امکانسنجی نقشآفرینی مردم در ابتکار بازنگری قانون اساسی؛ درنگی بر ظرفیت حقوق اساسی ایران
امکانسنجی نقشآفرینی مردم در ابتکار بازنگری قانون اساسی؛ درنگی بر ظرفیت حقوق اساسی ایران نام مقاله ای است از حامد نیکو نهاد و سید عبدالسعید مدرس که در شماره دو دوره پنجاه (تابستان 1399) فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران منتشر شده است.
چکیده
قانون اساسی بهعنوان والاترین میثاق اجتماعی توصیف میشود که تضمین کارامدی آن در طول زمان، نیازمند پیشبینی سازوکارِ بازنگری در آن است. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در اصل 177 سازوکاری را برای بازنگری مقرر کرده که از نظر میزان نقش مردم در این فرایند شایان توجه است. انگیزۀ نگارش این نوشتار، پاسخ به این پرسش است که قانون اساسی جمهوری اسلامی برای نقشآفرینی مردم در ابتکار بازنگری در قانون اساسی چه ظرفیتهایی دارد؟ در پاسخ باید گفت ظاهر اصل 177 صرفاً مقام رهبری را دارای صلاحیت ابتکار بازنگری میداند. با این حال، در این نوشتار به شیوۀ توصیفی و تحلیلی با بررسی مبانی مشارکت مردم در ابتکار بازنگری از منظر حقوق بنیادین و اصولی از قانون اساسی که دلالت بر حاکمیت مردم دارد و همچنین با انعکاس دیدگاه قانونگذار اساسی و با وفاداری و استناد به قانون اساسی فعلی، در جهت تقویت نقش مردم در ابتکار بازنگری قانون اساسی توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا رئیسجمهور گام برداشته شده است. یافتههای پژوهش حاضر دال بر آن است که حق خداداد و سلبناپذیر تعیین سرنوشت اجتماعی، تکلیف همگانی آحاد مردم در امر به معروف و نهی از منکر و بهعلاوه وظیفۀ امت مسلمان در ساخت جامعۀ اسلامی، ظرفیت حقوقی لازم برای افزایش نقشآفرینی مردم را فراهم کردهاند.
کلیدواژهها
- ابتکار بازنگری
- بازنگری قانون اساسی
- پیشنهاد بازنگری
- حق تعیین سرنوشت
- حاکمیت مردم