اصل دوگانگی ایده – بیان در حقوق آفرینش های ادبی و هنری
 | |
| عنوان | اصل دوگانگی ایده – بیان در حقوق آفرینش های ادبی و هنری |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | شیرین شریف زاده طادی |
| استاد راهنما | مهدی زاهدی |
| استاد مشاور | محمود حکمت نیا، باقر انصاری |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
اصل دوگانگی ایده – بیان در حقوق آفرینش های ادبی و هنری عنوان رساله ای است که توسط شیرین شریف زاده طادی، با راهنمایی مهدی زاهدی و با مشاوره محمود حکمت نیا و باقر انصاری در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
اصل دوگانگی ایده–بیان در حقوق آفرینش های ادبی و هنری به معنای آن است که در آثار ادبی و هنری ایده های ضمن اثر از بیان تفکیک می شود و حمایت تنها به بخش دوم تعلق می گیرد. هدف از پیش بینی این اصل، آزادی دسترسی عموم به ایده ها و مفاهیم در جهت پیش برد دانش و هنر است که از اهداف اصلی حقوق مالکیت فکری به شمار می رود. علی رغم آن که این اصل، مورد پذیرش تمامی نظام های حقوق مالکیت فکری قرار گرفته و در برخی نظام های حقوق ملی و معاهدات بین المللی پیش بینی گردیده اما حیطه و عناصر آن ناشناخته باقی مانده است. از آن جایی که امروزه ایده ها در زمره ی ارزشمندترین دارایی های انسان قلمداد می شوند، خروج آن ها از حمایت حقوق آفرینش های ادبی و هنری غیرقابل توجیه و موجب بی انگیزه شدن خالقان در تولید آثار جدید می گردد. این پژوهش در پی یافتن پاسخ این سوال است که تفکیک ایده از بیان در اصل دوگانگی چگونه انجام می شود؟ و این اصل تا چه اندازه می تواند ضروری و کارآمد باشد؟ قانون گذاران ملی و بین المللی به تبیین خصوصیات و عناصر اصل دوگانگی ایده و بیان نپرداخته اند و رویه ی قضایی نیز در این خصوص متشتت است. این رساله به منظور پاسخ به سوالات فوق با بررسی تبار و مبانی قانون گذاری در سطح ملی و بین المللی و تحلیل آرای متعدد دادگاه ها و هم چنین با لحاظ تاریخ و فلسفه ی هنر به این نتیجه دست یافته که منظور از ایده های غیرقابل حمایت در حقوق آفرینش های ادبی و هنری، ایده های کلی و عمومی اثر است که فاقد اصالت می باشند و ایده های جزیی، پیچیده و تازه که حاصل خلاقیت و تلاش فکری خالقان هستند در عمل مورد حمایت حقوق آفرینش های ادبی و هنری قرار می گیرند. دادگاه ها به لحاظ عمل به اقتضایات اصل دوگانگی ایده و بیان و در عین حال برای حمایت از ایده های اصیل و خلاقانه، به ناچار ایده های قابل حمایت را به عنوان بیان اثر تفسیر کرده اند. همچنین اصل دوگانگی ایده و بیان در برخی مصادیق آثار هنری همچون آثار هنر معاصر، هنرهای تجسمی و برنامه های کامپیوتری به دلایل مختلف از جمله درهم تنیدگی ایده و بیان و عدم امکان تفکیک آن ها، ناکارآمد و چالش برانگیز است. پذیرش نظریه ها و دکترین هایی چون دکترین صحنه های مشابه، امتزاج و استفاده ی منصفانه که متضمن اهداف اصل دوگانگی ایده و بیان می باشند، می توانند ضمن رفع ابهامات عمل به این اصل، ما را از تمسک به این اصل بی نیاز سازند.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه ۱ الف–بیان مسیله
ب–اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
ج–مرور ادبیات و پیشینه مربوط
د–جنبه جدید بودن و نوآوری درتحقیق
ه–اهداف مشخص تحقیق
و–پرسش های تحقیق
ز–فرضیه های تحقیق
فصل اول: چیستی اصل دوگانگی ایده و بیان مبحث اول: شناخت اصل دوگانگی ایده و بیان
گفتار اول: مفهوم و خاستگاه اصل دوگانگی ایده و بیان
بند اول: تعریف اصل دوگانگی ایده و بیان
بند دوم: خاستگاه اصل دوگانگی ایده و بیان
الف) قرن نوزدهم
ب) قرن بیستم
گفتار دوم: ماهیت ایده و بیان
بند اول: ماهیت ایده
الف) ایده از منظر فلسفی
