تحلیل حقوقی – اجتماعی نوآوری های مالی قانون حمایت خانواده مصوب 1391
 | |
| عنوان | تحلیل حقوقی – اجتماعی نوآوری های مالی قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | وحیده سادات حسینی |
| استاد راهنما | جواد حسین زاده |
| استاد مشاور | فرج الله هدایت نیا |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۸ |
| دانشگاه | دانشگاه علم و فرهنگ تهران |
تحلیل حقوقی – اجتماعی نوآوری های مالی قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ عنوان رساله ای است که توسط وحیده سادات حسینی، با راهنمایی جواد حسین زاده و با مشاوره فرج الله هدایت نیا در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه علم و فرهنگ تهران دفاع گردید.
چکیده
قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۱ با هدف حفظ و تامین حقوق زنان دارای ابداعات و نوآوری های متعدد در امور مالی است. به رغم این نوآوری های مالی، زنان در عمل و در جریان دادرسی با نارسایی ها و چالش های بسیاری مواجه هستند که آنها را برای استیفای سریع و آسان حقوق مالی خود با مشکل مواجه می سازد. وجود موانع متعدد قضایی و اجرایی به مانند دشواری گرفتن حکم توقیف اموال، دسترسی نداشتن به اموال زوج برای اجرای حکم توقیف و امتناع زوج از پرداخت حقوق زوجه و بی فایده بودن حبس زوج و ... در مجموع موجب گردیده که زوجه، جز در برخی موارد، از حقوق مالی خود صرف نظر کند و حتی برای خلاص شدن از یک زندگی پرتنش، در ازاء بذل حقوق مالی خود، زوج را راضی به طلاق نماید. رساله حاضر با تحلیل حقوقی و اجتماعی نوآوری های مالی قانون حمایت از خانواده ۱۳۹۱ درصدد تبیین و واکاوی حقوق مالی زوجه، امکان دستیابی زوجه بدان و تاثیر این حقوق بر ثبات و دوام خانواده است. میتوان گفت، پربحث ترین و بدیع ترین ماده قانون حمایت از خانواده ماده ۲۲ آن است که بموجب آن، مهریه فقط تا ۱۱۰ سکه مشمول مقررات قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی می شود، در حالی که بنظر می رسد تعیین ۱۱۰ سکه در مهریه به عنوان مرزی برای بازداشت یا عدم بازداشت زوج، برای همه افراد جامعه با شرایط اقتصادی و اجتماعی وفرهنگی متفاوت، صحیح نیست؛ وانگهی، تعیین تلویحی سقف ۱۱۰ سکه به عنوان عندالمطالبه بودن و مازاد آن بعنوان عندالاستطاعه بودن، پیامدهای منفی به مانند ایجاد بی اعتمادی در نهاد خانواده را به دنبال دارد. از نوآوری های دیگر قانون حمایت از خانواده، تبصره ماده ۵۳ است. در این ماده قانونگذار نسبت به فرزندانی که دارای رابطه نسبی نیستند، تکلیف به انفاق و بالتبع در صورت ترک پرداخت، جرم انگاری نموده است. ماده نوآورانه دیگر این قانون، ماده ۶ آن است که به مادر در روند دادرسی مطالبه نفقه طفل یا محجور اعطای نمایندگی قانونی کرده است. تادیه هزینه کرد زوجه در طول زندگی مشترک که در ماده ۳۰ قانون حمایت خانواده پیش بینی شده است نیز از دیگر نوآوری های قانون حمایت از خانواده است. وضع ماده ۴۸ این قانون، در مورد مستمری زوجه متوفی نیز آثار مثبتی بر استحکام بنای خانواده و وضعیت زوجه متوفی از حیث رفاه اجتماعی دارد. در هر حال، تامین این حقوق اگرچه از نظر حقوقی گامی به سوی عدالت و در جهت تامین منافع زنان است ولی از نظر اجتماعی تاثیر چندانی در استحکام بنای خانواده نداشته است.