بررسی فقهی حقوقی وقف اوراق بهادار در رویه های قضایی
 | |
| عنوان | بررسی فقهی حقوقی وقف اوراق بهادار در رویه های قضایی |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | فریال میرخاور |
| استاد راهنما | علیرضا انتظاری نجف آبادی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۹ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق |
بررسی فقهی حقوقی وقف اوراق بهادار در رویه های قضایی عنوان پایان نامه ای است که توسط فریال میرخاور، با راهنمایی علیرضا انتظاری نجف آبادی در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق دفاع گردید.
چکیده
نهاد وقف ازجمله نهادهای حقوق اسلامی است که به دلیل اینکه در ابعاد مختلفی مانند عبادی، اقتصادی و اجتماعی میتوان از آن استفاده کرد از اهمیت بسزایی برخوردار است. به واقع، نهاد وقف یکی از راهکارهای بدل شدن مالکیت خصوصی به مالکیت عمومی، توزیع عادلانه ثروت، و همچنین باقی گذاردن صالحات بوده است. رویکرد به نهاد وقف بیشتر به صورت سنتی در جامعه ایران می باشدو نیازمند روزآمد کردن قوانین و مقررات حاکم بر آن با توجه به تحولات و ضروریات جامعه است؛ زیرا با بروز مسایل جدید الحادثی چون سهام شرکتها و صکوک میتوان دایره شمول موقوفات را بسط و گسترش داد. در دنیای امروز سرمایه گذاری به سمت شرکتها، بازار جدید مالی هدایت شده و عدم امکان وقف این قبیل اموال باعث عدم جذب چنین سرمایه هایی شده است. در این تحقیق رهیافت هایی حاصل گردید که عبارتند از: با امکان سنجی وقف اوراق بهادار، مشخص شد اوراق امکان وقف شدن را دارند اما نه تمامی آنها، برخی از اوراق چون سهام شرکتها بدلیل اینکه مال محسوب شده و قابلیت قبض و اقباض را دارند و با انتفاع بقاء آن باقی می ماند قابل وقف شدن است و در این زمینه رویه قضایی وجود دارد اما اوراق قرضه به دلیل ربوی بودن و مخالفت با شرع و موازین اسلامی انتشار آنها ممنوع اعلام شده و به جای آن ابزارهای مالی اسلامی منتشر گردیده شد. اما اوراقی چون قرارداداختیار یا اتی هنوز نتوانسته اند در بورس اوراق بهادار جایگاهی داشته باشند و چون تعهدات و شرایط مال موقوفه را ندارد و به همین دلیل قابلیت وقف شدن را ندارد و در این زمینه رویه قضایی یافت نمی شود. نهاد وقف در ایران به دلیل عدم تکافوی کافی هنوز از ظرفیت ها بطور کامل بهره نمی برد. منظور از رویه قضایی در معنی مطلق مجموع آرا و دادگاه ها و در معنی خاص روش یکسان دادگاه هاست یا دسته ای از آنها در مورد مسیله حقوقی معین و تکرار آن به صورتی می باشد که بتوان گفت در صورت مواجه شدن با مورد مشابه همان روش اتخاذ خواهد شد. در مورد وقف اوراق بهادار نظریه شماره ۹/۴۵۸۹ با توجه به اینکه سهام شرکت ها قانونا قابل فروش و جزعین چیزی را نمی توان فروخت. سهام مذکور در حکم عین است و عنوان دین یا منافع در آن صادق نیست. لذا وقف آنها نیز بر اساس ماده ۵۵ قانون مدنی صحیح خواهد بود. کلید واژه ها: وقف– اوراق بهادار– سهام– صکوک– امکان سنجی– فقه– رویه قضایی.
ساختار و فهرست پایان نامه
چکیده
مقدمه
۱ بیان مسیله
۲ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
۳ اهداف مشخص تحقیق
۴ بهره وران تحقیق
۵ سوالات تحقیق
الف سوال اصلی
ب سوالات فرعی
۶ فرضیه های تحقیق
الف فرضیه های اصلی
ب فرضیه های فرعی
۷ روششناسی تحقیق
۸ ساختار تحقیق
مبحث اول: تبیین و شناسایی نهاد وقف
گفتار اول: تعریف وقف و انواع آن
بند اول: مفهوم شناسی وقف
الف: مفهوم لغوی وقف
ب: مفهوم فقهی وقف
ج: مفهوم حقوقی وقف
بند دوم: جایگاه نهاد وقف
الف: جایگاه وقف در دین مبین اسلام
ب: جایگاه نهاد وقف در سایر ادیان و فرهنگها
بند سوم: انواع وقف
الف: وقف عام
ب:وقف خاص
گفتار دوم: شرایط موضوع وقف (موقوفه در فقه امامیه حقوق ایران)
بند اول: مال بودن
بند دوم: مملوک بودن مورد وقف
بند سوم: عین معین خارجی بودن مورد وقف:
بند چهارم: قابلیت قبض و اقباض داشتن موقوفه:
بند پنجم: لزوم قابلیت بقا عین موقوفه در برابر انتفاع
