بررسی وضعیت اهداء جنین و ابعاد فقهی – حقوقی آن در ایران

عنوان	بررسی وضعیت اهداء جنین و ابعاد فقهی – حقوقی آن در ایران
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	غفار صالحی رمدانی
استاد راهنما	علیرضا نصیری خلیلی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر

بررسی وضعیت اهداء جنین و ابعاد فقهی – حقوقی آن در ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط غفار صالحی رمدانی، با راهنمایی علیرضا نصیری خلیلی در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر دفاع گردید.

چکیده

یکی از شیوه های درمان نازایی، اهدای جنین است که در آن اسپرم مرد و تخمک زن را در آزمایشگاه تلقیح نموده و بعد از تقسیمات اولیه،یعنی چهار تا پنج روز بعد، جنین حاصل را به رحم زن متقاضی منتقل می کنند. اهداء جنین، شکل نوین و موفقی از درمان ناباروری است که برای گروهی از زوج ها که پیش ازاین تصور می شد، هرگز نمی توانند صاحب فرزند شوند، امید به ارمغان آورد. این روش معمولا هزینه و عوارض پزشکی کمتری نسبت به روش های لقاح آزمایشگاهی دارد و یکی از مهم ترین دستاوردهای قرن اخیر محسوب می شود. این روش با توجه به این که جنین نه ماه در رحم زن باردار است، از لحاظ عاطفی احساس بیشتری به وجود می آورد. امروزه تشکیل جنین در آزمایشگاه، انتقال جنین به رحم زن ثالث و اهداء جنین به یاری پیشرفت های شگرف علم پزشکی امکان پذیر شده است. تولد کودک که قسمتی از راه پیدایش خود را در خارج از مسیر طبیعی پیموده است، ترکیب اسپرم با تخمک در خارج از رحم، پرورش آن تا مدت معینی در داخل لوله آزمایش و انتقال آن به رحم زن ثالث، استفاده از جنین های اهدایی به زوجین نابارور و... امری ممکن و شدنی است. این یکی از روش های تقریبا متداول باروری در جهان است که راه گشای مشکلی دیرینه در روابط زوجین نابارور است. در این روش زوجین بیمار، از جنین حاصل از اسپرم و تخمک زن و مرد دیگر – اعم از اینکه بین آن دو رابطه زوجیت باشد یا نه – استفاده می کنند. این سلول ها در محیط آزمایشگاه، در مجاورت یکدیگر قرار داده می شوند تا پس از لقاح و تقسیمات اولیه و حداکثر تا چهار روز از زمان لقاح، جنین اهدایی به رحم زوجه منتقل می گردد. لذا در این پایان نامه می کوشیم تا به ابعاد فقهی و حقوقی اهداء جنین را در فقه و حقوق ایران بررسی کنیم.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده

فصل اول کلیات ۱–۱ بیان مساله

۱–۲ اهمیت و ضرورت

۱–۳ پیشینه تحقیق

۱–۴ جنبه جدید بودن و نوآوری

۱–۵ اهداف تحقیق:

۱–۵–۱ هدف اصلی

۱–۵–۲ اهداف فرعی

۱–۶ سوالات تحقیق

۱–۶–۱ اصلی

۱–۶–۲ فرعی

۱–۷ فرضیه های تحقیق

۱–۷–۱ فرضیه اصلی

۱–۷–۲ فرضیه های فرعی

۱–۸ روش تحقیق

۱–۹ ساختار تحقیق

فصل دوم مفاهیم و مبانی نظری ۲–۱ مفاهیم

۲–۱–۱ مفهوم جنین و چگونگی تشکیل آن از نگاه قرآن

۲–۱–۱–۱ مفهوم عرفی جنین

۲–۱–۱–۲ مفهوم طبی جنین

۲–۱–۱–۳ مفهوم جنین در قانون نحوهی اهدای جنین

۲–۱–۱–۴ چگونگی تشکیل جنین از نگاه قرآن کریم

۲–۱–۲ لقاح سلولهای جنسی

۲–۱–۲–۱ لقاح طبیعی

۲–۱–۲–۱–۱ شرایط تحقق لقاح طبیعی

۲–۱–۲–۲ لقاح آزمایشگاهی

۲–۱–۳ روشهای لقاح آزمایشگاهی

۲–۱–۳–۱ روشهای لقاح داخل رحمی

۲–۱–۳–۱–۱ روش IUI (تزریق اسپرم)

۲–۱–۳–۱–۱–۱ روش IUI با استفاده از اسپرم شوهر:

