انتقال ارادی و قهری اموال فکری در فقه اسلامی و حقوق افغانستان

عنوان	انتقال ارادی و قهری اموال فکری در فقه اسلامی و حقوق افغانستان
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	محمدبشیر محمدی
استاد راهنما	سیدحسن شبیری زنجانی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	جامعه المصطفی العالمیه

انتقال ارادی و قهری اموال فکری در فقه اسلامی و حقوق افغانستان عنوان پایان نامه ای است که توسط محمدبشیر محمدی، با راهنمایی سیدحسن شبیری زنجانی در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.

چکیده

امروزه که اموال فکری به عنوان دسته ای جدیدی از اموال در جامعه مطرح است و جایگاه مهمی از نگاه ارزش اقتصادی و منبع درآمد بودن پیدا کرده است، ضرورت بحث از چگونگی انتقال این گونه اموال احساس می شود. در پژوهش حاضر به انتقال ارادی و قهری اموال فکری از منظر فقه اسلامی و حقوق افغانستان به صورت تلفیقی و با استفاده از روش توصیفی–تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای پرداخته شده است. هدف این تحقیق، بررسی چگونگی انتقال اموالی بوده است که حاصل فعالیت های فکری انسان بوده و پایگاه ملموس و مادی ندارند اما برای اینکه مورد حمایت حقوقی در جامعه قرار بگیرند باید در یک شیء مادی تبلور پیدا کنند. با توجه به ذهنی و غیر ملموس بودن این اموال، بدون شک منظور از نقل و انتقال اموال فکری، نقل و انتقال نسخه های مادی اثر نیست، بلکه منظور از آن امتیازات و حقوقی می باشند که در قوانین برای پدیدآورنده اثر مورد شناسایی قرار گرفته اند. این حقوق و امتیازات به طور مستقل از نسخه های مادی اثر دارای ارزش اقتصادی و مالی و قابلیت انتقال به غیر می باشند برایند پژوهش مبین این امر است که آثار و پدیده های فکری دارای جنبه مالی و جنبه معنوی است. حقوق معنوی اموال فکری قابلیت انتقال را ندارد اما حقوق مادی آن قابل انتقال است. مهم ترین موضوع در جهت اثبات امکان انتقال ارادی و قهری اموال فکری تبیین مالیت داشتن این اموال و مشروع بودن آن است. با بررسی دیدگاه های متفاوت فقهی و حقوقی، مال بودن و مشروع بودن اموال فکری ثابت شده و قابل انتقال بودن آن نیز به صورت ارادی و قهری روشن گردید. انتقال اموال فکری در قوانین افغانستان به صورت ارادی هم در قالب نهادهای معین شرعی و حقوقی از قبیل بیع، صلح، اجاره، هبه و غیره مورد پذیرش است و هم در قالب قراردادهای خاص اموال فکری، مانند قرارداد واگذاری و قرارداد مجوز بهره برداری که اصل حاکمیت اراده و آزادی قراردادی بر آن حاکم است. انتقال قهری آن نیز به دو صورت انتقال در زمان حیات (به طلبکاران) و انتقال بعد از مرگ (ارث و وصیت) می باشد.