برچسب گذاری مواد غذایی از منظر قواعد تجارت بین الملل

عنوان	برچسب گذاری مواد غذایی از منظر قواعد تجارت بین الملل
رشته	حقوق تجارت بین الملل
دانشجو	مریم نادری خشکبجاری
استاد راهنما	باقر انصاری
استاد مشاور	مهراب داراب پور
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

برچسب گذاری مواد غذایی از منظر قواعد تجارت بین الملل عنوان پایان نامه ای است که توسط مریم نادری خشکبجاری، با راهنمایی باقر انصاری و با مشاوره مهراب داراب پور در سال ۱۴۰۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

چکیده

برچسب گذاری مواد غذایی رویه ای است که طی آن هر گونه اطلاعات مرتبط با ماده ی غذایی که نیاز است به اطلاع مصرف کننده برسد، به صورت نوشته، تصویر، علامت، چاپ، حک یا آویز بر روی محصول درج می شود یا قرار می گیرد. برچسب گذاری مناسب و اصولی کمک شایانی به مصرف کنندگان برای انتخاب محصول مورد نیازشان در نسبت با شاخص های سلامت می کند و همچنین موقعیت برابر و منصفانه ای را برای عرضه کنندگان و فروشندگان موادغذایی در بازاریابی و فروش محصولات فراهم می آورد، از این رو سیاست های برچسب گذاری کشور ها اهمیت می یابد. فقدان برچسب گذاری مناسب یا نقصان آن در نتیجه ی عدم وجود سیاست آشکاری در زمینه ی برچسب گذاری یا عدم پیگیری یا فقدان ضمانت اجرای مناسب در این زمینه، مشکلات متعددی نه فقط در بازارهای داخلی کشور ها و علیه مصرف کنندگان داخل مرز، بلکه در بستر صادرات و واردات محصولات غذایی و نقض حقوق مصرف کننده در عرصه ی بین الملل ایجاد می کند. برای جلوگیری از چالش های فوق الذکر کشورها می کوشند در تدوین سیاست های برچسب گذاری خود از الگوهای واحد بین المللی پیروی کنند. استانداردهای کمیسیون کدکس در زمینه ی برچسب گذاری مواد غذایی از پیش بسته بندی شده که با هدف حفاظت از سلامتی مصرف کننده و تضمین تجارت مواد غذایی تدوین و تصویب شده، راهنمای جامع کشور ها در عرصه ی قانون گذاری برچسب گذاری مواد غذایی است. رعایت این ویژگی ها و معیار ها گاه اجباری است و گاه اختیاری. استاندارد های اجباری آن دسته استاندارد هایی هستند ک–ه اجرای آن ها از سوی قانون یا مراجع ذی صلاح اجباری اعلام می گردد. تولیدکنندگان و عرضه کنندگان محصولات تابع استانداردهای اجباری باید در جهت حفظ حقوق مصرف کنندگان و ایمنی و سلامت عمومی جامعه، محصولات خود را منطبق با استانداردهای ذی ربط تولید و ارایه نمایند. استاندارد های اختیاری نیز استانداردهایی هستند که از سوی تولیدکنندگان به اختیار و بدون آن که الزامی به رعایت آن ها وجود داشته باشد و بیشتر به منظور افزایش کیفیت و تبلیغ محصولات خود انتخاب و اجرا می شوند. در این تحقیق کوشش شده مقررات مرتبط با برچسب گذاری موادغذایی و نحوه ی تدوین سیاست گذاری برچسب و نهاد های مجری و ناظر بر آن از منظر حقوق تجارت بین الملل ابتدا در موافقتنامه های بین المللی و سپس در مقررات دو کشور توسعه یافته، ایالات متحده و بریتانیا، و پس از آن در حقوق ایران بررسی شود. فرآیند نیازسنجی و تغییر و ارتقای مقررات مربوط به این موضوع در عرصه ی تجارت بین الملل از دستاوردهای این تحقیق است.

