اعراض از ملک در فقه امامیه و حقوق افغانستان

عنوان	اعراض از ملک در فقه امامیه و حقوق افغانستان
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	سلطانعلی محمودی
استاد راهنما	سید حسن شبیری زنجانی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	جامعه المصطفی العالمیه

اعراض از ملک در فقه امامیه و حقوق افغانستان عنوان پایان نامه ای است که توسط سلطانعلی محمودی، با راهنمایی سید حسن شبیری زنجانی در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.

چکیده

اعراض، در اصطلاح فقهی – حقوقی، روی گرداندن از مال تحت تملک خویش (چشم پوشی از حق عینی)، به نیت ترک مالکیت بوده و یکی از قواعد عمومی و کاربردی در فقه و حقوق اسلامی محسوب می گردد؛ زندگی اجتماعی انسان ها مکررا شاهد این رویداد مالی بوده است که مالک به خاطر مایوس شدن از دست رسی به برخی اموالش، یا باانگیزه های دیگر، بدون اینکه تملیک آن را به دیگری منظور نظر داشته باشد، از مال خود، دست برداشته و تملک آن را برای دیگران مباح می نماید. البته حالتی که مالک، مالش را رها نموده و نسبت به ازاله ی ملکیت یا بقاء آن هیچ تصوری ندارد (که اکثر موارد اعراض را شکل می دهد)، نیز از مصادیق اعراض محسوب می گردد. اتفاق چنین مواردی در حوزه ی حقوق اموال، باعث به وجود آمدن این سوال شده است که آیا مالکیت مالک، نسبت به معرض عنه، به وسیله ی اعراض، از بین می رود یا اینکه مالکیتِ به وجود آمده تا زمانی که یکی از اسباب شرعی زوالِ ملکیت به وجود نیامده است، غیرقابل زوال هست؟ در پاسخ به پرسش فوق، سه نظریه ی عمده ی فقهی شکل گرفته است که جواب سوال فوق بر مبنای هرکدام از آن ها متفاوت می گردد. تحقیق حاضر تلاش نموده است با روش توصیفی – تحلیلی، پاسخ سیوال مذکور را از منظر فقه امامیه، فقه حنفی و حقوق افغانستان، پیدا نماید؛ در مجموع، فقه امامیه، حنفی و حقوق افغانستان، نهاد اعراض را یکی از اسباب زوال ملکیت دانسته و رابطه ی ملکیت مالک با معرض عنه را، پس از اعراض، به صورت قطعی و غیرقابل رجوع، زایل شده می داند. بنابراین، پس از تحقق اعراض، معرض عنه، جزء اموال مباح محسوب شده و افراد دیگر مجازند، آن را به تملک خود درآورند. نیز از منظرگاه فقه امامیه، فقه حنفی و حقوق افغانستان، اعراض، قلمرو وسیعی داشته و شامل تمام اموال، اعم از اموال منقول و غیرمنقول، می گردد. به طور خلاصه باید گفت که پژوهش حاضر، با بررسی نظریات فقها و حقوق دانان به این نتیجه دست یازیده است که اعراض، نتایجی چون سلب مالکیت مالک، مباح شدن معرض عنه و امکان تملک دیگران نسبت به آن را در پی دارد. البته نتایج مذکور، در صورتی قابل دستیابی است که اعراض کننده، دو قصد جدی را هنگام اعراض، مدنظر داشته باشد؛ نخست اینکه ایشان باید قصد فعل (ترک مال) کند، و در قدم دوم، قصد نتیجه (اباحه) را نیز در نظر داشته باشد.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده ۰ فهرست مطالب ا مقدمه

