسی مدنی
- بازجویی در امور مدنی
- پاسخ خواهی