بررسی تطبیقی مهریه در قانون حمایت خانواده 91 و فقه امامیه

عنوان	بررسی تطبیقی مهریه در قانون حمایت خانواده ۹۱ و فقه امامیه
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	زهرا میرحیدری
استاد راهنما	حمیدرضا جاویدزاده
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمی

بررسی تطبیقی مهریه در قانون حمایت خانواده ۹۱ و فقه امامیه عنوان پایان نامه ای است که توسط زهرا میرحیدری، با راهنمایی حمیدرضا جاویدزاده در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمی دفاع گردید.

چکیده

قانون حمایت خانواده (۱۳۹۱) با هدف پشتیبانی از حقوق اعضای خانواده، ازجمله زنان که عضوی از خانواده هستند، تدوین گردیده است. باتوجه به اینکه ازجمله حقوق زن بر مرد پرداخت مهریه است و با عنایت به اینکه تعیین مهریه برای زن هم در ازدواج دایم و هم موقت امری تاکیدی در اسلام بوده و خداوند در قرآن نیز به پرداخت مهریه به زنان تاکید فرموده است، قانون حمایت خانواده نیز باید در قوانین تدوینی خود به این موضوع بپردازد و مشکلات و اختلافاتی را که در مورد احقاق این حق در خانواده ها پیش می آید حل وفصل نماید. مهری که با تراضی زوجین تعیین می شود سقف محدودی نداشته و زوجین می توانند تا هر مقداری که بخواهند بر آن تراضی نمایند. به رغم اینکه در اسلام به استحباب مهریه کم و کراهت زیادی آن تاکید شده در سال های اخیر میزان مهریه افزایش زیادی پیدا کرده و این امر مشکلاتی را برای خانواده ها به ویژه مردان به وجود آورده و سبب شده است تا قانون حمایت خانواده (۹۱) جهت حل مشکلات وارد تراضی افراد شده و در نحوه وصول مهریه برای آن تعیین سقف نماید، لذا بررسی وضعیت حقوقی و فقهی مهریه در قانون حمایت خانواده (۹۱) موضوع پایان نامه حاضر است که عدم تاثیرگذاری تعیین مقدار مهریه در عقد نکاح بر زمان مطالبه آن و اصل پنداشتن عندالمطالبه بودن مهریه در فقه و نیز موثر بودن تعیین مقدار مهریه بر زمان مطالبه آن در قانون حمایت خانواده (۹۱) یعنی عندالمطالبه یا عندالاستطاعه شدن مهریه با این ملاک که اگر مرد مستطیع باشد مهریه زن عندالمطالبه بوده و مرد باید با مطالبه زن آن را پرداخت کند ولی اگر مرد مستطیع نباشد با مطالبه زن به دلیل نبود ضمانت اجرایی مناسب در دفاع از حقوق مالی زن پرداخت مهریه که یک عطیه الهی است به زمان استطاعت مرد موکول خواهد شد، فرضیه های این پایان نامه را تشکیل می دهد. بررسی می شود قانون حمایت از خانواده با متابعت از شرع اسلام تا چه حدی در جهت حفظ و احقاق مهریه از حقوق زنان همراه با از بین بردن مشکلات ناشی از افزایش آن گام برداشته است و با در نظر داشتن فرضیه های تحقیق و حق بودن مهریه برای بانوان، در نهایت، به نفع خانواده وضع گردیده یا فقط عضوی از خانواده، مرد یا زن. در تحقیق حاضر پس از بررسی و نقد مهریه در قانون حمایت از خانواده، نوع آوری و ایرادات آن، نظریه نگارنده که بررسی علل افزایش مهر قبل از هرگونه قانون گذاری در این زمینه و نیز احراز توانایی مردان در ادای مهریه در زمان تحقق عقد نکاح است، به همراه راهکارها و تدابیر پیشنهادی و اجرایی مطرح می گردد.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده ۱