۲–۱–۳–۱–۱–۲ روش IUI با استفاده از اسپرم غیرهمسر:

۲–۱–۳–۱–۲ روش GIFT (تزریق همزمان اسپرم و تخمک)

۲–۱–۳–۱–۲–۱ تاثیر سن بیمار بر نتایج GIFT:

۲–۱–۳–۱–۲–۲ تاثیر تعداد تخمک و اسپرم منتقل شده بر موفقیت GIFT:

۲–۱–۳–۲ روشهای لقاح خارج از رحم

۲–۱–۳–۲–۱ روش ZIFT (تلقیح سلول جنسی بارور شده)

۲–۱–۳–۲–۲ روش IVF (انتقال جنین)

۲–۲ رحم جایگزین

۲–۲–۱ تعریف قرارداد استفاده از رحم جایگزین

۲–۲–۲ اشکال مختلف استفاده از رحم جایگزین

۲–۲–۲–۱ جانشینی در بارداری

۲–۲–۲–۲ جانشینی سنتی رحم

۲–۲–۲–۳ جانشینی با استفاده از تخمک یا جنین اهدایی

۲–۲–۲–۳–۱ مادر جانشینی با استفاده از جنین اهدایی

۲–۲–۲–۳–۲ جانشینی با استفاده از تخمک اهدایی

۲–۲–۳ دلایل استفاده از رحم جایگزین

۲–۲–۳–۱ ناباروری

۲–۲–۳–۲ وضعیت سلامتی زن

۲–۲–۳–۳ جلوگیری از انتقال نقص های ژنتیکی

۲–۲–۳–۴ دلایل اجتماعی

۲–۳ مبانی فقهی استفاده از رحم جایگزین و دیدگاه فقها

۲–۳–۱ دیدگاه فقها در روش جانشینی کامل

۲–۳–۲ دیدگاه فقها در استفاده از رحم جایگزین به روش جانشینی سنتی

۲–۳–۳ دیدگاه فقها در روش استفاده از تخمک یا جنین اهدایی

۲–۳–۴ بررسی قرارداد استفاده از رحم جایگزین در قوانین و حقوق موضوعه داخلی ایران

۲–۳–۴–۱ پیشینه تاریخی قانونگذاری در امر استفاده از رحم جایگزین در ایران

۲–۳–۴–۲ بررسی قانون اهداء جنین به زوجین نابارور مصوب ۲۹/۴/۱۳۸۲

۲–۳–۵ بارداری برای دیگری

۲–۳–۶ حقوق موضوعه داخلی و دیدگاه حقوقدانان

فصل سوم شرایط قانونی اهداء و دریافت جنین و حقوق و تکالیف ناشی از آن ۳–۱ مقدمه

۳–۲ شرایط قانونی اهداءکنندگان و دریافتکنندگان جنین

۳–۲–۱ شرایط مشترک اهداءکنندگان و دریافتکنندگان جنین

۳–۲–۱–۱ وجود رابطهی زوجیت

۳–۲–۱–۲ زمان احراز شرط زوجیت اهداءکنندگان

۳–۲–۱–۳ زمان احراز شرط زوجیت دریافتکنندگان

۳–۲–۱–۴ شرعی و قانونی بودن رابطهی زوجیت

۳–۲–۱–۵ لزوم رسمی بودن رابطهی زوجیت

۳–۲–۲ شرایط قانونی تولید و انتقال جنین

۳–۲–۲–۱ صلاحیت انحصاری مراکز تخصصی درمان

۳–۲–۲–۱–۱ تکالیف مراکز درمانی

۳–۲–۲–۱–۲ نظارت بر مراکز درمانی ۵۰ ۳–۲–۲–۲ صلاحیت مراکز تخصصی درمان در حقوق خارجی