ساختار و فهرست پایان نامه

فصل اول: مفهوم و دلایل برچسب گذاری مواد غذایی

گفتار اول: مفهوم برچسب گذاری مواد غذایی

مبحث اول: تعریف برچسب گذاری

مبحث دوم: تاریخچه برچسب گذاری مواد غذایی

مبحث سوم: عوامل موثر بر برچسب گذاری

بند اول مصرف کنندگان

بند دوم تولیدکنندگان و فروشندگان:

بند سوم قانون گذاران:

بند چهارم نهاد ناظر:

مبحث چهارم: دسته بندی انتظارات مصرف کنندگان از برچسب

بند اول ترکیب موادغذایی:

بند دوم وضعیت سلامت:

الف مواد مغذی

ب آلرژی یا حساسیت غذایی

پ افزودنی های غذایی

بند سوم روش های تولید یا فرآوری

الف شیوه های محیط زیست محور

ب فناوری جدید: اصلاح ژنتیکی غذا با استفاده از تکنیک های نو ترکیب دی ان ای (rDNA)

بند چهارم تازگی و تاریخ بهترین زمان مصرف

بند پنجم اطلاعات مربوط به مصرف و نگهداری

بند ششم آماده سازی و استفاده از اطلاعات

بند هفتم خاستگاه جغرافیایی

بند هشتم نشان و تاییدیه

بند نهم چالش های برقراری ارتباط با کودکان

بند دهم چالش های برقراری ارتباط با افراد با سواد محدود

بند یازدهم چالش برقراری ارتباط با افراد دارای اختلال بینایی

مبحث پنجم: چگونگی برچسب گذاری مواد غذایی

بند اول برچسب های اجباری

بند دوم برچسب گذاری داوطلبانه

بند سوم پشتیبانی از اجرا و اثربخشی قانون برچسب گذاری مواد غذایی

گفتار دوم: دلایل برچسب گذاری مواد غذایی

مبحث اول مبانی برچسب گذاری

مبحث دوم مخالفت ها و مقاومت ها با برچسب گذاری مواد غذایی

مبحث سوم: فواید برچسب گذاری موادغذایی

بند اول نقش و نفع تولیدکنندگان در برچسب گذاری

بند دوم نقش قانون گذاران در برچسب گذاری موادغذایی

بند سوم نقش نهاد های نظارتی بر برچسب گذاری موادغذایی

الف نقش ماموران و کارشناسان

ب نقش نهاد LACOTS در بریتانیا

بند چهارم نفع مصرف کنندگان در برچسب گذاری موادغذایی

الف جلوگیری از ابهام نام موادغذایی ۵۰ ب تایید ادعاهای سلامتی

فصل دوم: حمایت از برچسب گذاری مواد غذایی در حقوق بین الملل و تطبیقی

گفتار اول: برچسب گذاری موادغذایی از منظر منابع بین المللی

مبحث اول موافقتنامه های بین المللی

بند اول موافقتنامه SPS و TBT

الف اصول تجارت بین الملل

۱ عدم تبعیض

۲ هماهنگ سازی

۳ معادل سازی

۴ برداشت مشترک

۵ شفافیت

۶ تناسب

۷ درمان ویژه و افتراقی

ب الزامات برچسب گذاری اجباری و داوطلبانه

۱ مقررات فنی

۲ استاندارد

پ استانداردهای بین المللی مربوطه

ت اهداف قانونی الزامات برچسب گذاری

ث عدم تبعیض

ج شفافیت

چ ارزیابی انطباق

بند دوم Codex Alimentarius

مبحث دوم: موافقتنامه های منطقه ای

بند اول اتحادیه ی اروپا ۷۱الف تاریخچه قوانین اتحادیه اروپا

ب قوانین اتحادیه اروپا و استانداردهای Codex

پ الزامات اصلی برای غذاهای از پیش بسته بندی شده

۱ نام ماده غذایی

۲ فهرست مواد تشکیل دهنده

۳ اعلام کمی مواد تشکیل دهنده

۴ مقدار خالص

۵ حداقل ماندگاری

۶ سایر الزامات

۷ اصلاحات اخیر

ت الزامات برچسب گذاری خاص در دستورالعمل های ترکیب مواد غذایی