مقدمه ۲

الف– بیان مسیله ۴

ب – اهمیت و ضرورت انجام تحقیق ۷

ج– پیشینه پژوهش ۷

د– جنبه جدید بودن ونوآوری تحقیق ۸

ه– اهداف پژوهش ۹

و– سوالات تحقیق ۱۰

ز– فرضیه های تحقیق ۱۰

ح–روش تحقیق ۱۰

ط–طرح تحقیق ۱۱

فصل اول: کلیات

۱–۱– تعاریف، سوابق و انواع مهریه ۱۳

۱–۱–۱– تعاریف لغوی و اصطلاحی مهریه ۱۳

۱–۱–۱–۱– معنای لغوی مهریه ۱۳

۱–۱–۱–۲– تعریف اصطلاحی مهریه در حقوق ۱۴

۱–۱–۱–۳– تعریف اصطلاحی مهریه در فقه ۱۴

۱–۱–۲– پیشینه مهریه ۱۵

۱–۱–۳– انواع مهریه ۱۶

۱–۱–۳–۱– مهرالمسمی ۱۶

۱–۱–۳–۲– مهرالمثل ۱۷

۱–۱–۳–۳– مهرالمتعه ۱۷

۱–۱–۳–۴– مهرالسنه ۱۸

۱–۲– واژه های مرتبط با مهریه ۱۹

۱–۲–۱– حق حبس ۱۹

۱–۲–۲– بذل مهریه ۲۲

۱–۲–۳– مهریه به نرخ روز ۲۳

۱–۳– بررسی جایگاه مهریه در قانون ایران و ماهیت مهریه ۲۵

۱–۳–۱– جایگاه مهریه در قانون ایران ۲۵

۱–۳–۱–۱– جایگاه مهریه در قانون مدنی ۲۵

۱–۳–۱–۲– جایگاه مهریه در قانون حمایت خانواده (۹۱) ۲۷

۱–۳–۲– ماهیت مهریه ۳۱

۱–۳–۲–۱– مهریه عوض است در مقابل معوض ۳۲

۱–۳–۲–۲– مهریه مکمل حقوق مالی زنان در مقایسه با مردان ۳۶

۱–۳–۲–۳– مهریه وثیقه بقای نکاح ۳۸

۱–۳–۲–۴– مهریه عطیه ای از نوع هبه ۳۹

۱–۳–۲–۵– مهریه به عنوان هدیه شرعی و قانونی ۴۱

۱–۴– علل افزایش مهر و راهکارهایی برای کاهش میزان آن ۴۳

۱–۴–۱– علل افزایش مهریه ۴۳

۱–۴–۱–۱– علل اصلی افزایش مهریه ۴۴

۱–۴–۱–۱–الف– عدم احتیاط و جدیت مرد ۴۴

۱–۴–۱–۱–ب– مهریه به عنوان پشتوانه اقتصادی ۴۶

۱–۴–۱–۲– علل توجیهی افزایش مهریه ۴۸

۱–۴–۱–۲–الف– سنجش میزان عشق و فخر فروشی ۴۸

۱–۴–۱–۲–ب– مهریه بالا عامل بازدارنده ۴۹

۱–۴–۲– تدابیری برای کاهش میزان مهریه ۵۰

۱–۴–۲–۱– ارشاد زوجین توسط سردفتران ثبت ازدواج در رابطه با مهریه و شروط موجود در عقدنامه ۵۰

۱–۴–۲–۲– اطلاع رسانی به زوجین در مورد شرایط مهر و در نظر گرفتن آنها ۵۳

فصل دوم: بررسی وضعیت فقهی، حقوقی مقدار مهریه بر مبنای ماده (۲۲) قانون حمایت خانواده

۲–۱– میزان و مقدار مهریه ۵۹

۲–۱–۱– مقدار مهریه در فقه امامیه ۵۹

۲–۱–۲– مقدار مهریه در قانون حمایت خانواده (۹۱) ۶۴

۲–۲– نوآوری ها ۷۰

۲–۲–۱– نوآوری تعیین سقف برای مهریه ۷۰

۲–۲–۱–۱– شمول ماده

قانون اجرای محکومیت های مالی بر مهریه تا سقف

سکه ۷۱

۲–۲–۱–۲– ملاک ملایت زوج در مورد مهریه مازاد بر

سکه ۷۲

۲–۲–۱–۳– محاسبه مهریه به نرخ روز ۷۳

۲–۲–۲– تحلیل ماده (۲۲) ۷۳

۲–۳– ایرادات ماده

۷۷

۲–۳–۱– ورود به توافق افراد ۷۸

۲–۳–۲– تفاوت ظاهری قسمت اول و دوم ۸۰

۲–۳–۳– تکلیف ماده

در مورد عطف بماسبق شدن ۸۳

۲–۳–۴– عدم توجه به مسیله تقابل طرح تعیین سقف مهریه و تبصره الحاقی به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی ۸۵

۲–۴– پرداخت مهریه زوجه از اهداف مدنظر قانون حمایت خانواده ۸۷

۲–۴–۱– روش های پرداخت مهریه ۸۷

۲–۴–۱–۱– روش پرداخت مهریه در فقه امامیه ۸۸

۲–۴–۱–۲– روش پرداخت مهریه در قانون حمایت خانواده(۹۱) ۹۲

۲–۴–۲– احقاق مهریه ۹۵

۲–۴–۲–۱– بررسی میزان توجه قانون حمایت خانواده به احقاق مهریه زوجه به عنوان یکی از اهداف این قانون ۹۵

۲–۴–۲–۲– انتقال مال توسط زوج به قصد فرار از دین ۱۰۰

۲–۴–۲–۳– وضعیت مهریه در صورت فوت زوج ۱۰۲

۲–۵– ضمانت اجراهای وصول مهریه ۱۰۵

۲–۵–۱– ضمانت اجرایی مالکیت زن بر مهر در قانون حمایت از خانواده و فقه امامیه ۱۰۶

۲–۵–۱–۱– حق حبس ۱۰۶

۲–۵–۱–۲– رجوع به دوایر اجرای ثبت ۱۰۸

۲–۵–۱–۳– رجوع به مراجع قضایی ۱۰۹

۲–۵–۱–۴– امکان پیش بینی تعلق خسارت تاخیر تادیه به مهرهایی که موضوع آن وجه نقد است ۱۰۱

۲–۵–۱–۵– امکان مطالبه مهر از تمام اموال زوج ۱۱۱

۲–۵–۲– ضمانت اجراهایی موثر در جهت خودداری از توافق های سنگین مهریه ۱۱۲

۲–۵–۲–۱– پرداخت نقدی مهریه ۱۱۳

۲–۵–۲–۲– بیمه آتیه بانوان ۱۱۴

نتیجه ۱۱۶

پیشنهادها ۱۲۰

منابع و مآخذ ۱۲۱

چکیده انگلیسی ۱۲۵

کلیدواژه ها

• مهریه
• حقوق خانواده
• قانون حمایت از خانواده
• فقه جعفری
• ضمانت اجرا
• عقد ازدواج
• حق
• مهریه
• مطالعه تطبیقی
• قانون مدنی
• ایران