بررسی تطبیقی قانون حکمیت تجارتی افغانستان و قانون داوری تجاری بین المللی ایران

عنوان	بررسی تطبیقی قانون حکمیت تجارتی افغانستان و قانون داوری تجاری بین المللی ایران
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	سیاوش کریمی
استاد راهنما	لعیا جنیدی
استاد مشاور	مجید غمامی، حسن محسنی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۵
دانشگاه	دانشگاه تهران

بررسی تطبیقی قانون حکمیت تجارتی افغانستان و قانون داوری تجاری بین المللی ایران عنوان رساله ای است که توسط سیاوش کریمی، با راهنمایی لعیا جنیدی و با مشاوره مجید غمامی و حسن محسنی در سال ۱۳۹۵ و در مقطع دکتری دانشگاه تهران دفاع گردید.

چکیده

قانون نمونه داوری که با الگو گرفتن از قانون داوری تجاری بین المللی ایران و قانون حکمیت تجارتی افغانستان تدوین یافته اند، یکی از بزرگ ترین دست آوردهای این دو کشور در عرصه داوری و بخصوص در زمینه داوری آنسیترال تجاری بین المللی بوده است. وجود شباهت ها و تفاوت های فراوان بین مقررات این دو قانون، و ملاحظه برخی کاستی ها و نواقصی در آن ها، و بخصوص وجود نواقص، کاستی ها و مشکلات نگارشی، متنی، ادبی، شکلی و ماهوی فراوان در قانون مطالعه حکمیت تجارتی افغانستان، عامل و انگیزه اساسی بوده است تا در این تحقیق، مقررات این دو قانون زیر عنوان مورد مطالعه و بررسی تطبیقی قرار گیرد. تطبیقی قانون حکمیت تجارتی افغانستان و قانون داوری تجاری بین المللی ایران اساسی ترین مسیله ای که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته و هدف اساسی انجام آن را تشکیل داده است، مشخص نمودن نقاط اشتراک و افتراق مقررات این دو قانون و کشف ابهام ها و پیچیدگی ها، مزایا و کاستی های موجود در آن ها، بوده است تا از این طریق مشخص سازد که مقررات مندرج در این دو قانون تا چه اندازه با در نظر داشت اصول، مبانی، ماهیت، خصوصیات و نیازهای عملی داوری تناسب و کارایی دارد و حمایت های لازمه را از داوری به عنوان مهم ترین شیوه حل وفصل غیر قضایی اختلافات تجاری فراهم می سازد، و راهکارها و پیشنهادهای اساسی که می تواند به بهبود و کارآمدتر شدن این مقررات کمک کند مشخص کرده و ارایه دهد. به همین جهت، در این تحقیق تمام مقررات مندرج در این دو قانون از قبیل مقررات عمومی و مقررات حاکم بر مراحل مختلف داوری، اعم از آغاز داوری، جریان رسیدگی، ختم داوری و مراحل اعتراض به رای داوری و شناسایی و اجرای آن، مورد مطالعه و بررسی مقایسه ای و علمی قرار گرفته است و در هر یک از مباحث مطرح شده در آن، شباهت ها، تفاوت ها، مزایا، و کاستی های دو قانون، به طور خاص، مورد اشاره و نیز جمع بندی قرار گرفته است. هم چنین با تحلیل مقررات آن ها و رجوع به اصول و مبانی پذیرفته شده داوری، به ابهام های موجود در آن ها پاسخ مناسب داده شده، و تلاش شده است تا راهکارهای علمی و عملی و پیشنهادهای مفیدی در جهت کمال و کارایی بیشتر این مقررات، ارایه شود. در نتیجه مطالعات و بررسی های انجام شده در این تحقیق، که برای حقوق هر دو کشور از ارزش زیادی برخوردار خواهد بود؛ مشخص شده است که مقررات این دو قانون تا حدود زیادی با اصول، مبانی، خصوصیات و نیازهای عملی داوری سازگاری دارد و به علت پیروی این دو قانون از الگوی واحد یعنی قانون نمونه؛ مقررات آن ها از جهات زیادی باهم شباهت دارد و ازآنجایی که قانون گذاران این کشورها قانون نمونه را با اعمال برخی تغییرات قابل توجه، مورد پذیرش قرار داده اند، تفاوت های چشم گیری نیز بین مقررات آن ها ملاحظه شده است. علاوه بر این، ازآنجایی که برخی از تغییرات اعمال شده در این قوانین، مناسب و درست نبوده یا توجه لازم در زمان تدوین این قوانین و انعکاس مقررات قانون نمونه در آن ها صورت نگرفته است؛ کاستی ها و نواقصی نیز در این قوانین دیده می شود که این نواقص و معایب، در قانون حکمیت تجارتی افغانستان به دلایل مختلفی ازجمله به علت فقدان ادبیات حقوقی در زمینه داوری در حقوق این کشور و عدم آگاهی تدوین کنندگان این قانون از مسایل تخصصی داوری و سهل انگاری های آن ها، بیشتر قابل مشاهده بوده است. مهم ترین نتایج به دست آمده از این تحقیق در کنار راهکارها و پیشنهادهای کاربردی و مناسبی که به بهبود و کارایی بیشتر این مقررات کمک بسزایی می کند، در اخیر این تحقیق در بخش نتیجه گیری مورد اشاره و تذکر قرار گرفته است.

کلیدواژه ها

• داوری (حکمیت)
• داوری تجاری بین المللی
• دیوان داوری
• رای داوری (قرار حکمیت)
• رسیدگی داوری
• ختم رسیدگی
• اعتراض به رای داوری
• ابطال رای داوری
• شناسایی و اجرای رای داوری