بررسی تطبیقی قاعده تعدی وتفریط در فقه اسلامی وحقوق ایران

عنوان	بررسی تطبیقی قاعده تعدی وتفریط در فقه اسلامی وحقوق ایران
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	معصومه نیک بخش صابری پور
استاد راهنما	مرتضی نعیمی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۷
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی

بررسی تطبیقی قاعده تعدی وتفریط در فقه اسلامی وحقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط معصومه نیک بخش صابری پور، با راهنمایی مرتضی نعیمی در سال ۱۳۹۷ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی دفاع گردید.

چکیده

با ارتکاب تعدی یا تفریط ازسوی امین ید امانی وی به ید ضمانی تبدیل می گردد. بدیهی است در چنین وضعیتی او نسبت به هرگونه تلف یا نقصانی هرچند مستند به فعل او نبا شد مسیول خواهد بود. در بسیاری از عقود امانی صحبت از"ید امانی" و زایل شدن آن در اثردو عنصر تعدی و تفریط از جانب امین بیان گردیده است.اما آنچه که قابل تامل است این است که اگر امین از کرده خود پشیمان گشته، تصمیم به حفظ ونگهداری مال امانی مطابق با اذن یا متعارف نماید ید او از حالت ضمانی به امانی بر میگردد یا خیر؟ در پژوهش حاضر ضمن بررسی تطبیقی قاعده تعدی وتفریط در فقه وحقوق موضوعه تلاش گردیده با بیان شرایط وقوع و نقش تعدی وتفریط در ایجاد ضمان در عقود امانی و مسیولیت مدنی واز طرفی ذکراستثنایات وارده بر قاعده وموارد سقوط ضمان، به هدف مورد نظر نایل گردیم.بادقت در مطالعات به عمل آمده چنین بنظر میرسد که قانون مدنی در این باره ساکت است. به لحاظ فقهی نیز فقها نقطه نظر واحدی ندارند، برخی باز گشت ید به امانی بودن وبرخی دیگر عدم بازگشت را ترجیح داده اند،گروهی نیز قایل به تفضیل شده اند،در بعضی از موارد به بازگشت ید به امانی بودن ودر موارد دیگر به عدم بازگشت نظر داده اند .در اینجا سعی شده است ازسویی با التفات به جامع نظرات فقها و از طرفی با جستجو در حقوق موضوعه در این حوزه تقسیم بندی بد یعی ارایه شود، از دیگرسو رهیافتی مناسب، به خصوص در باب بازگشت قهری ید امانی، به امین تارک از تقصیر ارایه شود.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب عناوین صفحه چکیده

فصل اول: کلیات

۱–۱–مفهوم قاعده فقهی وانواع آن

۱–۲– مفهوم تعدی وتفریط

۱–۳– بررسی انواع امانت

۱–۳–۱–امانت شرعی

۱–۳–۲– امانت مالکانه

۱–۴– ضمان واقسام آن

۱–۴–۱– ضمان عقدی(قصدی)

۱–۴–۲– ضمان قهری

۱–۴–۳– ضمان جعلی (ضمان مسمی)

۱–۴–۴– ضمان واقعی

۱–۵– عقود امانی مضمونه

۱–۵–۱– ضمان بالعرض در عقود امانی مضمونه

۱–۵–۲– ضمان بالاصاله در عقود امانی مضمونه

۱–۵–۳–آثار تقصیر در عقود امانی مضمونه

۱–۵–۳–۱– تقصیر امین در عقود امانی مضمونه معاوضی

۱–۵–۳–۲– تقصیر امین در عقود امانی مضمونه غیر معاوضی

۱–۶–عقود امانی غیر مضمونه

فصل دوم: مفهوم،منابع ومصادیق قاعده تعدی وتفریط

۲–۱– مفهوم قاعده تعدی وتفریط درحقوق موضوعه وفقه اسلامی

۲–۱–۱– مفهوم قاعده تعدی وتفریط در حقوق موضوعه

۲–۱–۲– مفهوم قاعده تعدی وتفریط در فقه اسلامی

۲–۲–ارتباط قاعده تعدی وتفریط باتقصیردر حقوق موضوعه وفقه اسلامی

۲–۲–۱– ارتباط قاعده تعدی وتفریط باتقصیردر حقوق موضوعه

۲–۲–۲– ارتباط قاعده تعدی وتفریط باتقصیر درفقه اسلامی

۲–۳–۱– رابطه تعدی وتفریط باضمان وسببیت درحقوق موضوعه

۲–۳–۲– رابطه تعدی وتفریط باضمان وسببیت در فقه اسلامی

۲–۴– منابع قاعده

۲–۴–۱– ایجاد حکم ضمانی بوسیله قاعده نفی ضرر در صورت تقصیر امین

۲–۴–۲– قاعده نفی حرج

۲–۴–۳– عدم انسداد باب استیمان با لحاظ تقصیر امین

۲–۴–۴–اجماع منقول

۲–۴–۵– جریان قاعده علی الید

۲–۵– مصادیق قاعده تعدی وتفریط

۲–۵–۱– وکیل در عقد وکالت

۲–۵–۲– مستودع در عقد ودیعه

۲–۵–۳– مستعیر در عقد عاریه

۲–۵–۴– مستاجر در عقد اجاره

فصل سوم: موارد سقوط مسیولیت ناشی از تقصیر و حدود مسیولیت ضامن

۳–۱– قاعده احسان

۳–۱–۱– مفاد قاعده احسان

۳–۱–۲– اشکالات وارد بر قاعده احسان

۳–۲– قاعده استیمان

۳–۲–۱– مفاد قاعده استیمان

۳–۲–۲–ادله عدم ضمان امین

۳–۲–۲–۱– اخبار

۳–۲–۲–۲– اجماع مدرکی

۳–۲–۲–۳–انسداد باب امانت

۳–۲–۳–علل بطلان شرط ضمان بر امین

۳–۲–۳–۱–شرط خلاف مقتضای عقد

۳–۲–۳–۲–شرط مخالف شرع و سنت

۳–۲–۳–۳– شرط ضمنی ضمان امین

۳–۲–۴– بررسی بازگشت ید امانی به امین پشیمان از تقصیردر فقه اسلامی وحقوق موضوعه

۳–۲–۴–۱– بررسی بازگشت ید امانی به امین پشیمان از تقصیردر فقه اسلامی

۳–۲–۴–۱–۱–اعاده ارادی ید امانی

۳–۲–۴–۱–۲–اعاده قهری ید امانی ۵۰ ۳–۲–۴–۱–۳–دیدگاه میانه

۳–۲–۴–۱–۴–دیدگاه مختار

۳–۲–۴–۱–۵–تعدیل دیدگاه مختار

۳–۲–۴–۲– بررسی بازگشت ید امانی به امین پشیمان از تقصیردر حقوق موضوعه

۳–۳– مقایسه دو قاعده احسان واستیمان

۳–۴– اتلاف توسط متضرر

۳–۵– اقدام متضرر علیه خود

نتیجه گیری

پیشنهادات ۶۵ فهرست منابع

کلیدواژه ها

• قاعده تعدی و تفریط
• تعدی