بند ششم: شرایط فروش مال موقوفه
بند هفتم: ماهیت حقوق و فقهی تولیت و انواع آن
الف: ماهیت تولیت
ب: انواع تولیت
بند سوم: نظرات مشورتی
مبحث دوم: چیستی اوراق بهادار
گفتار اول: مفهوم اوراق بهادار و انواع آن
بند اول: ماهیت اوراق بهادار
بند دوم: انواع اوراق بهادار بر مبنای قانون
الف: اوراق حقوق صاحبان سهام
ب: اوراق مشتقه
بند سوم: انواع اوراق بهادار اسلامی (صکوک)
الف: اوراق اجاره
ب: اوراق مرابحه
ج: صکوک مشارکت
د: صکوک مضاربه
گفتار دوم: تبیین شرکت های سهامی
بند اول: شناخت سهام شرکت ها
بند دوم: تعریف سهم از منظر قانون
گفتار سوم: ماهیت حقوقی سهام و ویژگی های آن
بند اول: نظریه های ماهیت حقوقی سهم
الف: نظریه عینی بودن
ب: نظریه دینی بودن
بند دوم: اوصاف سهام در شرکت سهامی
الف: قابلیت نقل وانتقال آزادانه
ب: منقول بودن سهم
ج: قابلیت به رهن گذاشتن
بند دوم: ضرورت وقف سهام
مبحث اول: شناخت اوراق سهام و امکان سنجی وقف آن ها
گفتار اول: امکان سنجی وقف اوراق سهام
بند اول: نظرات مخالفان وقف اوراق سهام و ادله اثباتی
بند دوم: نظرات موافقان وقف اوراق سهام
بند سوم: وقف معاملات امضایی
گفتار دوم: راهکارهای عملی وقف اوراق سهام
بند اول: رویه حاکم در محاکم قضایی
الف: نظرات مشورتی
ب نظریه اداره کل حقوق قوه قضاییه
ج: رای شعبه دیوان عالی کشور
د: اوراق مبتنی بر بدهی
مبحث دوم: شناخت اوراق قرضه و امکان سنجی وقف آنها
گفتار اول: شناخت اوراق قرضه و امکان سنجی وقف آنها
بند اول: شناخت اوراق قرضه
بند دوم: امکان وقف اوراق قرضه
بند سوم: نظریه شورای نگهبان
گفتار دوم: تعریف اوراق مشارکت
مبحث سوم: اوراق مشارکت
گفتار اول: امکان سنجی وقف اوراق مشارکت
مبحث چهارم: اوراق صکوک
مبحث پنجم: امکان سنجی صکوک مشارکت
گفتار اول: صکوک مشارکت
بند اول: انتشار صکوک مشارکت
مبحث ششم: امکان سنجی صکوک مشارکت
گفتار اول: صکوک مشارکت
بند اول: ابزار مشتقه
مبحث هفتم: امکان سنجی وقف قرارداد آتی اوراق بهادار
گفتار اول: وقف قرارداد آتی اوراق بهادار
بند اول: تبیین قرارداد آتی
گفتار دوم: امکان سنجی وقف قرارداد آتی اوراق بهادار
گفتار سوم: قرارداد اختیار معامله
بند اول: تعریف و شناسایی قرارداد اختیار معامله
الف تفاوت اختیار معامله با قرارداد آتی
ب کاربرد اوراق اختیار معامله
بند دوم: امکان سنجی وقف اوراق اختیار معامله
مبحث هشتم: امکان سنجی وقف صکوک اجاره
گفتار اول: تعریف صکوک اجاره
بند اول: تعریف صکوک اجاره
بند دوم: امکان سنجی صکوک اجاره
مبحث نهم: امکان سنجی صکوک مرابحه
گفتار اول: امکان سنجی صکوک مرابحه
بند اول: تبیین و شناسایی اوراق مرابحه
بند دوم: امکان سنجی وقف اوراق مرابحه
الف: انواع اوراق مرابحه
ب: اوراق مرابحه از منظر فقهی
بند سوم: رویه قضایی مرابحه
مبحث اول: تامین منابع مالی از آثار وقف
گفتار اول: منابع تامین مالی از طریق بدهی و قرض
گفتار دوم: منابع تامین مالی از طریق سرمایه و سهام
گفتار سوم: تامین منابع مالی از طریق وقف در رویه قضایی
بند اول: تامین منابع مالی در نظر مراجع عظام
مبحث دوم: تاثیر وقف اوراق بهادار
گفتار اول: آثار وقف اوراق بهادار
بند اول: اوراق بهادار وعین معین
بند دوم: مالکیت اوراق بهادار و آثار وقف آن
بند سوم: قابلیت قبض اوراق بهادار
بند چهارم: انتفاع از اوراق بهادار و باقی بودن آن
بند پنجم: نتیجه وقف اوراق بهادار در رویه قضایی
مبحث سوم: اثر وقف اوراق بهادار بر شرکت
گفتار اول: تاثیر وقف اوراق بهادار بر اموال شرکت
گفتار دوم: تاثیر وقف بر حقوق ناشی از اوراق بهادار و اعمال آنها
گفتار سوم: تاثیر تحولات اوراق بهادار بر اوراق بهادار موقوفه
گفتار چهارم: شرایط و تشریفات وقف اوراق بهادار
گفتار پنجم: آثار اجتماعی و فرهنگی وقف اوراق بهادار در جامعه
بند اول: فرهنگ وقف
بند دوم: آثار و کارکرد وقف اوراق بهادار در اجتماع
بند سوم: موانع توسعه وقف در جامعه بلاخص وقف اوراق بهادار
نتیجهگیری
نتیجه کلی
پیشنهادها
فهرست منابع و مآخذ
کلیدواژه ها
- وقف
- اوراق بهادار