بررسی حقوقی پیوند رحم و آثار آن
 | |
| عنوان | بررسی حقوقی پیوند رحم و آثار آن |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | نازیلا تقوی |
| استاد راهنما | حمید ابهری |
| استاد مشاور | رضا عمانی سامانی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه مازندران |
بررسی حقوقی پیوند رحم و آثار آن عنوان رساله ای است که توسط نازیلا تقوی، با راهنمایی حمید ابهری و با مشاوره رضا عمانی سامانی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه مازندران دفاع گردید.
چکیده
برخی از زنان به صورت مادرزادی و یا در اثر ابتلاء به بیماری، فاقد رحم بوده و قادر به باروری نمی باشند. خوشبختانه طی دهه ی اخیر، این امکان برای اشخاص فاقد رحم مهیا شده است تا بتوانند از طریق پیوند رحم باردار شوند. از جمله پرسش هایی قابل طرح در این زمینه عبارتند از اینکه، آیا پیوند رحم به لحاظ حقوقی قابل پذیرش است؟ کودک حاصل از رحم پیوندی، ملحق به چه شخصی خواهد شد؟ در سطح دنیا با توجه به بدیع بودن موضوع، قانون خاصی وجود ندارد و در بسیاری از کشورها، تیم های تحقیقاتی شکل گرفته است تا موضوع به لحاظ اخلاقی و حقوقی مورد بررسی قرار گیرد. به طور کلی در نظام حقوقی ایران، این عمل با ممنوعیت حقوقی، شرعی و اخلاقی روبرو نمی باشد. از نظر مخالفان، پیوند رحم مخاطره آمیز بوده و حافظ حیات نمی باشد و در عین حال زن فاقد رحم قادر به تجربه ی حس فرزندآوری از طریق روش های جایگزین است، لذا این عمل به لحاظ اخلاقی قابل قبول نیست. در مقابل به تمام ایرادات بیان شده، پاسخ داده شده است. جواز پیوند رحم به لحاظ حقوقی نیز با توجه به ادله ای چون حق باروری و حق دسترسی به وسایل کمک باروری که از جمله اصول مقرر در حقوق بشر محسوب می شوند، قابل توجیه است. از طرفی، فقدان رحم بیماری تلقی می شود و با توجه به اینکه اشخاص حق درمان دارند، لذا باید قایل به جواز این عمل که در راستای درمان بیماری است، شد. ادله ی اضطرار، نفی عسر و حرج، تسلیط و غیره نیز مثبت جواز شرعی موضوع می باشند. صحت قرارداد پیوند رحم، منوط به تحقق شرایط خاصی است و احکام آن در خصوص قصد و رضا و اهلیت طرفین با سایر عقود متفاوت است. به نظر می رسد، قرارداد پیوند رحم در زمره ی عقد هبه قرار می گیرد. کودک حاصل از رحم پیوندی ملحق به اهداشونده و همسر او خواهد بود و اصولا پس زدن رحم پیوندی تاثیری در انحلال قرارداد منعقده ندارد و عامل پس زدگی طبق قواعد حقوقی، مسیول جبران خسارت وارده می باشد.
ساختار و فهرست رساله
عنوان صفحه مقدمه
۱ بیان مساله
۲ سوالات پژوهش
۳ پیشینه ی پژوهش
۴ فرضیات پژوهش
۵ حدود پژوهش
۶ اهداف پژوهش
۷ مبانی نظری پژوهش
۸ معرفی الگو یا روش کار پژوهش
۹ سازماندهی پژوهش
فصل نخست مفاهیم و کلیات
مبحث نخست معناشناسی واژگان
مبحث دوم تاریخچه و سیر قانون گذاری ایران در خصوص پیوند رحم
گفتار نخست تاریخچه ی پیوند رحم
گفتار دوم سیر قانون گذاری ایران در خصوص پیوند رحم
مبحث سوم کاربرد و چگونگی پیوند رحم
گفتار نخست کاربرد پیوند رحم
گفتار دوم چگونگی پیوند رحم
مبحث چهارم خطرات پیوند رحم و تفاوت آن با پیوند سایر اعضاء
گفتار نخست خطرات پیوند رحم
بند نخست خطرات پیوند رحم در اهداکننده
بند دوم خطرات پیوند رحم در اهداشونده
