تبیین قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری نفتی در حقوق ایران

عنوان	تبیین قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری نفتی در حقوق ایران
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	مریم بلندی برزکی
استاد راهنما	عبدالحسین شیروی، محمدمهدی الشریف
استاد مشاور	علیرضا فصیحی زاده
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۸
دانشگاه	دانشگاه اصفهان

تبیین قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری نفتی در حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط مریم بلندی برزکی، با راهنمایی عبدالحسین شیروی و محمدمهدی الشریف و با مشاوره علیرضا فصیحی زاده در سال ۱۳۸۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان دفاع گردید.

چکیده

قراردادهای نفتی از جمله مهمترین قراردادها در سطح بین المللی خصوصا برای کشورهای نفت خیز است. این قراردادها به سه دسته اصلی قراردادهای امتیازی، قراردادهای خدماتی و قراردادهای مشارکتی تقسیم می شوند. هر کدام از این قراردادها خصوصیات خاص خود را داراست. بر اساس قرارداد مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) کشور صاحب نفت و شرکت عامل در سود و خطر پذیری توافق نامه های نفتی سهیم می شوند. محورهای مهم این نوع قرارداد که می بایست در موافقت نامه مد نظر باشد، عبارتند از: مساله خطر پذیری اکتشاف، ارایه چارچوبی برای رفع مشکلات حقوقی، توافق بر سر تعیین عملیات تولیدی و تقسیم عایدات.ورود این نهاد حقوقی به صنعت نفت ایران با تصویب قانون نفت ۱۳۳۶ صورت گرفت و علی رغم ملی شدن صنعت نفت، روش مشارکت را هم در فعالیت های بالا دستی و هم در فعالیت های پایین دستی در قالب دستگاه مختلط (فاقد شخصیت حقوقی) و یا سازمان مشترک (واجد شخصیت حقوقی) مجاز می دانست و بر اساس آن هم ۱۱قرارداد نفتی منعقد گردید.اما در قانون نفت ۱۳۵۳ تنها مشارکت را در بخش پایین دستی مجاز دانسته و در بخش بالا دستی روش پیمانکاری را روا دانست. پس از انقلاب ۱۳۵۷ نیز به موجب اصل ۴۴ و ۴۵ قانون اساسی و قانون نفت ۱۳۶۶ روش مشارکت چه در بخش پایین دستی و چه در بالا دستی ممنوع و تنها روش پیمانکاری و خرید خدمت توصیه گردید.در سال های اخیر به طور کلی رویکرد قانونگذار در مورد سرمایه گذاری در صنعت نفت تغییر کرده است، به طوری که در قانون برنامه ی سوم توسعه و قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی و قانون برنامه ی چهرم توسعه صراحتا استفاده از روش مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) در صنعت نفت مجاز اعلام گردیده است. ابلاغیه مقام معظم رهبری در این زمینه نیز خود نقطه ی عطفی در امکان استفاده از این دسته از قراردادها در صنعت نفت به شمار می رود.این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی بر آن است تا با تحلیل مبانی حقوقی قرارداد مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) در صنعت نفت و رویکرد متعادل تر قانونگذار در سال های اخیر و نیاز کشور به سرمایه گذاری خارجی در این صنعت راهکارهای مناسب و عملی جهت استفاده از این شیوه قراردادی را ارایه نماید.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ح

