ایجاب و سلب حضانت قانونی و قراردادی فرزند مشترک در حقوق ایران

عنوان	ایجاب و سلب حضانت قانونی و قراردادی فرزند مشترک در حقوق ایران
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	زینب حق پسند
استاد راهنما	مجتبی کاشانی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۳
دانشگاه	موسسه آموزش عالی علامه فیض کاشانی

ایجاب و سلب حضانت قانونی و قراردادی فرزند مشترک در حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط زینب حق پسند، با راهنمایی مجتبی کاشانی در سال ۱۴۰۳ و در مقطع کارشناسی ارشد موسسه آموزش عالی علامه فیض کاشانی دفاع گردید.

چکیده

موضوع حضانت از مباحث پیچیده حقوق خانواده است. زمانی که اساس خانواده به هم می ریزد و طلاق یا مرگ یکی از والدین یا هر دوی آن ها باعث جدایی پدر و مادر از یکدیگر می شود مهم ترین چالش پیشرویی خانواده حضانت و سرپرستی و نگهداری فرزندان است. این مسیله از زاویه های گوناگونی درخور بررسی است و با وجود تلاش های بسیار فقیهان و ارایه نظرات گوناگون درباره آن و نیز مطالعات گسترده حقوق دانان پیرامون آن، هنوز مسایلی از آن دارای ابهامات فراوان است. این تحقیق با روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای یا بررسی منابع فقهی و حقوقی معتبر انجام گرفته است. این تحقیق به بررسی و تبیین و تحلیل محدوده فقهی حضانت، تعارضات موجود در آن، بیان نقایص احتمالی قوانین مربوط به حضانت و بازنگری پاره ای از قوانین مربوطه برای حمایت و حفظ بیشتر مصلحت فرزندان خواهد پرداخت. نتایج تحقیق بیانگر این است که آرای فقها در شایسته تر بودن هر یک از پدر و مادر برای حضانتِ فرزند در سنین متفاوت او، مختلف است، نظر مشهور و دیدگاه قانون گذار در حقوق موضوعه ایران، بر آن است که مادر برای حضانت فرزند ، اگر پسر یا دختر باشد ، تا هفت سال شایسته است و پس از آن، حضانت تا بلوغ فرزند با پدر است. به نظر مشهور فقهای امامی، حضانت فرزند پسر پس از دو سالگی با پدر است و حضانت فرزند دختر تا هفت سالگی با مادر است و پس از آن، با پدر. فقها با وجود اتفاق نظر بر حضانت مادر ، نسبت به فرزند تا دوسالگی ،پس از دوسالگی دارای اختلاف نظر بسیارند و منشا این اختلاف نظرات؛ تعدد و تعارض روایات رسیده در این مورد است. اکثر فقها بر این عقیده اند که حضانت فرزند پس از مرگ یکی از والدین، با کسی است که زنده خواهد ماند و در صورت مرگ هر دو (پدر و مادر) نظرات گوناگون ارایه شده است که علت آن فقدان نص خاص و قاطع در این باره است. ظاهرا حضانت نسبت به مادر ، حق و نسبت به پدر حق و تکلیف است ؛ زیرا مادر در قبول یا رد حضانت و شیردهی مخیر است؛ اما پدر موظف است عهده دار امور فرزند شود. برای عهده داری امر حضانت برخی از فقها چهار و برخی شش شرط را لازم می دانند و عدم ازدواج فقط از شرایط مادر است.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: کلیات و مفاهیم

مقدمه

۱۷ کلیات– ۱–۱ ۱۷ مساله بیان– ۱–۱–۱

پژوهش اهداف– ۲–۱–۱ ۱۸ پژوهش اهمیت– ۳–۱–۱ ۱۸ پژوهش سواالت– ۴–۱–۱ ۱۸ اصلی سوال– ۱–۴–۱–۱ ۱۸ فرعی سواالت– ۲–۴–۱–۱ ۱۸ پژوهش فرضیات– ۵–۱–۱ ۱۹ پیشینه– ۶–۱–۱ ۱۹ حضانت تعریف– ۲–۱ ۱–۲–۱ –تعریف حضانت در لغت