بند سوم خطرات پیوند رحم در جنین
گفتار دوم تفاوت پیوند رحم با پیوند سایر اعضاء
مبحث پنجم بررسی نوع رابطه ی موجود بین انسان و رحم
گفتار نخست رابطه ی امانی
گفتار دوم رابطه ی مالکانه
بند نخست مالکیت حقیقی
بند دوم مالکیت تکوینی
بند سوم مالکیت اعتباری (تشریعی)
بند چهارم مالکیت ذاتی
گفتار سوم رابطه ی سلطه و تصرف
گفتار چهارم رابطه ی مالکانه (نظر برگزیده)
فصل دوم بررسی جواز و مشروعیت و جواز پیوند رحم
مبحث نخست پیوند رحم از منظر فقه
گفتار نخست مشروعیت مقدمات پیوند رحم
بند نخست زن فاقد رحم و همسرِ دارای گامت سالم
بند دوم زن فاقد رحم و یا همسرِ فاقد گامت سالم
الف زن فاقد رحم و همسرِ متقاضی اهدای جنین
ب زن فاقد رحم و همسرِ متقاضی اهدای گامت
گفتار دوم مشروعیت اصل عمل پیوند رحم
بند نخست عدم ممنوعیت در خصوص قراردادن جنین و سلول جنسی در رحم دیگری
بند دوم انطباق پیوند رحم با برخی از آموزه های دینی
بند سوم عدم تعارض پیوند رحم با حکم عدم جواز تغییر در خلقت
بند چهارم قاعده ی نفی عسر و حرج
بند پنجم قاعده ی اضطرار
بند ششم قاعده ی احسان
بند هفتم عدم مخالفت پیوند رحم با مشیت الهی
بند هشتم اصل اباحه
مبحث دوم پیوند رحم از منظر قانون
گفتار نخست حق دسترسی به وسایل کمک باروری ۵۰ گفتار دوم حق درمان
گفتار سوم لازمه ی تحقق حق فرزندآوری
گفتار چهارم حق باروری
بند نخست مفهوم حق
بند دوم بررسی وجود و یا عدم وجود حق باروی
گفتار پنجم اقتضای عرفی حق تشکیل خانواده
گفتار ششم همراستا بودن هدف پیوند رحم با قوانین
گفتار هفتم اصل حاکمیت اراده
گفتار هشتم عدم تعرض به حقوق مربوط به شخصیت
گفتار نهم حکم عقل
گفتار دهم مصداق سلب حق به صورت جزیی
مبحث سوم پیوند رحم از منظر اخلاق حسنه و نظم عمومی
گفتار نخست بررسی پیوند رحم از منظر اخلاق حسنه
بند نخست تجاوز به حدود بیولوژیکی و طبیعی
بند دوم مخاطره آمیز بودن پیوند رحم برای اهداشونده
بند سوم ماهیت آزمایشی پیوند رحم
بند چهارم احتمال پشیمانی اهداکننده رحم و از دست رفتن فرصت بارداری
بند پنجم ایراد مربوط به رفاه کودک
بند ششم مخاطره آمیز بودن پیوند رحم برای اهداکننده
بند هفتم وجود راه حل های جایگزین
بند هشتم مخاطره آمیز بودن پیوند رحم برای نوزاد
بند نهم حافظ حیات نبودن پیوند رحم
بند دهم موقتی بودن پیوند رحم
گفتار دوم بررسی پیوند رحم از منظر نظم عمومی
مبحث چهارم امکان اجرای ادله ی مشروعیت پیوند رحمِ اشخاص عادی در اشخاصِ تطبیق جنسیت داده شده
گفتار نخست عدم امکان پیوند رحم در اشخاص تطبیق جنسیت داده شده
گفتار دوم امکان پیوند رحم در اشخاص تطبیق جنسیت داده شده
بند نخست اصل برابری و ممنوعیت تبعیض
بند دوم حق آزادی
بند سوم اولویت اشخاص تطبیق جنسیت یافته نسبت به زنان عادی
بند چهارم وجود راه حل برای حفظ رفاه کودکان حاصل از رحم پیوندی
فصل سوم تبیین خصوصیات، شرایط اساسی صحت و ماهیت حقوقی قرارداد پیوند رحم
مبحث نخست خصوصیات قرارداد پیوند رحم
گفتار نخست لازم بودن قرارداد
گفتار دوم تملیکی بودن قرارداد
گفتار سوم مستمر بودن قرارداد
گفتار چهارم غیرمعوض بودن قرارداد
گفتار پنجم عینی بودن قرارداد
گفتار ششم معین بودن قرارداد
گفتار هفتم الحاقی بودن قرارداد
مبحث دوم بررسی شرایط اساسی صحت قرارداد پیوند رحم
گفتار نخست قصد و رضای طرفین قرارداد پیوند رحم