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ۱۱– بیان مساله ۱۲– فرضیه تحقیق ۲۳– سوالات تحقیق ۳الف) سوال اصلی: ۳ب) سوالات فرعی: ۳۴– پیشینه تحقیق ۳۵– روش تحقیق ۷۶– ساختار تحقیق ۷فصل اول: مفاهیم و کلیات ۹مبحث اول: مفاهیم ۱۰گفتار اول: مفهوم انتقال ۱۰الف) مفهوم لغوی انتقال ۱۰ب) مفهوم اصطلاحی انتقال ۱۱ج) تقسیم بندی انتقال ۱۱۱ انتقال ارادی ۱۱۲ انتقال قهری ۱۲گفتار دوم: مفهوم مال ۱۲الف) مفهوم لغوی مال ۱۳ب) مفهوم فقهی مال ۱۴۱ فقه امامیه ۱۵۲ فقه عامه ۱۷ج) مفهوم حقوقی مال ۲۲گفتار سوم: مفهوم اموال فکری ۲۳مبحث دوم: کلیات ۲۵گفتار اول: تاریخچه حقوق مالکیت فکری ۲۶الف) پیشینه تاریخی مالکیت فکری در حقوق موضوعه ۲۶ب) پیشینه تاریخی حقوق مالکیت فکری در حقوق اسلام ۲۹ج) پیشینه تاریخی مالکیت فکری در حقوق افغانستان ۳۱گفتار دوم: قلمرو و ماهیت اموال فکری ۳۴الف) قلمرو اموال فکری ۳۴۱ حقوق مالکیت ادبی، هنری و حقوق مرتبط ۳۴۲ حقوق مالکیت صنعتی ۳۵ب) ماهیت اموال فکری ۳۶۱ ملاک های مالیت یک شیء و وجود آن ها در اموال فکری ۳۶۱ ۱ ملاک اول: رغبت و میل مردم ۳۷۲ ۱ ملاک دوم: قابلیت داد و ستد ۳۸۳ ۱ ملاک سوم: مفید بودن و منفعت داشتن ۴۰۴ ۱ ملاک چهارم: کمیابی ۴۲۵ ۱ ملاک پنچم: مشروع بودن ۴۳۱ ۵ ۱ مشروعیت اموال فکری در نزد فقیهان امامیه ۴۶۲ ۵ ۱ مشروعیت اموال فکری در نزد فقیهان عامه ۴۹۲ جایگاه اموال فکری در میان اموال ۵۴۱ ۲ عین بودن مال فکری ۵۴۲ ۲ منفعت بودن مال فکری ۵۴۳ ۲ حق مالی بودن مال فکری ۵۴فصل دوم: حقوق پدیدآورنده، اصول و مبانی حاکم بر انتقال آن ها ۵۶مبحث اول: انواع حقوق پدیدآورنده و ویژگی های آن ۵۸گفتار اول: حقوق معنوی پدیدآورنده و ویژگی های آن ۵۸الف) انواع حقوق معنوی پدیدآورنده ۶۰۱ حق نسبت اثر ۶۱۲ حق حرمت نام و عنوان پدیدآورنده ۶۲۳ حق رعایت اثر ۶۳۴ حق حرمت تمامیت اثر ۶۳۵ حق انتشار و افشای اثر ۶۴ب) ویژگی های حقوق معنوی پدیدآورنده ۶۵۱ محدود نبودن به زمان و مکان ۶۶۲ غیر قابل انتقال بودن ۶۶گفتار دوم: حقوق مادی پدید آورنده و ویژگی های آن ۶۷الف) انواع حقوق مادی پدیدآورنده ۶۸۱ انواع حقوق مادی پدیدآورنده در مالکیت ادبی و هنری ۶۸۱ ۱ حق تولید یا تکثیر اثر ۶۹۲ ۱ حق تهیه اثر اقتباسی و حق ترجمه ۷۰۳ ۱ حق توزیع اثر ۷۲۴ ۱ حق عرضه، اجرا و نمایش اثر ۷۲۵ ۱ حق فراهم نمودن زمینه معلومات در مورد اثر ۷۳۶ ۱ حق استفاده از نام ۷۴۲ مستثنیات حقوق مادی پدیدآورنده اثر ۷۴۱ ۲ بهره برداری شخصی و خصوصی اثر ۷۴۲ ۲ تولید مجدد اثر با اهداف علمی آموزشی ۷۵۳ ۲ تولید مجدد به منظور حفظ نسخه اصلی یا تعویض آن ۷۵۴ ۲ نشر علنی سخنرانی ها و خطابه ها ۷۶۵ ۲ اجراء یا نمایش مجدد آثار نشر شده ۷۶۳ انواع حقوق مادی پدید آورنده در مالکیت صنعتی ۷۶۱ ۳ حق انحصاری ساخت ۷۸۲ ۳ حق انحصاری استعمال ۷۸۳ ۳ حق انحصاری عرضه ۷۸۴ ۳ حق انحصاری فروش ۷۹۵ ۳ حق انحصاری تورید ۷۹۴ مستثنیات حقوق انحصاری مخترع و مکتشف ۷۹۱ ۴ تصرف مقدم ۸۰۲ ۴ به کارگیری موقت یا اتفاقی ۸۰۳ ۴ جواز اجباری ۸۰ب) ویژگی های حقوق مادی پدیدآورنده اثر فکری ۸۲۱ محدودیت مکانی ۸۲۲ محدودیت زمانی ۸۳۳ قابلیت انتقال ۸۵مبحث دوم: اصول و مبانی حاکم بر انتقال اموال فکری ۸۶گفتار اول: اصول حاکم بر انتقال ارادی اموال فکری ۸۶الف) اصل حاکمیت اراده ۸۶۱ وجود اراده ۸۸۲ ابراز اراده ۸۸۱ ۲ بیان و توافق اراده در حقوق مادی مالکیت ادبی وهنری ۸۸۲ ۲ بیان و توافق اراده در حقوق مادی مالکیت صنعتی ۸۹ب) اصل آزادی قراردادی در