۱–۲–۲–تعریف حضانت در منابع شرعی و فقهی

۱–۲–۳ –تعریف حضانت در قانون و منابع حقوقی ایران ۲۰ ۱–۲–۴ –مبانی شرعی و منابع قانونی حضانت

۱–۲–۴–۱ –مبانی شرعی حضانت در مذهب امامیه

۲۲ )کتاب )ن قرآ– ۱–۱–۴–۲–۱

)روایات )سنت– ۲–۱–۴–۲–۱

۲۳ عقل– ۳–۱–۴–۲–۱

)اجماع )فقها عبارات– ۴–۱–۴–۲–۱ ۱–۲–۴–۲ –منابع قانونی حضانت در حقوق موضوعه ایران

۲۳ عام قانون به مدنی قانون– ۱–۲–۴–۲–۱ ۱–۲–۴–۲–۲ –سایر قوانین خاص حاوی احکام راجع به حضانت

۲۴ ۱۳۵۳ سال مصوب خانواده از حمایت قانون– ۱–۲–۲–۴–۲–۱

۱۳۹۱ سال مصوب خانواده از حمایت قانون– ۲–۲–۲–۴–۲–۱ ۱–۳ –زمینه و سابقه )تاریخچه( نهاد حضانت

۱–۳–۱ –حضانت در ایران پیش از اسالم

۱–۳–۲ –حضانت از زمان ورود اسالم به ایران تا زمان تصویب قانون مدنی در سال ۱۳۱۳

۱–۳–۳ –حضانت از زمان تصویب قانون مدنی در سال ۱۳۱۳ تا زمان اصالح درسال ۱۳۸۲و۱۳۷۶

۱–۳–۴ –حضانت پس ازاصالح قانون مدنی در سال ۱۳۸۲

۱–۴ –مقایسه حضانت با مفاهیم و نهادهای مجاور

۱–۴–۱ –مقایسه حضانت با والیت قهری

۱–۴–۲ –مقایسه حضانت با قیومت

۱–۴–۳ –مقایسه حضانت با وصایت

۱–۴–۴ –مقایسه حضانت با حق مالقات فرزند

۳۳ حضانت انواع– ۵–۱ ۱–۵–۱ –انواع حضانت بر اساس سبب موجب حضانت

۳۳ نسب از ناشی حضانت– ۱–۱–۵–۱ ۱–۵–۱–۲ –حضانت ناشی از حکم مستقیم قانون ۳۳

۱–۵–۱–۳ –حضانت ناشی از سرپرستی کودک بی سرپرست

۳۴ خواندگی فرزند– ۱–۳–۱–۵–۱ ۱–۵–۱–۳–۲ –حضانت فرزند خوانده بعد از طالق ۳۵ ۱–۵–۱–۴ –حضانت ناشی از توافق ) قرارداد(

