بررسی زمان انتقال مالکیت مبیع در حقوق ایران و فقه اسلامی

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بررسی زمان انتقال مالکیت مبیع در حقوق ایران و فقه اسلامی
عنوانبررسی زمان انتقال مالکیت مبیع در حقوق ایران و فقه اسلامی
رشتهحقوق خصوصی
دانشجوداوود روحی مهار
استاد راهنماعیسی امینی
استاد مشاوراکبر میرزانژاد جویباری
مقطعکارشناسی ارشد
سال دفاع۱۳۹۱
دانشگاهدانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی



بررسی زمان انتقال مالکیت مبیع در حقوق ایران و فقه اسلامی عنوان پایان نامه ای است که توسط داوود روحی مهار، با راهنمایی عیسی امینی و با مشاوره اکبر میرزانژاد جویباری در سال ۱۳۹۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.

چکیده

در عقد بیع ، انتقال مالکیت ممکن است با وقوع عقد و یا با توافق طرفین ، منفصل از آن صورت گیرد.در فقه اسلامی، زمان انتقال مالکیت در انواع مبیع (عین معین، کلی در معین، کلی فی الذمه) را زمان انعقاد عقد بیع می دانند . این در حالی است که بسیاری از حقوقدانان، زمان انتقال مالکیت در مبیع کلی را زمان اختصاص یا تسلیم کالا دانسته اند.در خصوص نتایج حاصل از تحقیق می توان گفت که انتقال مالکیت در بیع عین معین با وقوع عقد مورداتفاق است و امکان تاخیر و تعلیق در آن مورد قبول قرار گرفته است و در مال کلی در معین ایجاد حق عینی برای خریدار با تعیین صورت می گیرد .مال آینده ممکن است به صورت عین شخصی و سفارش منحصر برای خریدار باشد که در قالب بیع محصولات کشاورزی مزرعه خاص یا در قالب بیع مصنوعات بشری شامل منقول و غیر منقول صورت می گیرد. مال آینده ممکن است به صورت مال کلی معامله گردد .توافق طرفین در انتقال مالکیت ممکن است به صورت شرط تعلیق شامل شرط تعلیقی و شرط اجل باشد. اهم مصادیق رایج توافق طرفین در تعیین زمان انتقال مالکیت یکی شرط ذخیره مالکیت است که غالبا برای تضمین تادیه ثمن صورت می گیرد. دیگری انتقال مالکیت به صورت تدریجی در مال آینده و مال موجود است که معتبر تلقی می شود و مصداق رایج دیگر، بیع به شرط آزمایش، بیع با حق باز پس گیری و پس دادن مبیع است که به نظر اقوی از مصادیق بیع معلق و با مبنای برخی از فقهای امامیه قابل توجیه است.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده ۱

مقدمه ۲

فصل اول : زمان معمول انتقال مالکیت ۷

مبحث اول : انتقال مالکیت در بیع کالای معین ۸

گفتار اول : تعریف بیع کالای معین ۹

گفتار دوم : زمان انتقال مالکیت در بیع کالای معین ۱۱

گفتار سوم : تحلیل نحوه انتقال مالکیت در بیع کالای معین ۱۶

بند یک : انتقال مالکیت به عنوان اثر مستقیم عقد در بیع کالای معین ۱۶

بند دو : انتقال مالکیت به عنوان اثر اجرای تعهد به تملیک در بیع کالای معین ۱۷

مبحث دوم : انتقال مالکیت در بیع کالای کلی در معین ۱۹

گفتاراول : تعریف بیع کلی درمعین وتفاوت آن با بیع جزء مشاع از حیث انتقال مالکیت ۱۹

گفتار دوم : زمان انتقال مالکیت در بیع کالای کلی در معین ۲۸

گفتار سوم : ماهیت حقوقی انتقال مالکیت در بیع کالای کلی در معین ۳۲

بند یک : تعیین ارادی در بیع کالای کلی در معین ۳۲

بند دو : تعیین غیرارادی در بیع کالای کلی در معین ۳۶



گفتار چهارم : تحلیل نحوه انتقال مالکیت در بیع کالای کلی در معین ۴۲

بند یک : انتقال مالکیت به عنوان اثر مستقیم عقد در بیع کالای کلی در معین ۴۲

بند دو : انتقال مالکیت به عنوان اثر اجرای تعهد به تملیک در بیع کالای کلی در معین ۴۴

مبحث سوم : انتقال مالکیت در بیع کالای کلی فی الذمه ۴۷

گفتار اول : تعریف بیع کلی فی الذمه ۴۷

گفتار دوم : زمان انتقال مالکیت در بیع کالای کلی فی الذمه ۵۰

بند یک : ماهیت حقوقی تعیین در بیع کالای کلی فی الذمه ۵۶

بند دو : آثار تعیین و ضمانت اجرای عدم تعیین در بیع کالای کلی فی الذمه ۵۹

بند سه : ماهیت حقوقی تسلیم در بیع کالای کلی فی الذمه ۶۱

گفتار سوم : تحلیل نحوه انتقال مالکیت در بیع کالای کلی فی الذمه ۶۲

بند یک : انتقال مالکیت به عنوان اثر مستقیم عقد در بیع کالای کلی فی الذمه ۶۲

بند دو : انتقال مالکیت به عنوان اثر اجرای تعهد به تملیک در بیع کالای کلی فی الذمه ۶۴