انتقال ارادی اموال فکری ۹۰ج) اصل نسبی بودن قراردادها ۹۳گفتار دوم: مبانی فقهی حاکم بر انتقال ارادی اموال فکری ۹۵الف) قاعده سلطنت ۹۵ب) قاعده احترام مال مسلم ۹۶فصل سوم: انتقال اموال فکری و احکام ناظر بر آن ها ۹۸مبحث اول: انتقال ارادی اموال فکری ۹۹گفتار اول: انتقال ارادی اموال فکری در قالب عقود معین ۱۰۱الف) بیع ۱۰۱۱ بیع اموال فکری در فقه امامیه ۱۰۱۱ ۱ استدلال طرفداران شرط عینیت در مبیع ۱۰۳۲ ۱ استدلال مخالفان شرط عینیت در مبیع ۱۰۳۲ بیع اموال فکری در فقه اهل سنت ۱۰۷۳ بیع اموال فکری در حقوق افغانستان ۱۱۰ب) اجاره ۱۱۲۱ اجاره اموال فکری در فقه امامیه ۱۱۲۲ اجاره اموال فکری در فقه اهل سنت ۱۱۲۳ اجاره اموال فکری در حقوق افغانستان ۱۱۳ج) عاریه ۱۱۵۱ عاریه اموال فکری در فقه امامیه ۱۱۵۲ عاریه اموال فکری در فقه اهل سنت ۱۱۵۳ عاریه اموال فکری در حقوق افغانستان ۱۱۶د) هبه ۱۱۷۱ هبه اموال فکری در فقه امامیه ۱۱۸۲ هبه اموال فکری در فقه اهل سنت ۱۱۸۳ هبه اموال فکری در حقوق افغانستان ۱۱۹ه–) سایر عقود ۱۲۱گفتار دوم: انتقال ارادی اموال فکری در قالب قراردادهای ویژه (قراردادهای مجوز بهره برداری) ۱۲۲الف) قراردادهای خاص در حقوق مالکیت ادبی و هنری ۱۲۴۱ قرارداد انتشار ۱۲۴۱ ۱ ویژگی های قرارداد انتشار ۱۲۵۲ ۱ تعهدات طرفین قرارداد انتشار ۱۲۶۲ قرارداد عرضه اثر ۱۲۹۱ ۲ ویژگی های قرارداد عرضه اثر ۱۳۰۲ ۲ تعهدات طرفین قرارداد عرضه اثر ۱۳۱۳ قرارداد تهیه اثر سمعی و بصری ۱۳۱۱ ۳ ویژگی های قرارداد تهیه اثر سمعی و بصری ۱۳۲۲ ۳ تعهدات طرفین قرارداد تهیه اثر ۱۳۳۴ قرارداد سفارش خلق اثر ۱۳۳۱ ۴ ویژگی های قرارداد سفارش خلق اثر ۱۳۴۲ ۴ تعهدات طرفین قرارداد سفارش خلق اثر ۱۳۵۵ سایر قرارادادهای خاص ۱۳۶ب) قراردادهای خاص در حقوق مالکیت صنعتی ۱۳۷۱ قرارداد مجوز بهره برداری از اختراع ۱۳۸۱ ۱ ویژگی های قرارداد مجوز بهره برداری از اختراع ۱۳۹۲ ۱ تعهدات طرفین قرارداد مجوز بهرهبرداری ۱۴۰۲ قرارداد مجوز بهره برداری از علایم تجاری ۱۴۱۱ ۲ تعهدات طرفین قرارداد مجوز بهره برداری از علایم تجارتی ۱۴۳۳ قرارداد واگذاری طرح های صنعتی ۱۴۴مبحث دوم: چگونگی انتقال قهری اموال فکری ۱۴۶گفتار اول: انتقال قهری در زمان حیات(انتقال به طلبکاران در نتیجه توقیف) ۱۴۶گفتار دوم: انتقال قهری پس از مرگ ۱۴۸الف) انتقال اموال فکری در اثر ارث ۱۴۹۱ ورثه اموال فکری ۱۵۲۲ حقوق و تکالیف ورثه اموال فکری ۱۵۶ب) انتقال اموال فکری در اثر وصیت ۱۵۶۱ وصیت در فقه و حقوق ۱۵۷۲ عهدی یا تملیکی بودن وصیت ۱۵۹نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۶۳الف) نتیجهگیری ۱۶۳ب) پیشنهادات ۱۶۷منابع و مآخذ ۱۶۸الف) کتاب ها ۱۶۸کتاب های فارسی ۱۶۸کتاب های عربی ۱۷۱ب) مقالات ۱۷۷مقالات فارسی ۱۷۷مقالات عربی ۱۷۹ج) منابع لاتین ۱۷۹ه–) پایان نامه ها ۱۸۰و) قوانین

کلیدواژه ها

• مالکیت معنوی
• فقه
• حقوق (دانش حقوق)
• افغانستان
• ارزش اقتصادی
• اسلام
• انتقال ارادی
• انتقال قهری
• انتقال ارادی و قهری
• اموال فکری
• حقوق مادی
• حقوق معنوی
• پدیدآورنده
• فقه اسلامی
• حقوق افغانستان