بررسی مصادیق نوین حجر در حقوق ایران

عنوان	بررسی مصادیق نوین حجر در حقوق ایران
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	فاطمه خالقی گرجی
استاد راهنما	محمد ابراهیم پیشنمازی
استاد مشاور	ام البنین رمضان زاده بادلی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۷
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر

بررسی مصادیق نوین حجر در حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط فاطمه خالقی گرجی، با راهنمایی محمد ابراهیم پیشنمازی و با مشاوره ام البنین رمضان زاده بادلی در سال ۱۳۹۷ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر دفاع گردید.

چکیده

در قانون مدنی افراد محجور به صورت محصور معین و مشخص شده لیکن مبنای حجر این افراد را در قانون نمی توان یافت و لاجرم باید به سراغ منابع فقهی و حقوقی معتبر در دیگر کتب مراجعه کرد از این رو نویسنده برای تبیین مبنای این حجر، ناچارا به منابع فقهی و حقوقی مراجعه کرده تا این حقیقت را بررسی و واکاوی نماید، از آنجا که مبنای فقهی حجر افراد محجور به جهت حفظ اموال محجور، حفظ حقوق افراد واجب النفقه او و به جهت حفظ اموال جامعه اسلامی که اموال فرد سفیه جزیی از آن است می باشد. در این پژوهش ادله ی موافقان حجر مریض که عمدتا روایات و همچنین اجماع،قاعده الضرر و ادعای مال زمه و بی فایده شدن حکم حصر وصیت در ثلث ترکه هستند مورد بررسی قرار گرفته و با نقد آنها قول به نفوذ تصرفات مریض از اصل با استناد به ادله ی نقلی و عقلی یعنی عموم و اطلاق برخی آیات، روایات، اجماع، عقل، اصل تسلیط و استصحاب اثبات شده است. همچنین این رساله در نظر داشته تا بررسی کرده که امکان صدور حکم حجر افراد معتاد به مواد مخدر و روانگردان وجود داشته یا نیاز به دلیل محکم و منابع موثق فقهی بوده که پس از انجام این تحقیق مشخص گردیده که امکان صدور حکم حجر این افراد با این دیدگاه که آنان افراد محجور بوده وجود نداشته ولی به نظر می رسد که با توجه به وضعیت خاص آنها از لحاظ جسمی و روحی و با توجه به اعلام نظریه اداره کل پزشکی قانونی کشور که این افراد سفیه بوده می توان آنها را محجور خواند لذا برای اثبات این امر نیاز به دلیل محکم فقهی یا حقوقی بوده که پس از تحقیق و تفحص هیچ گونه دلیل قابل استنادی حاصل نگردید.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده

فصل اول

کلیات پژوهش

مقدمه

۱–۱– بیان مسیله

۱–۲– اهمیت و ضرورت تحقیق

۱–۳–پیشینه تحقیق

۱–۴–اهداف تحقیق

۱–۵–سوالات تحقیق

۱–۶–فرضیات تحقیق

۱–۷–روش تحقیق

۱–۸–سازماندهی تحقیق

فصل دوم

مفاهیم و مبانی نظری

۲–۱– مفاهیم

۲–۱–۱– مفهوم و اقسام اهلیت

۲–۱–۱–۱– مفهوم عام و خاص اهلیت

۲–۱–۱–۲– اهلیت تمتع (دارا شدن حق)

۲–۱–۱–۳– اهلیت استیفا (اجرای حق)