۱–۵–۲ –انواع حضانت به اعتبار وحدت و تعدد مقام تصمیم گیرنده

۳۸ انحصاری حضانت– ۱–۲–۵–۱

مشترک حضانت– ۲–۲–۵–۱ ۱–۶ –ماهیت حقوقی حضانت

۱–۶–۱ –حضانت حق، تکلیف یا نهاد مختلط ؟

۴۱ تکلیف با حق تفاوت– ۱–۱–۶–۱ ۱–۶–۱–۲ –قول به حق بودن حضانت

۱–۶–۱–۳ –قول به تکلیف بودن حضانت

۱–۶–۱–۴ –ترکیب حضانت از حق و تکلیف

فصل دوم: اسباب ایجاب حضانت

۲–۱ –ایجاب حضانت ناشی از رابطه نسبی

۲–۱–۱ –حضانت ناشی از نسب مشروع

۲–۱–۲ –حضانت ناشی از نسب نامشروع )طبیعی(

۲–۱–۲–۱ –حضانت متولدین از رابطه نامشروع در حقوق ایران

۲–۱–۲–۲ –ماهیت حضانت متولدین از رابطه نامشروع در کنوانسیون حقوق کودک

۲–۲ –ایجاب حضانت به حکم مستقیم قانون

۲–۲–۱ –حضانت کودک در صورت فراق والدین ۵۷

۲–۲–۲ –حضانت کودک در صورت فوت یکی از والدین

۲–۲–۳ –حضانت دولت بر اطفال بی سرپرست یا بد سرپرست

۲–۲–۴ –حضانت قانونی )اشخاص فاقد فرزند ( بر کودک بیسرپرست

۲–۲–۵ –حضانت فرزند حاصل از اهدای جنین

۲–۳ –ایجاب حضانت بر اثر توافق )قرارداد (

۲–۳–۱ –حدود حاکمیت اراده در حضانت فرزند

۲–۳–۲ –صحت یا بطالن توافق اشخاص در خصوص حضانت

۲–۳–۳ –ش یوه های توافق زوجین در خصوص حضانت

۲–۳–۳–۱ –توافق در شروط ضمن عقد نکاح

۲–۳–۳–۲ –توافق مستقل زوجین در خصوص حضانت فرزند

۲–۳–۳–۳ –جواز یا لزوم توافق )قرارداد(

فصل سوم: سلب حضانت

۳–۱ –انواع سلب حضانت

۳–۱–۱ –سلب حضانت همراه با تغییر شخص عهده دار حضانت

۳–۱–۲ –سلب حضانت همراه با خارج شدن شخص از تحت حضانت )خاتمه حضانت بر شخص(

۷۳ حضانت پایان– ۱–۲–۱–۳ ۳–۱–۲–۲ –پایان حضانت در حقوق ایران

۳–۱–۲–۳ –پایان حضانت در فقه عامه

۳–۲ –موجبات سلب حضانت )اعم از تغییر شخص عهده دار حضانت یا خاتمه (

۳–۲–۱ –موجبات قانونی سلب حضانت

۳–۲–۲ –موجبات قضایی سلب حضانت ۷۷

۳–۲–۳ –موجبات ارادی سلب حضانت

۳–۳ –شرایط و آثار سلب حضانت

۷۸ حضانت سلب شرایط– ۱–۳–۳

حضانت سلب آثار– ۲–۳–۳ ۳–۴ –تاثیر طالق یا ازدواج مجدد بر حضانت فرزند

۳–۴–۱ –تاثیر طالق بر حضانت فرزند حاصل از زوج و زوجه سابق

۳–۴–۲ –تاثیر ازدواج مجدد برحضانت فرزند حاصل از زوج و زوجه سابق

فصل چهارم: مسایل حقوقی آیینی )شکلی( در امور حضانت

۴–۱ –صالحیت دادگاه در امور حضانت و داورپذیری حضانت

۸۳ ذاتی صالحیت– ۱–۱–۴

محلی صالحیت– ۲–۱–۴ ۴–۱–۳ –امکان یا امتناع یا ارجاع امور راجع به حضانت به داوری )داوری پذیری امور حضانت(

۴–۲ –ماهیت قضایی حضانت و اشخاص مجاز به طرح امور حضانت نزد دادگاه

۴–۲–۱ –ماهیت قضایی حضانت: ترافعی یا حسبی بودن امور حضانت

۴–۲–۲ –اشخاص مجاز به طرح امور حضانت نزد دادگاه

۴–۳ –طرق شکایت از آرای قضایی راجع به حضانت

۴–۴ –اجرای آرای قضایی )حکم دادگاه( راجع به حضانت

نتیجهگیری و پ یشنهادات

نتیجه گیری

پیشنهادات

فهرست منابع

کلیدواژه ها

• حضانت فرزند
• والدین
• سرپرستی
• حق
• تکلیف