۱– بیان مسیله

۲– سوالات تحقیق

۳– فرضیه تحقیق

۴– هدف تحقیق

۵– ضرورت و اهمیت موضوع تحقیق

۶– روش تحقیق

۷– پیشینه تحقیق

۸– سازمان دهی تحقیق

فصل اول: مفاهیم و کلیات مبحث اول: مفاهیم

گفتار اول: مفهوم مالکیت

بند۱: مفهوم لغوی مالکیت

بند۲: مفهوم اصطلاحی مالکیت

گفتار دوم: مفهوم اعراض از مالکیت

بند۱: مفهوم لغوی اعراض

بند۲: مفهوم فقهی و حقوقی اعراض

الف: مفهوم فقهی

ب: مفهوم حقوقی

گفتار سوم: مفهوم ابراء

بند۱: مفهوم لغوی ابراء

بند۲: مفهوم اصطلاحی ابراء

گفتار چهارم: مفهوم اسقاط

بند۱:مفهوم لغوی اسقاط

بند۲: مفهوم اصطلاحی اسقاط

گفتار پنجم: مفهوم متروک و مفقود

بند۱: مفهوم متروک

بند۲: مفهوم مفقود

مبحث دوم: کلیات

گفتار اول: رابطه اعراض با مفاهیم مشابه

بند۱: مقایسه اعراض با ابراء

الف: وجوه اشتراک

ب: وجوه افتراق

بند۲: مقایسه اعراض با اسقاط

بند۳: مقایسه ی اعراض با مفقود و متروک

گفتار دوم: اقسام اعراض

بند۱: اعراض اختیاری

بند۲: اعراض اجباری

گفتار سوم: اوصاف اعراض

گفتار چهارم: اوصاف مالکیت

فصل دوم: ماهیت، مفاد، شرایط و مصادیق اعراض از مال مبحث اول: ماهیت، مفاد و شرایط اعراض

گفتار اول: ماهیت اعراض

گفتار دوم: مفاد اعراض

گفتار سوم: شرایط اعراض از مالکیت

بند۱: عدم منع قانونی برای اعراض ۵۰ بند۲: عدم تعلق حق دیگران به معرض عنه

بند۳: اجتناب مالک از تمام تصرفات مالکانه

مبحث دوم: مصادیق اعراض در فقه امامیه و قانون مدنی افغانستان

گفتار اول: مصادیق اعراض در فقه امامیه

بند۱: اعراض از مال

الف: اعراض از اموال غیر منقول

ب: اعراض از اموال منقول

۱– حیوان به راه مانده

۲– خاکه ی زرگری

۳– اموال غرق شده از کشتی شکسته

۴– مصطاد صیاد

۵– نهال و محصول زراعی

بند۲: اعراض از حقوق

گفتار دوم: مصادیق اعراض در قانون مدنی افغانستان

بند۱: اعراض از مال

بند۲: اعراض از حق

فصل سوم: آثار اعراض از منظر فقهای امامیه و قانون مدنی افغانستان مبحث اول: آثار اعراض از منظر فقهای امامیه

گفتار اول: نظریه ی اول و مستندات آن

بند۱: تبیین نظریه ی اول

بند۲: مستندات نظریه ی اول

الف: روایات

ب: قاعده تسلیط و اقدام

ج: عرف و سیره عقلا

گفتار دوم: نظریه دوم و مستندات آن

بند۱: تبیین نظریه ی دوم

بند۲: مستندات نظریه ی دوم

الف: عدم وجود دلیل

ب: استصحاب بقای مالکیت

گفتار سوم: نظریه ی سوم و مستندات آن

بند۱: تبیین نظریه ی سوم

بند۲: مستندات نظریه ی سوم و نقد آن

گفتار چهارم: انتخاب نظریه ی برتر

مبحث دوم: آثار اعراض از منظر قانون مدنی افغانستان

گفتار اول: رجوع، از اعراض

بند۱: در فقه امامیه

بند۲: در قانون مدنی

گفتار دوم: احراز و اثبات اعراض

جمعبندی

پیشنهادات

منابع و مآخذ

الف: منابع فارسی

ب: منابع عربی

ج: مجلات

د: قوانین

ح: سایت

کلیدواژه ها

• اعراض
• ملک
• مالکیت
• اباحه