ب) ایده در حقوق کپی رایت
۱–ایده های ضمن اثر و ایده های خلق شده به وسیله ی اثر
۲–ایده های کلی و ایده های جزیی
۱–تشخیص ایده کلی از ایده جزیی
بند دوم: ماهیت بیان
الف) بیان در مفهوم فلسفی
ب)بیان در حقوق کپی رایت
مبحث دوم: ریشه های تاریخی و توجیه اصل دوگانگی ایده و بیان
گفتار اول: ریشه های تاریخی اصل دوگانگی ایده و بیان
بند اول: تاریخ هنر و اصل دوگانگی ایده و بیان
الف) فلسفه ی هنر و دوران قدیم
بند دوم: اصل دوگانگی ایده و بیان در معاهدات بین المللی و حقوق تطبیقی
الف) معاهدات بین المللی
ب) حقوق تطبیقی
ج)حقوق ایران
الف) آزادی بیان
ب) تعامل کپی رایت و آزادی بیان
ج)تقابل کپی رایت و آزادی بیان
بند دوم: اصل دوگانگی ایده و بیان تراز حق آزادی بیان و کپی رایت
الف) اصل دوگانگی ایده و بیان به مثابه پارسنگ ترازو
ج)آزادی بیان و ایده های کلی
فصل دوم: بازنمایی مفهوم دوگانگی ایده و بیان در پرتو مفاهیم مرتبط مبحث اول: تعیین جایگاه دوگانگی ایده و بیان در سویه های حقوق مالکیت فکری
گفتار اول: فلسفه حقوق مالکیت فکری
بند اول: نظریه ی کار– مالکیت
الف) نظریه ی ارزش افزوده
ب)نظریه ی کار– مالکیت و دوگانگی ایده و بیان
بند دوم: نظریه ی شخصیت
الف) هگل
ب)کانت و فیشته
ج)نظریه ی شخصیت و دوگانگی ایده و بیان
بند سوم: نظریه ی فایده گرایانه
بند اول: موارد خارج از حمایت
بند دوم: استثنایات
مبحث دوم: مرزبندی مفهومی دوگانگی ایده و بیان
گفتار اول: اصالت و دوگانگی ایده و بیان
بند اول: تعریف اصالت
الف) معیار عرق جبین
ب)معیار جرقه
ج)معیار تجلی روح خالق
بند دوم: نسبت میان اصالت و دوگانگی ایده و بیان
الف) ایده ها به مثابه اجزای غیراصیل
ب)ایده های اصیل
گفتار دوم: اثر و دوگانگی ایده و بیان
بند اول: پدیدآورندگی
الف) مفهوم پدیدآورندگی در اثر
ب) نسبت میان پدیدآورندگی و دوگانگی ایده و بیان
بند دوم: آثار واقعیت بنیان
فصل سوم: شکاف بین نظر و عمل در اصل دوگانگی ایده و بیان مبحث اول: اصل دوگانگی ایده و بیان در جریان رسیدگی به نقض اثر
گفتار اول: شباهت اساسی در نقض کپی رایت
بند اول: عناصر نقض اثر
بند دوم: مفهوم شباهت اساسی
گفتار دوم: احراز شباهت اساسی
بند اول: آزمون های چهارگانه
الف) آزمون ناظر عادی
ب) آزمون مفهوم و احساس کلی
ج) آزمون بیرونی/ درونی
د)آزمون فشرده سازی، تصفیه، مقایسه
ه)شباهت اساسی در رویه ی قضایی ایران
بند دوم: اصل دوگانگی ایده و بیان و شباهت اساسی
الف) تاثیر تفسیر اصل دوگانگی ایده و بیان بر شباهت اساسی
ب) کاربست اصل دوگانگی ایده و بیان در آزمون های چهارگانه
مبحث دوم: کدام ایده ها حمایت می شوند
گفتار اول: ایده ی قابل حمایت و ایده ی غیرقابل حمایت
بند دوم: ایده های خاص
بند سوم: ایده های تخیلی
بند چهارم: مصادیقی از حمایت از ایده
الف)کاراکترها
ب)تداعی ذهنی
فصل چهارم: نگاه واسازانه: استغناء از اصل دوگانگی ایده و بیان مبحث اول: چالش های استفاده از اصل دوگانگی ایده و بیان
گفتار اول: درهم تنیدگی ایده و بیان
بند اول: آثار هنر معاصر
الف) هنر مفهومی
ب)هنر یافته– گزیده
ج)هنر از آن خودسازی
بند دوم: آثار تجسمی
بند سوم: برنامه های کامپیوتری
الف) آزمون ویلم
ب) آزمون آلتایی
گفتار دوم: بیان غیرقابل حمایت
بند اول: آثار موسیقایی
بند دوم: بیان به مثابه ایده
مبحث دوم: عدم نیاز به اصل دوگانگی ایده و بیان
گفتار اول: جایگزین های اصل دوگانگی ایده و بیان
بند اول: دکترین صحنه های مشابه
بند سوم: استفاده ی منصفانه
گفتار دوم: نگاه واقع گرایانه به اصل دوگانگی ایده و بیان
بند اول: حمایت قوی و حمایت ضعیف
بند دوم: استعاره ی دوگانگی ایده و بیان
نتیجه گیری
فهرست منابع
کلیدواژه ها
- دوگانگی ایده و بیان
- ایده کلی
- ایده جزیی
- آزادی بیان
- شباهت اساسی