اهداف پژوهش د

فرضیه های پژوهش د

روش پژوهش د

پیشینه وتاریخچه موضوع پژوهش ه

فصل اول: تبیین ماهیت و انواع قراردادهای نفتی

۱ –

– ماهیت حقوقی قراردادهای نفت و گاز از حیث عمومی یا خصوصی بودن ۲

۱ –

–

– نظریه عمومی بودن قراردادها ۳

۱ –

–

– نظریه خصوصی بودن قراردادها ۴

۱ –

–

– ارزیابی نظریه ها و تشخیص ماهیت قراردادها ۵

۱ –

– مشخصات خاص قراردادهای نفتی ۶

۱ –

–

– قواعد ناظر به خطر پذیری برای شرکت سرمایه گذار و دولت میزبان ۶

۱ –

–

–

– خطر پذیری کامل توسط شرکت سرمایه گذار خارجی ۷

۱ –

–

–

– خطر پذیری مشترک ۸

۱ –

–

–

– خطر پذیری کامل توسط دولت میزبان ۹

۱ –

–

– مشارکت در تصمیم گیری ۱۰

۱ –

–

– معوض بودن قرارداد ۱۲

۱ –

–

– ضرورت سرمایه گذاری های عظیم ۱۳

۱ –

– انواع قرارداهای نفتی ۱۴

۱ –

–

– قراردادهای امتیازی ۱۴

۱ –

–

–

– ساختار و شرایط قراردادهای امتیازی ۱۵

۱ –

–

– قراردادهای خدماتی ۱۷

۱ –

–

–

– ساختار و شرایط قراردادهای خدماتی ۱۷

۱ –

–

–

– انواع قراردادهای خدماتی ۱۸

۱ –

–

–

–

– قراردادهای خدماتی محض ۱۸

۱ –

–

–

–

– قراردادهای خدماتی خطرپذیر ۱۸

۱ –

–

–

–

– قراردادهای بیع متقابل ۱۹

عنوان صفحه

۱ –

–

– موافقت نامه های مشارکت ۲۲

۱ –

–

–

– ساختار و شرایط قراردادهای مشارکت ۲۲

۱ –

–

–

– انواع موافقت نامه های مشارکت ۲۳

۱ –

–

–

–

– قراردادهای مشارکت در تولید ۲۴

۱ –

–

–

–

– قراردادهای مشارکت در سود ۲۵

۱ –

–

–

–

– قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری ۲۵

فصل دوم: ماهیت و جایگاه حقوقی مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) در حقوق ایران

۲ –

– معنا و مفهوم مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) ۲۸

۲ –

–

– معنای لغوی جوینت ونچر ۲۹

۲ –

–

– مفهوم مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) ۳۰

۲ –

– تاریخچه ی مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) ۳۳

۲ –

– انگیزه های تشکیل مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) ۳۵

۲ –

–

– انگیزه های اقتصادی ۳۵

۲ –

–

– انگیزه های سیاسی وحقوقی ۳۶

۲ –

– مراحل ایجاد مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) ۳۷

۲ –

–

– تفاهم نامه ۳۷

۲ –

–

– توافقنامه همکاری یا قرارداد اصلی ۳۷

۲ –

– عناصر و ارکان مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) ۳۸

۲ –

–

– اعضای تشکیل دهنده ۳۸

۲ –

–

– آورده ۳۹

۲ –

–

– مدت ۳۹

۲ –

–

– مدیریت ۴۰

۲ –

–

– موضوع ۴۰

۲ –

– انواع مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) در حقوق ایران ۴۰

۲ –

–

– مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) قراردادی ۴۱

۲ –

–

–

– معایب مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) قراردادی ۴۳

۲ –

–

–

–

– فقدان شخصیت حقوقی ۴۳

۲–۶ –۱–۱–۲– تاثیر پذیری مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) از وضعیت شرکا ۴۴

عنوان صفحه

۲ –

–

–

–

– تداخل در وظایف ومسیولیت ها ۴۴

۲ –

–

–

– محاسن مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) قراردادی ۴۵

۲ –

–

–

–

– انعطاف پذیری ۴۵

۲ –

–

–

–

– نداشتن ساختار از قبل تعیین شده ۴۵

۲ –

–

–

–

– سادگی فسخ ۴۵

۲ –

–

–

–

– محرمانه بودن ۴۶

۲ –

–

– مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) شرکتی ۴۶

۲ –

–

–

– وی‍ژگی های جوینت ونچرهای شرکتی ۴۶

۲ –

–

–

–

– قرارداد اصولی یا قرارداد پایه ۴۶

۲ –

–

–

–

– کنترل و اداره شرکت مشترک ۴۷

۲ –

–

–

–

–

– کنترل مالکیت سهام ۴۷

۲ –

–

–

–

–

– کنترل مدیریت ۴۸

۲ –

–

–

–

–

– کنترل فنی و تکنولوژی ۴۹

۲ –

–

– تفاوت مشارکت در سرمایه گذاری قراردادی با مشارکت در سرمایه گذاری شرکتی ۵۰

۲ –۷ – مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) در نظام حقوقی ایران ۵۱

۲ –۷ –

– مقایسه مشارکت در سرمایه گذاری(جوینت ونچر) با عقد مضاربه ۵۱

۲ –

–

–

– نوع آورده ۵۲

۲ –

–

–

– مالکیت سرمایه ۵۲

۲ –

–

–

– موضوع سرمایه گذاری ۵۲

۲ –

–

–

– مکانیزم تقسیم سود ۵۳

۲ –

–

–

– مشارکت در سود و زیان ۵۳

۲ –

–

–

– لزوم و جواز ۵۳

۲ –

–

–

– اختصاص ربح تجارت به مالک و عامل ۵۳

۲ –

–

– مقایسه مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) با مالکیت مشاع ۵۴