بند نخست پیوند رحم ناظر به زمان حیات اهداکننده
بند دوم پیوند رحم ناظر به زمان فوت اهداکننده
گفتار دوم اهلیت طرفین قرارداد پیوند رحم
بند نخست اهلیت عام طرفین قرارداد پیوند رحم
الف صغیر غیر ممیز و مجنون
ب سفیه و صغیر ممیز
بند دوم اهلیت خاص طرفین قرارداد پیوند رحم
الف اهلیت خاص اهداشونده ی رحم
ب اهلیت خاص اهداکننده ی رحم
گفتار سوم مورد معامله در قرارداد پیوند رحم
بند نخست مالیت داشتن
بند دوم معلوم و معین بودن
بند سوم مقدور التسلیم
بند چهارم منفعت عقلایی داشتن
بند پنجم منفعت مشروع داشتن
بند ششم قابل انتقال بودن
بند هفتم موجود بودن
گفتار چهارم مشروعیت جهت قرارداد
مبحث سوم ماهیت حقوقی قرارداد پیوند رحم
گفتار نخست ماهیت قرارداد پیوند رحم در فرض حیات اهداکننده
بند نخست قرارداد پیوند رحم و عقد جعاله
بند دوم قرارداد پیوند رحم و عقد بیع
بند سوم قرارداد پیوند رحم و عقد صلح
بند چهارم قرارداد پیوند رحم و عقد موجد حق انتفاع
بند پنجم قرارداد پیوند رحم و عقد اذن در انتفاع
بند ششم قرارداد پیوند رحم و عقد اعراض
بند هفتم قرارداد پیوند رحم و عقد عاریه
بند هشتم هبه بودن قرارداد پیوند رحم (نظر برگزیده)
گفتار دوم ماهیت قرارداد پیوند رحم در فرض فوت اهدا کننده
بند نخست وکالت بودن اعلام اراده
بند دوم وعده ی بیع رحم
بند سوم وصیت بودن
بند چهارم وصیت بودن قرارداد پیوند رحم (نظر برگزیده)
فصل چهارم بررسی آثار حقوقی پیوند رحم
مبحث نخست پس زده شدن رحم پیوندی
گفتار نخست مفهوم پس زدگی رحم پیوندی
گفتار دوم اقسام پس زدگی رحم پیوندی
گفتار سوم اثر پس زدگی رحم پیوندی بر عمل حقوقی پیوند رحم
بند نخست اثر پس زدگی رحم پیوندی بر عمل حقوقی پیوند رحم در فرض تصریح آن در قرارداد
الف درج حق فسخ در قرارداد پیوند رحم
ب درج شرط فاسخ در قرارداد رحم
بند دوم اثر پس زدگی رحم پیوندی بر عمل حقوقی پیوند رحم در فرض عدم تصریح آن در قرارداد
الف بطلان قرارداد پیوند رحم
ب انفساخ قرارداد پیوند رحم
ج امکان فسخ قرارداد پیوند رحم
۱ خیار تخلف از شرط صفت
۲ خیار تعذر تسلیم
د عدم تاثیر پس زدگی بر بقای قرارداد پیوند رحم مگر در موارد خاص (نظر برگزیده)
گفتار چهارم بررسی مسیولیت اسباب دخیل در پس زدگی رحم
بند نخست وجود عامل تنها در پس زدگی رحم
الف پس زدگی رحم در اثر عمل اهداکننده ی رحم
ب پس زدگی رحم در اثر عمل پزشک
ج پس زدگی رحم در اثر عمل پرستار
د پس زدگی رحم در اثر عمل اهداشونده
و پس زدگی رحم در اثر سایر علل
بند دوم وجود عوامل متعدد در پس زدگی رحم
الف حکم تجمع سبب و مباشر در پس زدگی رحم
۱ اقوی بودن مباشر
۲ اقوی بودن سبب
۳ تساوی دخالت سبب و مباشر
ب حکم تجمع اسباب در پس زدگی رحم
مبحث دوم بررسی الحاق طفل متولد شده از رحم پیوندی
گفتار نخست تعیین مادر طفل متولد شده از رحم پیوندی
بند نخست مادر بودن صاحب رحم
بند دوم مادر بودن صاحب تخمک
بند سوم مادر بودن صاحب رحم و تخمک
بند چهارم مادر بودن اهداشونده (نظر برگزیده)
گفتار دوم تعیین پدر طفل متولد شده از رحم پیوندی
بند نخست پدر بودن صاحب اسپرم
بند دوم پدر بودن مرد اهداشونده
بند سوم بدون پدر بودن
بند چهارم پدر بودن همسر اهداشونده (نظر برگزیده)
نتیجه و پیشنهادات
منابع
چکیده ی انگلیسی
کلیدواژه ها
- پیوند رحم
- رحم
- مشروعیت
- اخلاق
- حق باروری