بررسی فقهی حقوقی نهاد تکافل با عنایت به ایرادات فقهی وارد بر بیمه

عنوان	بررسی فقهی حقوقی نهاد تکافل با عنایت به ایرادات فقهی وارد بر بیمه
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	مریم محمدی
استاد راهنما	محمد مهدی عزیزاللهی
استاد مشاور	ابراهیم عبدی پور
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه قم

بررسی فقهی حقوقی نهاد تکافل با عنایت به ایرادات فقهی وارد بر بیمه عنوان پایان نامه ای است که توسط مریم محمدی، با راهنمایی محمد مهدی عزیزاللهی و با مشاوره ابراهیم عبدی پور در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

امروزه بیمه یکی از مهم ترین نهادهای اقتصادی اجتماعی است که هدف آن پوشش خطرات احتمالی موضوع قرارداد است. از نقطه نظر فقهی حقوقی در مورد بیمه ایراداتی مطرح شده که مهم ترین آن ها غرر، ربا و قمار است. به دنبال این ایرادات برخی فقها در تلاش برای تاسیس نهاد جدیدی برآمدند که هم مزیت های بیمه را داشته باشد و هم از ایرادات گفته شده به دور باشد. حاصل تلاش آن ها منجر به ایجاد نظام جدیدی به نام صنعت تکافل شد.گرچه ایراداتی که به بیمه گرفته می شود، توسط فقها امامیه پاسخ داده شده است، اما گذشته از مسیله مشروعیت یا عدم مشروعیت بیمه، مزایا و منافع دنیوی تکافل هم به مراتب بیشتر از بیمه است و با عدالت هم سازگارتر است، بدین جهت تاسیس آن در کشور ایران می تواند مفید باشد. در این تحقیق در ابتدا به توضیح و تبین صنعت تکافل با توجه به روش های معمول و شناخته شده در جهان پرداخته و سپس با استفاده از مطالعات کتابخانه ای امکان به کارگیری این نهاد از بعد فقهی و حقوقی بررسی شده است. نتایج تحقیق حاکی از این امر است که بیمه تکافل در قالب الگوهای عملیاتی آن کاملا مطابق با شرعیت بوده و با عدالت هم سازگار تر است و توان رقابت با بیمه متعارف را دارد. دولت می تواند وظیفه خویش، مبنی بر تامین سطح زندگی مناسب برای افراد جامعه را از طریق،کمک به تاسیس و رشد تکافل انجام دهد.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه۱الف) بیان مسیله۲ب)سوالات اصلی تحقیق۲ج) سوالات فرعی تحقیق۳د) فرضیه های اصلی تحقیق۳ه) فرضیه های فرعی تحقیق۳و)سابقه و پیشینه تحقیق۴ز)ضرورت انجام تحقیق۵ح)هدف تحقیق۵ط)جنبه جدید بودن طرح۵ی) بیان روش تحقیق۵فصل اول:۷مفاهیم، تاریخچه، ماهیت، عناصر بیمه و تکاف۷۱–۱– مفاهیم۷۱–۱–۱–مفهوم بیمه۸۱–۱–۱–مفهوم تکافل ۱۰۱–۲–تاریخچه بیمه و تکافل۱۲۱–۲–۱–تاریخچه بیمه ۱۳بند الف: بیمه در جهان۱۳بند ب: بیمه درایران۱۵۱–۲–۲–تاریخچه تکافل۱۸بند الف: تکافل در صدر اسلام۱۸بندب: تکافل به معنای مصطلح امروزی۲۰۱–۳–ماهیت و ویژگی ها۲۱۱–۳–۱–ماهیت۲۱بند الف: ماهیت بیمه۲۱بند ب: ماهیت تکافل۲۳۱–۳–۲–ویژگی ها و اوصاف بیمه و تکافل ۲۴بند الف: