بررسی تطبیقی مفهوم «حق مقاومت» در حقوق اساسی معاصر
 | |
| عنوان | بررسی تطبیقی مفهوم «حق مقاومت» در حقوق اساسی معاصر |
|---|---|
| نویسنده | علیرضا جلالی |
| محور موضوعی | حقوق اساسی حقوق بشر حقوق عمومی |
| سال نشر | ۱۴۰۳ |
| منتشر شده در | نشریه مطالعات حقوق تطبیقی معاصر |
| دوره | ۱۵ |
| شماره | ۳۷ |
| دانلود مقاله | دانلود از سایت نشریه |
بررسی تطبیقی مفهوم «حق مقاومت» در حقوق اساسی معاصر عنوان مقاله ای از علیرضا جلالی است که در دی 1403 و در شماره 37 نشریه مطالعات حقوق تطبیقی معاصر منتشر شده است.
چکیده
حق اعتراض مردم علیه تصمیمات حاکمان جزء اصول نظام‌های مردم‌سالار است. لکن در برخی موارد تعرض سیاستمداران به بنیادها ابعاد گسترده‌ای پیدا می‌کند و ملت برای مقابله با این اقداماتِ مخل قانون اساسی باید از ابزارهای فوق‌العاده مانند «حق مقاومت» بهره‌مند شوند. در این مقاله با استناد به روش توصیفی- تحلیلی و با هدف ترسیم صحیح مبانی و اصول مربوط به «حق مقاومت» به این سؤالات پاسخ می‌دهیم: تعریف مفهوم «حق مقاومتِ» مردم علیه قوۀ سیاسی که از اصول بنیادین قانون اساسی تخطی کرده، چیست؟ آیا این مفهوم از بُعد حقوقی مشروعیت دارد یا این حق فقط جنبۀ آرمانی و سیاسی پیدا می‌کند؟ بعد از بررسی دکترین و برخی قوانین اساسی به صورت تطبیقی به این برآیند دست پیدا خواهیم کرد که حق مقاومت از لحاظ نظری آخرین حربۀ ملت علیه سیاستمداران تبهکار محسوب می‌شود و در صورت عدم امکان مراجعه به دستگاه‌های ناظر بی‌طرف و دادگاه‌های مستقل، شهروندان برای حفظ قانون اساسی آزادیِ مبارزۀ بدون واسطه علیه دولتمردان را پیدا می‌کنند. اما در عمل به دلیل اختلاف نظر گسترده بین حقوق‌دانان و قوانین اساسی قرن بیستم (دورۀ تاریخی معاصر) دربارۀ تصریح بر حق مقاومت، شرایط اجرای آن و همچنین امکان یا عدم امکان توسل به زور برای مبارزه با هیئت حاکمۀ فاسد، به‌نظر می‌رسد همچنان بُعد سیاسی حق مقاومت بر جنبۀ حقوقی آن غلبه دارد.
کلیدواژه‌ها
- حق اعتراض
- حق مقاومت
- حقوق اساسی
- حقوق تطبیقی
- مردم‌سالاری