تحلیل حقوقی حق انتفاع

عنوان	تحلیل حقوقی حق انتفاع
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	مریم بیاتی
استاد راهنما	مصطفی نصیری
استاد مشاور	اصغر محمودی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۹
دانشگاه	مرکز پیام نور تهران

تحلیل حقوقی حق انتفاع عنوان پایان نامه ای است که توسط مریم بیاتی، با راهنمایی مصطفی نصیری و با مشاوره اصغر محمودی در سال ۱۳۸۹ و در مقطع کارشناسی ارشد مرکز پیام نور تهران دفاع گردید.

چکیده

کاملترین حق عینی اشخاص نسبت به اموال حق مالکیت است که خود واجد انشعاباتی بوده و یکی از این شاخه ها،حق انتفاع می باشد. حق اخیر در آثار نویسندگان و محققان حقوقی و حتی شارحین قانون مدنی آنچنان که باید مورد اقبال واقع نگردیده و زوایای مختلف آن به روشنی مورد تحلیل قرار نگرفته و تنها در بررسی قانون مدنی در بحث از مواد مربوط به حق انتفاع بدان پرداخته اند،ضمن آنکه تحقیقات مستقلی نیز در این خصوص توسط حقوقدانان در منابع فقهی به عمل نیامده است. لهذا تحقیق پیش رو در صدد است مبین آن باشد که: حق انتفاع، حقی است که به موجب آن شخص می تواند از مالی که عین آن ملک دیگری است و یا مالک خاصی ندارد استفاده کند، ضمن آنکه مالکیت مالک همچنان بر مال موضوع حق (اعم ازعین ومنافع) باقی و مالک تنها حق بهره برداری از منافع مال مورد حق را به موجب عقدی (غالبا مجانی) به منتفع واگذار می نماید. این عقد عینی بوده و قبض شرط صحت آن می باشد. حق انتفاع در معنای عام شامل حق انتفاع به معنای خاص (عمری، رقبی، سکنی، حبس مطلق و حبس موبد ) ، وقف و حق انتفاع از مباحات می باشد. حق انتفاع با دیگر مفاهیم حقوقی نظیرمالکیت منافع، عاریه، حق ارتفاق و هبه مشابهت و در عین حال تفاوت هایی نیز دارد. حسب ایجاد حق انتفاع، هر یک از مالک و منتفع دارای حقوق و تکالیفی می گردند به نحوی که منتفع در مقابل حق بهره برداری از منافع مال مورد حق و حق واگذاری حق انتفاع به دیگری، مکلف به حفاظت از مال مزبور بوده و نبایستی از آن سوء استفاده نماید و الا مسیول جبران خسارات وارده بر آن است. همچنین پرداخت مخارجی که برای استفاده از عین مال لازم است بر عهده منتفع می باشد. مالک نیز حق همه گونه تصرفاتی که مغایر با حق انتفاع نباشد را می تواند نسبت به مال موضوع حق معمول نماید، چنانکه محق است مال موصوف را فروخته و یا آنرا برای بعد از پایان مدت حق انتفاع به دیگری اجاره دهد. زوال حق انتفاع به موجب اسبابی است که برخی از آنها خاص زوال حق انتفاع بوده (نظیر پایان عمر کسی که حق انتفاع به مدت عمر او برقرار شده) و بعضی دیگر منتهی به انتفاء سایر حقوق عینی اصلی نیز می شوند مثل تلف مال مورد حق. با اتمام حق انتفاع می بایست، منتفع مال مورد حق را به مالک مسترد نماید، در نتیجه با زوال حق انتفاع و رد مال به مالک، مالکیت وی تکمیل می گردد.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ۱

