بررسی قوانین و احکام فقهی مربوط به حضانت در مذاهب اسلامی و حقوق مدنی ایران
 | |
| عنوان | بررسی قوانین و احکام فقهی مربوط به حضانت در مذاهب اسلامی و حقوق مدنی ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | سمیه الجبوری |
| استاد راهنما | مصطفی نصیری خوزانی |
| استاد مشاور | عبدالرسول دیانی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۸۹ |
| دانشگاه | مرکز پیام نور تهران |
بررسی قوانین و احکام فقهی مربوط به حضانت در مذاهب اسلامی و حقوق مدنی ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط سمیه الجبوری، با راهنمایی مصطفی نصیری خوزانی و با مشاوره عبدالرسول دیانی در سال ۱۳۸۹ و در مقطع کارشناسی ارشد مرکز پیام نور تهران دفاع گردید.
چکیده
تا زمانی که فرزندان در کنار پدر و مادر خویش زندگی می کنند، نگهداری طفل حق و تکلیف مشترک آنان است و زوجین باید با اشتراک مساعی و معاضدت همدیگر اقدام به حضانت طفل نماید.برای استحکام خانواده و نهایتا جامعه پدر و مادر به صورت مکمل باید در این خصوص عمل نمایند. زیرا فرزندی را که با هم به وجود آورده اند، به اشتراک نیز باید تربیت کنندبنابراین والدین با اتخاز روش واحد تربیتی مبادرت به حضانت نمایند و فقط در فرض اختلاف سلیقه در چکونگی مواظبت از کودک و تربیت او، بایستی قانون برای رفع اختلاف چاره اندیشی کنند.زمانی که پدر و مادر کودک از هم جدا می شوند، مساله حضانت و اولویت هر یک از آنها برای نگهداری و سرپرستی فرزند مطرح می شود. حضانت یا نگهداری از کودک که بین والدینش طلاق واقع شده، از موضوعات بحث انگیز حقوقی و فقهی می باشند. از یک طرف، مصالح روحی و جسمی کودک مد نظر است از طرفی حقوق و تکالیف هر یک از والدین باید مورد توجه قرار گیرد.در اصلاح ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی حضانت و نگهداری طفل را که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می کنند، تا سن هفت سالگی برای مادر دانسته و پس از آن با پدر است.تبصره: بعد از هفت سالگی در صورت حدوث اختلاف، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه می باشد.در این نگارش، حضانت از دیدگاه مذاهب فقهی و قانون مدنی مورد بررسی قرار گرفته و اقوال مشهور فقها نقد و تحلیل گردیده و به آراء مذاهب اهل سنت و مواد قوانین مدنی اشاره شده است. در ابتدا مفهوم و ماهیت حضانت تعریف گردیده و سپس فواید عملی و آثاری که به بحث حق و تکلیف مرتبط است مورد بررسی قرار گرفته است.در بخش تصدی حضانت وضعیت حضانت ماد ردر مراحل مختلف و سایر طبقات ذی حق در صورت فقدان وی می باشد ا زنظر فقه و حقوق مدنی مورد بحث قرار گرفته و شرایط حضانت بیان و تا حد امکان به گفته های فقهای امامیه و عامه و قوانینی مدنی دیگر کشورهای اسلامی رجوع شده است. در نهایت با بررسی ریشه های فقهی و احادیث مورد استفاده فقها و اقوال گوناگون دلایل اولویت مادر برای حضانت برشمرده می شود.
ساختار و فهرست پایان نامه
چکیده
مقدمه ۲
بخش اول – مفاهیم
فصل اول– مفهوم و ماهیت حضانت
مبحث اول: مفهوم حضانت ۵
گفتار اول – حضانت در لغت
گفتار دوم – حضانت در اصطلاح حقوق
گفتار سوم – تاریخچه طرح حضانت در کتب فقه ۸
گفتار چهارم – مدت حضانت ۹
گفتار پنجم – فلسفه حضانت ۱۰
گفتار ششم – جایگاه زن و حضانت او در گذشته
مبحث دوم: ماهیت حضانت ۱۳
گفتار اول – تعریف حق و تکلیف ۱۴
گفتار دوم – حق و تکلیف پدر و مادر در ارتباط با تربیت کودک
گفتار سوم – تاثیر ماهیت حضانت در ضرورت یا عدم ضرورت مباشرت
گفتار چهارم – ماهیت حضانت در قانون مدنی ایران
گفتار پنجم – ماهیت حضانت در فقه ۲۲
الف – فقه امامیه ۲۲
ب – فقه عامه ۲۳