ویژگی ها و اوصاف بیمه۲۴۱ بیمه عقدی است لازم: ۲۴۲ بیمه عقدی است معوض:۲۶۳ بیمه عقدی است احتمالی:۲۷۴ بیمه عقدی است الحاقی (تحمیلی)۲۸بند ب: ویژگی ها و اوصاف تکافل۲۹۱ مبتنی بودن بر تعاون:۲۹۲ مطابقت کامل با اصول شریعت:۳۰۳ شفافیت و افشاء:۳۰۴ حق شرکت در مجمع عمومی و حق رای: ۳۱بند ج: ویژگی های مشترک بیمه و تکافل۳۲۱ حسن نیت۳۲۲ مستمر بودن۳۳۳ رضایی بودن۳۴۱–۴–عناصر بیمه وتکافل۳۶۱–۴–۱–عناصر بیمه۳۶الف)خطر۳۶ب)حق بیمه۴۰ج)اعلام وقوع حادثه یا خسارت۴۱۱–۴–۲–عناصر تکافل۴۱الف)خطر۴۲ب)اعانه تکافل (آورده)۴۲ج)مشارکت در مازاد۴۲د)اعلام وقوع حادثه یا خسارت۴۳فصل دوم: ایرادات فقهی وارد بر بیمه و طرح آنها در نهاد تکافل۴۳۲–۱– نظریات فقها درباره مشروعیت واعتبار بیمه و تکافل۴۵۲–۱–۱– قایلین به عدم مشروعیت۴۶۲–۱–۲– قایلین به مشروعیت۴۸۲–۱–۳– قایلین به تفصیل۴۹۲–۱–۴– جایگاه بیمه در میان عقود۵۱۲–۲– ادله مخالفین عقد بیمه۵۲۲–۲–۱– شبهه ربا۵۲بند الف: بیمه و ربا۵۳بند ب: تکافل و ربا۵۵۲–۲–۲– شبهه ضمان ما لم یجب و التزام ما لا یلزم۵۶بند الف :بیمه و ضمان مالم یجب۵۶بندب: تکافل و ضمان مالم یجب۶۰۲–۲–۳– شبهه غرر۶۰بند الف: بیمه و غرر۶۱بند ب:تکافل و غرر۶۶۲–۲–۴– شبهه قمار۶۷بند الف: بیمه و قمار۶۸بند ب: تکافل و قمار۷۱۲–۲–۵– شبهه جهل به عوضین۷۲بند الف: بیمه و جهل به عوضین۷۳بند ب: تکافل و جهل به عوضین۷۵۲–۲–۶– شبهه تعلیق۷۵بند الف: بیمه و تعلیق۷۶بند ب: تکافل و تعلیق۷۷۲–۲–۷– شبهه اکل مال به باطل۷۸بند الف :بیمه و اگل مال به باطل۷۸بند ب:تکافل و اکل مال به باطل۸۰فصل سوم : تکافل به عنوان یک بنگاه اقتصادی۸۵۳–۱– اقسام تکافل و سازو کار آن۸۷۳–۱–۱– اقسام تکافل۸۷۳–۱–۲– ساز و کار تکافل۸۸۳–۲– مبانی و اصول نظام تکافل۹۰۳–۲–۱– کفالت همگانی۹۰۳–۲–۲– ضمان اعاله۹۲۳–۳– الگوهای تکافل۹۴۳–۳–۱– الگوهای عملیاتی تکافل۹۴بند الف: طرح تکافل عمومی۹۵۱ تکافل عمومی با الگوی مضاربه۹۷۲ تکافل عمومی با الگوی وکالت۱۰۱بند ب: طرح تکافل حانواده۱۰۴۱ تکافل خانواده با الگوی مضاربه۱۰۵۲ تکافل خانواده با الگوی وکالت۱۰۸۳–۳–۲– الگوهای غیر عملیاتی تکافل۱۱۰بند الف: الگوی بیع موجل۱۱۰بند ب : الگوی بیع سلم۱۱۰بند ج: الگوی ودیعه۱۱۱بند د : الگوی جعاله۱۱۲بند ه : الگوی اجاره۱۱۲بند و: الگوی ضمان۱۱۳۳–۳–۴– عقود به کاررفته در تکافل۱۱۴بند الف :تطبیق با تکافل عمومی۱۱۷بند ب: تطبیق با تکافل خانواده۱۱۸۳–۴– ضرورت شکل گیری تکافل و قابلیت رقابت آن با بیمه۱۱۹۳–۴–۱– ضرورت شکل گیری تکافل۱۱۹بند الف: مزایای تکافل۱۲۰بند ب : جامعه بدون فقر و تکاثر۱۲۲۳–۴–۲– قابلیت رقابت تکافل با بیمه۱۲۲نتیجه گیری:۱۲۳پیشنهادات:۱۲۴فهرست منابع و مآخذ:۱۲۵

کلیدواژه ها

• تکافل
• بیمه اسلامی
• مشروعیت بیمه
• تکافل (بیمه اسلامی)
• فقه
• بیمه
• اسلام
• حقوق اسلامی
• مشروعیت