۳–۲–۲–۳ لزوم تدوین مقررات لازمالاجراء درخصوص مراکز درمانی

۳–۲–۳ رعایت ضوابط شرعی و استفاده از سلولهای جنسی زوجین

۳–۲–۳–۱ لزوم تعیین ضوابط تحقیق پیرامون گامت و جنین

۳–۲–۳–۲ تاثیر ضوابط شرعی بر انتخاب روش درمانی خاص

۳–۲–۳–۳ ضوابط شرعی در حقوق خارجی

۳–۲–۴ استفاده از روش تلقیح خارج از رحم با تجویز دادگاه

۳–۲–۴–۱ استفاده از روش تلقیح خارج از رحم

۳–۲–۴–۲ تجویز دادگاه

۳–۲–۴–۲–۱ نحوهی طرح موضوع در دادگاه

۳–۲–۴–۲–۲ نحوهی صدور مجوز از طرف دادگاه

۳–۲–۴–۲–۳ صلاحیت دادگاه

۳–۳ حقوق و تکالیف دریافتکنندگان جنین و طفل حاصل از آن

۳–۳–۱ حق دسترسی به اطلاعات ژنتیکی خود از جانب طفل حاصل

۳–۳–۱–۱ حق دسترسی به اطلاعات در حقوق خارجی

۳–۳–۱–۲ حق دسترسی به اطلاعات در حقوق ایران

۳–۳–۱–۳ حق دسترسی به اطلاعات از نظر دکترین اندیشمندان

۳–۳–۲ حق مطالبه خسارات ناشی از تخلف در اهدای جنین

۳–۳–۲–۱ امکان مطالبه ضرر از باب مسیولیت مدنی

۳–۳–۲–۱–۱ وجود ضرر قطعی و مسلم

۳–۳–۲–۱–۲ فعل زیانبار

۳–۳–۲–۱–۳ وجود رابطهی سببیت

۳–۳–۲–۲ امکان مطالبهی خسارت به نمایندگی از طفل حاصل

۳–۳–۲–۳ عاملین ورود زیان

۳–۳–۲–۴ دعوی مسیولیت مدنی طفل در حقوق خارجی

فصل چهارم وضعیت حقوقی انتقال جنین و هویت جنین انتقالی ۴–۱ مقدمه

۴–۲ وضعیت استفاده از اهدای جنین و جواز بکارگیری نهادهای مشابه

۴–۲–۱ حقوق ایران

۴–۲–۱–۱ روشهای داخل رحمی

۴–۲–۱–۱–۱ روش IUI

۴–۲–۱–۱–۱–۱ وضعیت IUI با اسپرم شوهر

۴–۲–۱–۱–۱–۲ وضعیت IUI با اسپرم بیگانه

۴–۲–۱–۱–۱–۲–۱ دلایل موافقان IUI با اسپرم بیگانه

۴–۲–۱–۱–۱–۲–۲ دلایل مخالفان IUI با اسپرم بیگانه

الف) آیات قرآن کریم

روایات فقها

مغایرت با اغراض تشریع ازدواج

۴–۲–۱–۱–۱–۲–۳ مقتضای قاعده احتیاط

۴–۲–۱–۱–۱–۲–۴ مغایرت با اخلاق حسنه و مصالح جامعه

نظر برگزیده

۴–۲–۱–۱–۲ روش GIFT

۴–۲–۱–۱–۲–۱ تکنیک GIFT با استفاده از تخمک زوجهی شرعی زوج متقاضی جنین

۴–۲–۱–۱–۲–۲ تکنیک GIFT با استفاده از تخمک بیگانه

۴–۲–۱–۲ روشهای خارج رحمی

۴–۲–۱–۲–۱ روش ZIFT

۴–۲–۱–۲–۲ روش IVF (انتقال جنین)

۴–۲–۱–۳ روش استفاده از رحم جانشین

۴–۳ آثار تلقیح مصنوعی

۴–۳–۱ آثار مثبت

۴–۳–۲ آثار منفی

۴–۳–۳ آثار غیرمالی نسب ناشی از تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر

۴–۳–۳–۱ حرمت نکاح

۴–۳–۳–۲ حضانت

۴–۳–۳–۳ تربیت

۴–۳–۳–۴ ولایت

۴–۳–۴ آثار مالی نسب ناشی از تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر

۴–۳–۴–۱ توارث

۴–۳–۴–۲ نفقه

۴–۳–۴–۳ سایر روابط مالی

۴–۳–۵ آثار غیرمالی نسب ناشی از تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه

۴–۳–۵–۱ حرمت نکاح

۴–۳–۵–۲ حرمت یا جواز نکاح با صاحب تخمک

۴–۳–۵–۳ جواز یا حرمت نکاح با شوهر زن ملقوحه

۴–۳–۵–۴ حضانت

۴–۳–۵–۵ تربیت

۴–۳–۵–۶ ولایت

۴–۳–۶ آثار مالی نسب ناشی از تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه

۴–۳–۶–۱ نفقه

۴–۳–۶–۲ نفقه کودک یا فرزند ناشی از تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه

۴–۳–۶–۳ نفقه ابوین کودک

۴–۳–۶–۴ توارث

۴–۳–۶–۵ سایر روابط مالی

نتیجه گیری

پیشنهاد

منابع

کتب فارسی

منابع انگلیسی

چکیده انگلیسی

کلیدواژه ها

• جنین،
• لقاح،