بررسی جرم‌شناسانۀ مادۀ 38 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
بررسی جرم‌شناسانۀ مادۀ 38 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 نام مقاله ای از امیرحسن نیازپور که در شماره هفتم (تابستان 1393) نشریه آموزه های حقوق کیفری منتشر شده است.
چکیده
کاهش میزان کیفر یا تغییر گونۀ آن در مرحلۀ تعیین کیفر توسط قضات، از سازوکارهای «متناسب‌سازی» پاسخ‌های عدالت کیفری با ویژگی‌های بزهکاران و واقعیت‌های مربوط به بزهکاری و بزه‌دیدگی است که به واسطۀ پیوند جرم‌شناسی و حقوق کیفری وارد نظام کیفری شده است. سیاست‌گذار جنایی ایران در مادۀ 38 قانون مجازات اسلامی 1392 با توجه به آموزه‌های جرم‌شناسانه، معیارهایی را برای کاهش میزان کیفر یا تغییر گونۀ آن شناسایی کرده است. شماری از این معیارها که در جرم‌شناسی نظری ریشه دارند، عمدتاً با الهام از یافته‌های بزه‌دیده‌شناسانه پیش بینی شده‌اند؛ زیرا گاه بزهکاری، با تأثیرپذیری از رفتار ،گفتار و موقعیت بزه‌دیدگان واقع می‌شود. بدیهی است این بزه‌دیدگان سزاوار سرزنش هستند و بر این اساس، کاهش میزان کیفر بزهکاران یا تعدیل آن می‌تواند در واقع‌گرایانه‌تر کردنِ پاسخ‌های عدالت کیفری نقش‌آفرین باشد. همچنین برخی از جهات کاهش مجازات در «جرم‌شناسی بالینی» ریشه دارند. در پرتو این شاخه، متناسب بودن پاسخ‌های عدالت کیفری با شخصیت بزهکاران، کاملاً ضروری است و نظام عدالت کیفری می‌تواند سازوکارهای ارفاقی از جمله تخفیف کیفر را دربارۀ بزهکارانی که ظرفیت بازپروری دارند، به کار گیرد. در همین راستا، این مقاله سازوکارهای بزه‌دیده‌شناسانه و بازپرورانۀ کاهش کیفر را در مادۀ 38 قانون مجازات اسلامی 1392 بررسی می‌کند.
کلیدواژه‌ها
- حقوق کیفری
- جرم‌شناسی نظری
- جرم‌شناسی کاربردی
- بزه‌دیده‌شناسی
- کاهش میزان کیفر