فصل دوم : استثنایات بر زمان عادی انتقال مالکیت ۶۶

مبحث اول : استثنایات قانونی بر زمان عادی انتقال مالکیت ۶۷

گفتار اول : انتقال مالکیت در بیع صرف و بیع سلم ۶۹

بند یک : بیع صرف ۶۹

الف– موضوع و شرایط بیع صرف ۶۹

ب– نحوه تاثیر شرط و زمان انتقال مالکیت ۷۱



بند دو : بیع سلم ۷۴

الف– تعریف بیع سلم ۷۴

ب– بیان شرایط ۷۶

گفتار دوم : انتقال مالکیت در بیع متضمن خیار ۸۰

بند یک – بررسی اجمالی نظریات فقها ۸۰

بند دو – بررسی انتقال مالکیت در بیع متضمن خیار در حقوق ایران ۸۳

گفتار سوم : انتقال مالکیت در بیع متضمن خیار شرط و بیع اشیای آینده ۸۴

بند یک : بیع شرط ۸۴

الف– تعریف بیع شرط و شرح آن ۸۴

ب – آثار بیع شرط و نحوه انتقال مالکیت ۸۷

بند دو : بیع اشیای آینده ۸۸

الف – بیع اشیای آینده در حقوق ایران و دلایل صحت این بیع ۸۸

ب– بیع اشیای آینده در فقه امامیه ۹۰

ج– انتقال مالکیت مبیع عین معین آینده در حقوق ایران ۹۳

د– انتقال مالکیت مبیع آینده کلی فی الذمه در حقوق ایران ۹۴

گفتارچهارم : انتقال مالکیت در بیع مستلزم تنظیم سند رسمی ۹۵

بند یک – نقش تنظیم سند رسمی در بیع اموال غیر منقول ثبت شده در حقوق ایران ۹۵

بند دو– نقش تنظیم سند رسمی در بیع اموال غیر منقول جاری در حقوق ایران ۱۰۷



گفتار پنجم : انتقال مالکیت در بیع متضمن تشریفات نظارت و کنترل ۱۰۹

بند یک – لزوم اعمال تشریفات و اقسام آن ۱۰۹

بند دو – بررسی انتقال مالکیت در بیع متضمن تشریفات و نظارت و کنترل در حقوق ایران ۱۱۰

مبحث دوم : استثنایات قراردادی بر زمان عادی انتقال مالکیت ۱۱۴

گفتار اول : بررسی امکان انفصال انتقال مالکیت از عقد بیع ۱۱۶

بند یک : شرط تاخیر در انتقال مالکیت ۱۱۶

الف– تعلیق در عقد بیع وشرایط آن–شرط تعلیق ۱۱۸

ب– آثار عقد بیع معلق ۱۲۰

ب–۱– آثار عقد بیع معلق قبل از وقوع شرط تعلیقی ۱۲۰

ب–۲– آثار عقد بیع معلق پس از وقوع شرط تعلیقی ۱۲۱

ب–۳– آثار عقد بیع معلق در صورت عدم وقوع شرط تعلیقی ۱۲۱

ج– نحوه انتقال مالکیت در عقد بیع معلق ۱۲۲

د– تراضی بر اثر کشفی شرط تعلیقی ۱۲۶

ه– شرط اجل ۱۲۸

ه–۱– شرایط صحت شرط اجل ۱۲۹

ه–۲– اثر شرط اجل در انتقال مالکیت در عقد بیع ۱۳۰

بند دو : شرط تقدیم انتقال مالکیت در عقد بیع ۱۳۰

گفتار دوم : شرط ذخیره مالکیت ۱۳۴



بند یک– تعریف شرط ذخیره مالکیت ۱۳۴

بند دو– بررسی صحت شرط ذخیره مالکیت در حقوق ایران ۱۳۴

بند سه– ماهیت شرط ذخیره مالکیت ۱۳۸

بند چهار– کاربرد شرط ذخیره مالکیت ۱۴۰

بند پنج– آثار شرط ذخیره مالکیت ۱۴۰

الف– آثار شرط ذخیره مالکیت در حالت اجرا ۱۴۱

ب– آثار شرط ذخیره مالکیت در صورت پرداخت ثمن در موعد مقرر ۱۴۳

ج– آثار شرط ذخیره مالکیت در حالت عدم پرداخت ثمن در موعد مقرر ۱۴۳

ج–۱– حق استرداد ۱۴۳

ج– ۲– مطالبه جبران خسارت ۱۴۵

ج–۳ – اجرای اجباری تعهد به پرداخت ثمن ۱۴۶

بند شش– اجرای حق استرداد ۱۴۷

گفتارسوم : بیع به شرط آزمایش و بیع با حق باز پس گیری وپس دادن مبیع ۱۴۸

بند یک : بیع به شرط آزمایش ۱۴۸

الف– ماهیت و آثار بیع به شرط آزمایش ۱۴۸

ب– بیع به شرط آزمایش در فقه امامیه و حقوق ایران ۱۵۰

بند دو : بیع با حق باز پس گیری یا پس دادن مبیع ۱۵۴

الف – تعریف بیع با حق باز پس گیری یا پس دادن مبیع ۱۵۴



ب – ماهیت عقد بیع با شرط مزبور و نحوه انتقال مالکیت و آثار بیع مزبور ۱۵۴

گفتار چهارم : شرط تملیک تدریجی ۱۵۵

بند یک : انتقال مالکیت به صورت تدریجی در مال آینده ۱۵۶

بند دو : انتقال مالکیت به صورت تدریجی در مال موجود ۱۵۸

بند سه : فایده وضع شرط تملیک تدریجی ۱۵۸

نتیجه ۱۵۹

فهرست منابع و مآخذ ۱۶۶

کلیدواژه ها

  • عقد بیع
  • عقد بیع
  • مبیع
  • فقه جعفری
  • ثمن