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه
اهمیت تحقیق
اهداف تحقیق
طرح سوالات و بیان فرضیات
روش تحقیق
مشکلات و محدودیت های تحقیق
ساختار تحقیق
فصل اول: مفاهیم وکلیات
مبحث اول: شناخت مفاهیم
گفتار اول: مفهوم خانواده و تحول آن
بند اول: تعریف خانواده
بند دوم: ماهیت خانواده
بند سوم: تحول خانواده در ایران از دیدگاه جامعه شناسان
بند چهارم:تغییر جایگاه خانواده معاصر ایران
گفتار دوم:مفهوم حقوق مالی
بند اول: مفهوم لغوی حق
بند دوم: مفهوم اصطلاحی حق در فقه امامیه
بند سوم: مفهوم اصطلاحی حق در حقوق موضوعه
بند چهارم: مفهوم اصطلاحی حق مالی
گفتار سوم: مفهوم مهریه
گفتارچهارم: مفهوم نفقه
گفتار پنجم: مفهوم اجرت المثل
گفتار ششم: مفهوم نحله
گفتار هفتم: مفهوم مستمری پس از طلاق
مبحث دوم:پیشینه تاریخی حقوق مالی زوجه
گفتار اول: مهر ونفقه
گفتار دوم: اجرت المثل و نحله
گفتار سوم: مستمری پس از طلاق
مبحث سوم: آثار و مدل ها و اصول حاکم بر حقوق مالی زوجه
گفتار اول: آثار سوء گستردگی حقوق مالی زوجه
بند اول: تقلیل رغبت به ازدواج و افزایش سن ازدواج
بند دوم: تعدیل حقوق مالی زوجه توسط عرف و رویه قضایی
بند سوم: تعدیل حقوق مالی زوجه توسط قانون
بند چهارم:ناکارآمدی حقوق مالی زوجه در حفظ خانواده
گفتار دوم: مدل های منظم حقوق مالی زوجه
بند اول: مدل برابری مستقیم حقوق مالی زوجین
بند دوم: مدل برابری غایی حقوق مالی زوجین
گفتار سوم: اصول حاکم بر حقوق مالی زوجه
بند اول: اصل عدالت در حقوق مالی زوجه
بند دوم: اصل عدم تکلیف اقتصادی زوجه
الف) الزام مرد به پرداخت مهریه
ب) الزام مرد به پرداخت نفقه
بند سوم: اجرای اصل عدم تکلیف اقتصادی زوجه
فصل دوم: تحلیل حقوقی و اجتماعی مهریه و چگونگی وصول آن .....
مبحث اول: تحلیل حقوقی نوآوری مهریه در قانون حمایت از خانواده
گفتار اول: حمایت قانونگذار از تحدید میزان مهریه
بند اول: مقدار مهریه
الف) در فقه امامیه
ب) در حقوق ایران
بند دوم: امکان یا عدم امکان تحدید میزان مهریه
بند سوم: محدودیت حمایت قانونگذاری از تحدید میزان مهریه
بند چهارم: عدم مانعیت مقررات ماده
در مطالبه مهریه بالاتر از
سکه
بند پنجم: عدم امکان افزایش مهریه با تنظیم سند رسمی
گفتار دوم: فلسفه صد و ده سکه
گفتار سوم: ملایت زوج، ملاک پرداخت
بند اول: تغییر بار اثبات و امکان پنهان سازی اموال زوج
بند دوم: عدم امکان وصول مهریه از طریق اجراییات ثبت
بند سوم: تاثیر حکم تقسیط مهریه بر حق حبس زوجه