ث الزامات خاص برچسب گذاری در مقررات بازاریابی CAP

ج غذاهای جدید و غذاهای اصلاح شده ژنتیکی: قواعد برچسب گذاری

گفتار دوم: برچسب گذاری موادغذایی از منظر منابع تطبیقی

مبحث اول: ایالات متحده امریکا

بند اول طرح کلی قوانین مربوط به برچسب گذاری مواد غذایی و نوشیدنی

الف قانون فدرال مواد غذایی، دارو و مواد آرایشی و بهداشتی ۱۹۸۳

ب قانون فدرال بازرسی گوشت۱۹۰۷

پ قانون بسته بندی و برچسب گذاری منصفانه ۱۹۹۶

ت قانون کمیسیون تجارت فدرال ۱۹۱۴

ث قانون فدرال اداره الکل ۱۹۹۴

ج قانون تعرفه ۱۹۳۰ ۸۸بند دوم روند تدوین و قانون گذاری

بند سوم نهاد های اصلی مجری

بند چهارم مقررات ناظر بر نام محصول

بند پنجم نمایندگان مسیول نسبت به محصول

بند ششم برچسب گذاری محتویات خالص

بند هفتم کشور مبدا

بند هشتم ادعاهای محتوای مواد مغذی

بند نهم ادعاهای سلامت

بند دهم جزییات مقررات توسط مراجع ذی صلاح

مبحث دوم: بریتانیا

بند اول مراجع صالح غذایی دولت محلی

بند دوم طرح کلی قوانین مربوط به برچسب گذاری مواد غذایی و نوشیدنی

۱ مقررات برچسب گذاری مواد غذایی ۱۹۹۶ و مقررات اطلاعات مواد غذایی ۲۰۱۳

۲ قانون ایمنی مواد غذایی ۱۹۹۰

۳ مقررات عمومی مواد غذایی ۲۰۰۴

۴ قانون کلاهبرداری ۲۰۰۶

۵ قانون علایم تجاری ۱۹۹۴

۶ مقررات حفاظت از مصرف کننده در برابر مقررات تجارت ناعادلانه ۲۰۰۸

مبحث اول: قوانین و مقررات

بند اول قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب ۱۳۳۴

بند دوم قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و بهداشتی و آرایشی مصوب ۱۳۴۶با اصلاحات

بند سوم قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب ۱۳۶۷/۳/۳

بند چهارم قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمان مصوب ۱۳۶۷/۱۲/۲۳

بند پنجم قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور ۱۳۹۵/۱۱/۱۰

بند ششم قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت:

بند هفتم قانون ممنوعیت تبلیغات و معرفی محصولات و خدمات غیرمجاز و آسیب رسان به سلامت در رسانه های ارتباط جمعی داخلی و بین المللی و فضاهای مجازی مصوب ۱۳۹۷/۳/۲۲

بند هشتم قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی مصوب ۱۳۹۸/۲/۱۵

بند نهم قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰/۳/۲

بند دهم برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مصوب ۱۳۸۳

بند یازدهم قانون تقویت و توسعه نظام استاندارد مصوب ۱۳۹۶/۹/۴

بند دوازدهم قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی مصوب ۱۳۷۹/۱۰/۶

بند سیزدهم قانون سازمان دامپزشکی کشور مصوب ۱۳۵۰/۳/۲۴

بند چهاردهم قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان مصوب ۱۳۸۸/۷/۱۵

بند پانزدهم دستورالعمل اجرایی حداقل ضوابط برچسب گذاری فرآورده های غذایی و آشامیدنی

مبحث دوم: رویه قضایی

نتیجه

فهرست منابع

کلیدواژه ها

• برچسب گذاری مواد غذایی
• سازمان تجارت جهانی
• حق مصرف کننده
• موافقتنامه TBT
• موافقتنامه SPS