۲–۱–۲– مفهوم حجر

۲–۱–۲–۱– معنای لغوی حجر

۲–۱–۲–۲– معنای اصطلاحی حجر

۲–۱–۲–۲– ۱–حجر در اصطلاح فقه

۲–۱–۲–۲– ۲–حجر در اصطلاح حقوق

۲–۲–۱– ۳–مبنای حقوقی اهلیت تمتع

۲–۲–۱– ۴– مبنای حقوقی اهلیت استیفا

۲–۲–۱– ۵–امری بودن قواعد مربوط به اهلیت

۲–۲–۱– ۶–اصل یا استثناء بودن اهلیت

۲–۲–۱– ۷–شرایط اهلیت تصرف

۲–۲–۱– ۷–۱– موارد عدم اهلیت تملک در قراردادها

۲–۲–۱– ۷–۲– اهلیت و جواز تصرف در اموال

۲–۲–۱– ۷–۳– اهلیت قبض گیرنده

۲–۲– ۲– حجر

۲–۲–۲–۱– مبنای حجر ودلایل فقهی و حقوقی حجر

۲–۲–۲–۲– دلایل فقهی حجر

۲–۲–۲–۳– دلایل حقوقی حجر

۲–۲–۳– موضوع حجر

۲–۲–۴– اقسام حجر

۲–۲–۴–۱– حجر عام و خاص

۲–۲–۴–۲– حجرحمایتی و حجر سوءظنی

۲–۲–۴–۳– قواعد و ضوابط مشترک

۲–۲–۴–۴– حجر قانونی و حجر قضایی

۲–۲–۴–۵–حجر مبتنی بر فقدان اراده و حجر مبتنی بر نقص اراده

۲–۲–۴–۶– حجر در امور مالی و حجر در امور غیر مالی

۲–۲–۴–۷– حجری که غایت معینی دارد و حجری که غایت معینی ندارد

۲–۲–۵– مستندات احکام حجر

۲–۲–۵–۱– حکمت تشریع

۲–۲–۵–۲– ادوار فقهی حجر

۲–۲–۵–۲–۱– در فقه شیعه

۲–۲–۵–۲–۲– در فقه اهل سنت

۲–۲–۶– اسباب حجر

۲–۲–۶–۱– اسباب حجر در فقه اسلامی وامامیه

۲–۲–۶–۲– اسباب حجر در فقه عامه

۲–۲–۶–۳– اسباب حجر در حقوق موضوعه

۲–۲–۶–۴– اختلاف فقهاء

فصل سوم

انواع محجورین و حدود حجر آنها

۳–۱– انواع محجورین

۳–۱– سفیه (غیر رشید) و حدود حجر او

۳–۱–۱– رشد

۳–۱–۱–۱– تعریف رشد

۳–۱–۱–۱–۱– تعریف رشد در منابع فقهی

۳–۱–۱–۱–۲– رشد از نظر اهل سنت

۳–۱–۱–۱–۳– رشد در قانون مدنی

۳–۱–۲– مفهوم غیر رشید (سفیه)

۳–۱–۲– ۱– تعریف غیر رشید (سفیه)

۳–۱–۲– ۲– رابطه سفیه با سایر اسباب حجر

۳–۱–۲– ۲– ۱– سفیه و صغیر

۳–۱–۲– ۲– ۲– سفیه و مجنون

۳–۱–۲– ۳– نقش حکم دادگاه در حجر سفیه

۳–۲– صغیر وحدود حجر او

۳–۲–۲– اقسام صغیر

۳–۲–۲–۱– صغیر غیر ممیز

۳–۲–۲–۲– صغیر ممیز

۳–۲–۲–۳– تردید در وصف تمیز

۳–۲–۲–۴– رشد صغیر

۳–۲–۳– نقش تمیز در مسیولیت

۳–۲–۴– نقش تمییز در اعمال حقوقی

۳–۲–۵– بلوغ

۳–۲–۵–۳–۱– بلوغ در مذهب حنفی

۳–۲–۵–۳–۲– بلوغ در مذهب شافعی

۳–۲–۵–۳–۳– بلوغ در مذهب حنبلی

۳–۲–۵–۳–۴– بلوغ در مذهب مالکی

۳–۲–۵–۴– بلوغ و ضمانت اجرای آن در معاملات

۳–۳– مجنون و حدود حجر او

۳–۳–۱– مفهوم مجنون

۳–۳–۱–۱– تعریف جنون و مجنون

۳–۳–۱–۲– درجات جنون

۳–۳–۱–۳– بیماران روانی از منظر قانون

۳–۳–۲– اقسام مجنون در فقه وقانون مدنی

۳–۳–۳– آنجه در حکم جنون است

۳–۴– تاجر ورشکسته و ارتباط آن با حجر

۳–۴–۱– تردید در محجوریت تاجر ورشکسته

۳–۴–۲– بررسی اثار حکم ورشکستگی نسبت به تاجر ورشکسته ۵۰ ۳–۴–۳– ورشکستگی در حقوق ایران ۵۰ ۳–۴–۴– ماهیت حقوقی منع مداخله

۳–۴–۵– ضمانت اجرای منع مداخله

فصل چهارم

مصادیق نوین محجورین و حدود حجر آنها

۴–۱–مصادیق

۴–۱–۱– نظریه قطعی پزشکی قانونی در خصوص افراد معتاد

۴–۱–۱– تطبیق عنوان سفیه با فرد معتاد

۴–۱–۲–۱– مقایسه فرد معتاد با فرد مجنون

۴–۱–۲–۲–مقایسه و تطبیق

۴–۱–۲–۳– نمودارتطبیق فرد معتاد با مجنون

۴–۱–۲–۴– انتصاب جنون ادواری به افراد معتاد

۴–۲– حجر بر بیماری های نوظهور

۴–۲–۱– بیماری های نوظهور

۴–۲–۲– خروج منجزات بیمار از ثلث مال

۴–۲–۲–۲– تضرر در حق ورثه

۴–۲–۲–۳– وحدت ملاک میان وصیت و منجزات بیمار

۴–۲–۲–۴– اقرار مریض

۴–۲–۲–۵– اصل عدم انتقال زاید بر ثلث

۴–۲–۳– خروج منجزات بیمار از اصل مال

۴–۲–۳–۱ کتاب

۴–۲–۳–۲ سنت

۴–۲–۳–۳ قاعده تسلیط

۴–۲–۳–۴ استصحاب

۴–۲–۴– ارزیابی ادله

نتیجه گیری

پیشنهاد ها:

ب : پیشنهاد کاربردی

منابع

کلیدواژه ها

• محجور
• اعتیاد