فصل

– مفهوم حق انتفاع ۱۰

بخش

– بررسی حق انتفاع درلغت، حقوق وفقه ۱۰

۱–۱–۱–حق انتفاع در لغت ۱۰

۱–۱–۲–حق انتفاع در حقوق ۱۴

۱–۱–۳– حق انتفاع در فقه ۱۵

بخش

– اقسام حق انتفاع ۱۵

۱–۲–۱ – حق انتفاع به معنای خاص ۱۵

۱–۲–۱–۱ – عمری ۱۶

۱–۲–۱–۲ – رقبی ۲۰

۱–۲–۱–۳ – سکنی ۲۲

۱–۲–۱–۴ – حبس مطلق ۲۳

۱–۲–۱–۴–۱ – تفاوت حبس مطلق با عمری ، رقبی و سکنی ۲۷

۱–۲–۱–۴–۲ – اقسام حبس ۲۹

۱–۲–۱–۵– – حبس موبد ۳۴

۱–۲–۲ – وقف ۳۵

۱–۲–۳ – حق انتفاع از مباحات ۴۳

بخش

– مقایسه و تشخیص حق انتفاع از مفاهیم مشابه با آن ۴۷

۱–۳–۱ – مالکیت منافع و حق انتفاع ۴۷

۱–۳–۱–۱– تعریف ثمره و منفعت ۴۸

۱–۳–۱–۲ – اثرحقوقی تمیز ثمره و منفعت ۴۸

۱–۳–۱–۳ – اقسام منفعت ۴۹

۱–۳–۱–۴ – تعابیر مختلف از تملیک منافع ۵۱

۱–۳–۱–۵ – تفاوت مالکیت منافع و حق انتفاع ۵۴

۱–۳–۱–۶ – قیاس مقتضای ذات حق انتفاع و مقتضای اطلاق عقد اجاره ۵۷

عنوان صفحه

۱–۳–۲– عاریه و حق انتفاع ۵۸

۱–۳–۳ – حق ارتفاق و حق انتفاع ۶۲

۱–۳–۴ – هبه و حق انتفاع ۶۵

فصل

– اسباب و شرایط صحت حق انتفاع ۶۷

بخش

– اسباب ایجاد حق انتفاع ۶۹

۲–۱–۱– ایجاد حق انتفاع به موجب عقد ۶۹

۲–۱–۲– ایجاد حق انتفاع به موجب قانون ۸۲

بخش

– شرایط صحت حق انتفاع ۸۳

۲–۲–۱– مربوط به مال موضوع حق ۸۳

۲–۲–۲– مربوط به منتفع ۹۰

۲–۲–۳– مربوط به مالک ۹۳

فصل

– آثار ناشی از برقراری حق انتفاع ۹۴

بخش

– آثار ناشی از برقراری حق انتفاع نسبت به منتفع ۹۴

۳–۱–۱ – حقوق و تکالیف منتفع ۹۴

۳–۱–۱–۱ تبعیت از عرف و عادت ۹۴

۳–۱–۱–۲ – عدم سوء استفاده ازمال مورد حق ۹۶

۳–۱–۱–۳ – حفاظت نمودن ازمال مورد حق ۹۸

۳–۱–۱–۴ – جبران خسارات و ضررهای وارده بر مال مورد حق ۹۹

۳–۱–۱–۵ – پرداخت هزینه های لازم جهت انتفاع ۱۰۱

۳–۱–۱–۶ – واگذاری حق انتفاع ۱۰۵

بخش

– آثار ناشی از برقراری حق انتفاع نسبت به مالک ۱۱۰

۳–۲–۱ – حقوق و تکالیف مالک ۱۱۰

۳–۲–۱–۱– وضع مالک در برابر منتفع ۱۱۰

۳–۲–۱–۲– انتقال عین مال موضوع حق ۱۱۱

۳–۲–۱–۳– انتقال منافع مال موضوع حق ۱۱۳

عنوان صفحه

۳–۲–۱–۴– عدم تغییر در عین مال موضوع حق ۱۱۴

۳–۲–۱–۵– پرداخت هزینه های مال موضوع حق ۱۱۴

فصل

– زوال حق انتفاع ۱۱۵

بخش

– اسباب زوال حق انتفاع ۱۱۵

۴–۱–۱ – اسبابی که موجب زوال حق انتفاع و سایر حقوق عینی است ۱۱۵

۴–۱–۱–۱– تلف شدن مال مورد حق ۱۱۵

۴–۱–۱–۲ – اعراض صاحب حق ۱۱۷

۴–۱–۱–۳ – فک ملک ۱۱۷

۴–۱–۱–۴ – شرط خیار ۱۱۸

۴–۱–۲– اسباب زوال مشترک با حق ارتفاق ۱۱۸

۴–۱–۲–۱ – اجتماع دو عنوان مالک و منتفع در یک شخص ۱۱۸

۴–۱–۲–۲ – مرور زمان ۱۱۸

۴–۱–۳– اسباب خاص زوال حق انتفاع ۱۱۹

۴–۱–۳–

– پایان عمر ۱۱۹

۴–۱–۳–

– انقضاء مدت زمان معین شده برای حق انتفاع ۱۱۹

۴–۱–۳–

– رجوع مالک در حبس مطلق ۱۲۰

۴–۱–۳–

– انتفاء معدوم تبعی ۱۲۰

۴–۱–۳–

– خیار تخلف از شرط ۱۲۱

بخش

– اثر زوال حق انتفاع ۱۲۱

۴–۲–۱ – رد شی موضوع حق انتفاع به مالک و تکمیل مالکیت وی ۱۲۱

۴–۲–۲ – وضعیت زرع، بناء و غراس ۱۲۲

نتایج حاصل شده ۱۲۴

منابع و مآخذ ۱۳۱

کلیدواژه ها

• تحلیل حقوقی
• حق ارتفاق
• حق انتفاع
• زوال مالکیت
• عاریه
• منفعت
• وقف
• هبه
• حق انتفاع
• مال
• ممنفعت