فصل دوم– ولایت
گفتار اول : ولایت ۲۷
گفتار دوم : رابطه حضانت و ولایت ۲۸
گفتار سوم : ولایت در فقه اهل سنت ۳۰
گفتار چهارم : دلایل دادن ولایت کودک به پدر و حضانت به مادر ۳۲
گفتار پنجم : روایات خاصه در مورد قلمرو حضانت و ولایت ۳۳
گفتار ششم : جمع بندی در مورد تعیین قلمرو ولایت و حضانت ۴۱
فصل سوم– شرایط و موانع حضانت از دیدگاه قانون و فقه
مبحث اول :تکالیف صاحبان حضانت از دیدگاه قانون و فقه
مبحث دوم : شرایط تربیت کننده و سرپرست از دیدگاه فقهی ۴۷
مبحث سوم : عوامل تعلیق و سقوط حق حضانت ۵۰
گفتار اول– بحث پیرامون چند اصطلاح ۵۱
گفتار دوم– بررسی و نقد روایات و دلایل فقهی عوامل سلب کننده حضانت مادر ۵۱
الف – روایات ایوب بن نوح ۵۱
ب – روایت مرسله نقری ۵۲
ج – روایت داود الرقی ۵۳
د – دلایل صاحب جواهر و نقد آن ۵۴
مبحث چهارم : عوامل سلب حضانت در قانون مدنی ایران
مبحث پنجم : آیا ندادن شیر، سلب کننده حق حضانت مادر است
فصل چهارم– قوانین مربوط به حضانت
مبحث اول : قانون مدنی
مبحث دوم : قوانین مربوط به ملاقات طفل ۶۵
مبحث سوم : قانون اعطای حق حضانت فرزندان صغیر یا محجور به مادران آن ها ۶۷
مبحث چهارم : کاستی های قوانین حضانت ۶۸
مبحث پنجم : راهکار مناسب برای اصلاح ماده ۱۱۷۰ (ق م) مرتبط با حضانت فرزندان مشترک ۷۱
مبحث ششم : مساله حضانت در قوانین ایران و کنوانسیون منع تبعیض علیه زنان ۷۱
مبحث هفتم : حضانت مادر در قوانین سایر کشورهای اسلامی ۷۲
بخش دوم – بررسی احکام فقهی و حقوقی حضانت
فصل اول– صاحبان حق حضانت
مبحث اول : وضعیت حضانت طفل ۷۵
گفتار اول – در مرحله زندگی مشترک پدر و مادر
گفتار دوم – در مرحله بعد از طلاق پدر و مادر ۷۶
گفتار سوم – در مرحله بعد از فوت یکی از والدین یا هر دو ۷۸
گفتار چهارم – برای فرزندی که خارج از رابطه زوجیت متولد می شود ۸۰
گفتار پنجم – وضعیت جد پدری در امر حضانت
مبحث دوم : حضانت از دیدگاه فقه ۸۵
گفتار اول – دیدگاه های فقهای شیعه ۸۶
الف – نقد نظریات فقها
ب – دیدگاه آقای صانعی در مورد حضانت مادر
گفتار دوم – نظرات مذاهب چهارگانه در مورد ترتیب درجات مستحقین حضانت ۹۱
گفتار سوم – حضانت از دیدگاه روایات ۹۳
گفتار چهارم – نقد و بررسی دیدگاه ها و روایات
مبحث سوم : دلایل اولویت مادر ۹۸
گفتار اول – دلایل اولویت مادر در حضانت بر اساس روایات و دیدگاه فقه ۹۸
گفتار دوم – دلایل اولویت مادر برای حضانت با توجه به تفاوت های زن و مرد ۱۰۰
گفتار سوم – دلایل اولویت مادر برای حضانت با توجه به نیاز کودک ۱۰۲
گفتار چهارم – دلیل اولویت مادر برای حضانت با توجه به کاربرد قاعده لاضرر
فصل دوم– پایان دوره حضانت
مبحث اول : پایان دوره حضانت ۱۰۵
مبحث دوم : قلمرو زمانی کودکی و بلوغ ۱۰۷
مبحث سوم : قلمرو زمانی حضانت در قانون مدنی ایران و سایر کشورهای اسلامی ۱۰۸
مبحث چهارم : قلمرو زمانی حضانت با توجه به مطلقه شدن مادر طفل
مبحث پنجم : منشا اختلاف نظر فقها ۱۱۱
فصل سوم– آثار حضانت
مبحث اول : هزینه نگهداری ۱۱۳
مبحث دوم : روابط اجتماعی کودک ۱۱۴
مبحث سوم : ارتباط قواعد حاکم بر حضانت با نظم عمومی ۱۱۴
مبحث چهارم : عدم مطلق بودن اقتدار پدر و مادر نسبت به فرزند ۱۱۷
مبحث پنجم : تکلیف پرداخت هزینه ی نگهداری کودک ۱۱۷
مبحث ششم : مسوولیت حقوقی ۱۱۸
گفتار اول – از نظر تاریخی ۱۱۸
گفتار دوم– از نظر اخلاقی ۱۱۹
گفتار سوم – از نظر اجتماعی ۱۲۰
گفتار چهارم – مسوولیت مدنی ۱۲۰
نتیجه سخن ۱۲۱
چکیده انگلیسی ۱۲۴ ۱۴۸
منابع
کلیدواژه ها
- حقوق اسلامی
- حقوق مدنی
- پدر – مادری کردن
- نگهداری از کودک
- حضانت کودک
- حضانت کودک
- فقه
- حقوق مدنی
- مادر
- احکام فقهی
- فرقه های اسلامی
- فقه