۲ –

–

–

– اسباب مالکیت ۵۴

۲ –

–

–

– تصرف شرکا ۵۴

۲ –

–

–

– هدف مشارکت ۵۴

۲ –

–

–

– انتقال سهم الشرکه ۵۵

عنوان صفحه

۲ –

–

–

– تصمیم گیری در خصوص شرکت ۵۵

۲ –

–

– مقایسه مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) با شرکت مدنی ۵۵

۲ –

–

–

– آورده ۵۶

۲ –

–

–

– تقسیم سود و زیان ۵۶

۲ –

– مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) شرکتی در نظام حقوقی ایران ۵۷

۲ –

–

– مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) در قالب شرکت تضامنی ۵۸

۲ –

–

– مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) در قالب شرکت نسبی ۶۰

۲ –

–

– مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) در قالب شرکتهای مختلط ۶۰

۲ –

–

– مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) در قالب شرکت تعاونی ۶۱

۲ –

–

– مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) در قالب شرکت با مسیولیت محدود ۶۱

۲ –

–

– مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) در قالب شرکت سهامی ۶۲

۲ –

– مستند قانونی مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) در حقوق ایران ۶۴

فصل سوم : جایگاه قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران

۳ –

– تبیین قانون نفت۱۳۳۶ و قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری نفتی ایران ۶۶

۳–۱–۱– تبیین قانون مربوط به تفحص و اکتشاف و استخراج نفت در سراسر کشور و فلات قاره ۶۷

۳ –

–

– تبیین قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری منعقده در صنعت نفت ایران ۶۹

۳ –

–

–

– قرارداد سیریپ ۶۹

۳ –

–

–

– قرارداد ایپاک ۷۰

۳ –

–

–

– مقایسه قرارداد سیریپ با قرارداد ایپاک ۷۱

۳ –

–

–

– سایرقراردادهای مشارکت ۷۲

۳ –

– محورهای کلی قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) ۷۴

۳ –

–

– امکان تشکیل شرکت جدید ۷۴

۳ –

–

– سرمایه ۷۶

۳ –

–

–

– وجه نقد ۷۷

۳ –

–

–

– ماشین آلات وتجهیزات ۷۸

۳ –

–

–

– مالکیت صنعتی ۷۸

۳ –

–

–

– سایر خدمات ۷۸

۳ –

–

– تجاری بودن میدان ۷۹

عنوان صفحه

۳ –

–

– فعالیت های اکتشافی ۸۰

۳ –

–

– ریسک عدم کشف نفت ۸۳

۳ –

–

– فروش نفت وگاز ۸۴

۳ –

–

– حسابرسی هزینه ها ۸۵

۳ –

–

– حل و فصل اختلافات ۸۷

۳ –

–

– قانون حاکم ۹۱

۳ –

– محدودیت ها و راهکارهای قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری در صنعت نفت ۹۶

۳ –

–

– محدودیت های مشارکت در سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران ۹۶

۳ –

–

–

– محدودیت های عام ۹۷

۳ –

–

–

–

– محدودیت های سیاسی ۹۷

۳ –

–

–

–

– محدودیت های اقتصادی ۹۸

۳ –

–

–

–

– محدودیت های قانونی ۹۸

۳ –

–

–

–

–

– محدودیت های اصل

قانون اساسی ۹۸

۳ –

–

–

–

–

– محدودیت های اصول

و

قانون اساسی ۹۹

۳ –

–

–

– محدودیت های خاص ۱۰۰

۳ –

–

–

–

– محدودیت های قوانین نفت ۱۰۰

۳ –

–

–

–

–

– محدودیت های قانون نفت ۱۳۵۳ ۱۰۰

۳ –

–

–

–

–

– محدودیت های قانون نفت ۱۳۶۶ ۱۰۲

۳ –

–

– راهکارهای عملی انعقاد قرارداد مشارکت در سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران ۱۰۳

۳ –

–

–

– قانون برنامه ی سوم توسعه مصوب ۱۳۷۹ ۱۰۴

۳ –

–

–

– قانون تشویق وحمایت سرمایه گذاری خارجی مصوب ۱۳۸۱ ۱۰۵

۳ –

–

–

– قانون برنامه چهارم توسعه مصوب ۱۳۸۳ ۱۰۷

۳ –

–

–

– ابلاغیه ی مقام معظم رهبری ۱۰۸

نتیجه گیری ۱۰۹

منابع ومآخذ ۱۱۱

کلیدواژه ها

• مشارکت
• نفت
• ایران
• قرارداد اقتصادی
• سرمایه گذاری های مشترک
• نظام حقوقی
• مشارکت در سرمایه گذاری
• قراردادهای نفتی