گفتار چهارم: عطف به ما سبق شدن یا نشدن ماده
قانون حمایت از خانواده
گفتار پنجم: تحلیل تعارض ماده
قانون حمایت از خانواده با بند ج ماده
ایین نامه اجرایی موضوع ماده
قانون نحو اجرای محکومیت مالی
گفتار ششم: ضمانت اجرای وصول مهریه
بند اول: ضمانت اجرای حقوقی مهریه
بند دوم: ضمانت اجرای کیفری مهریه
بند سوم: وصول مهریه در رویه قضایی
بند چهارم: غیر قایل وصول شدن مهریه با تصویب قانون جدید نحو اجرای محکومیت مالی
گفتار هفتم: درخواست بازداشت محکوم علیه مهریه
مبحث دوم: تحلیل اجتماعی نوآوری مهریه در قانون حمایت از خانواده
گفتار اول: پیامد های منفی تعیین سقف برای مهریه
بند اول: اثر معکوس تعیین سقف برای مهریه و قطعی شدن طلاق
بند دوم: ایجاد بی اعتمادی در خانواده
بند سوم: افزایش نابراری حقوق مالی زوج نسبت به حقوق غیرمالی زوجه
بند چهارم: عدم رعایت مصلحت تمامی افراد
گفتار دوم: پیامد های مثبت تعیین سقف برای مهریه
بند اول: کاهش آمار زندانیان
بند دوم: افزایش آمار ازدواج
فصل سوم: تحلیل حقوقی و اجتماعی نفقه و نحوه ی مطالبه آن
مبحث اول: تحلیل حقوقی نوآوری نفقه در قانون حمایت از خانواده
گفتار اول: نفقه زن
بند اول: نفقه آینده
بند دوم: نفقه معوقه
گفتار دوم: ضمانت اجرای نفقه در قانون حمایت از خانواده
بند اول: ضمانت اجرای حقوقی
بند دوم: ضمانت اجرای کیفری
بند سوم: بررسی نمونه هایی از پرونده های طلاق
مبحث دوم: ماهیت نمایندگی حقوقی مادر در دعوی مطالبه نفقه فرزند
گفتار اول: دیدگاه و ادله مخالفان نمایندگی مادر از باب جعل ولایت
گفتار دوم: اقوال و ادله موافقان نمایندگی مادر از باب جعل ولایت و نقد آن
گفتار سوم: نمایندگی حقوقی مادر در حقوق بین الملل
بند اول: در فقه و حقوق کشور های اسلامی
بند دوم: در حقوق فرانسه
گفتار چهارم: اهلیت حقوقی مادر در طرح دعوی مطالبه نفقه محجور
گفتار پنجم: تحلیل نمایندگی مادر در دعوی مطالبه نفقه فرزند براساس جعل ولایت یا نمایندگی حقوقی
گفتار ششم: مبانی نمایندگی حقوقی مادر
مبحث سوم: چالش های حقوقی و اجتماعی دریافت نفقه زوجه
گفتار اول: طولانی بودن فرایند دادرسی و عدم آگاهی زنان به حقوق خود
گفتار دوم: جانبدار بودن قوانین
گفتار سوم: احساس مسیولیت و عواطف مادری
گفتار چهارم: وجه المصالحه قرارگرفتن نفقه زوجه برای رضایت زوج به طلاق
گفتار پنجم: پیامدهای اجتماعی حاصل از قوانین موجود
فصل چهارم: تحلیل حقوقی و اجتماعی سایر حقوق مالی زوجه
مبحث اول: تعیین تکلیف حقوق مالی زوجه هنگام طلاق
گفتار اول: تبیین ماده
قانون حمایت از خانواده
بند اول: الزامی بودن تعیین تکلیف حقوق مالی زوجه هنگام طلاق
بند دوم: اثر رضایت زوجه به طلاق، بدون دریافت حقوقی مالی
گفتار دوم: اعسار یا تقسیط محکوم به
مبحث دوم: امکان بازپرداخت هزینه های تادیه شده زوجه در زندگی مشترک
گفتار اول: تحلیل حقوقی ماده
قانون حمایت از خانواده
بند اول: مبنای حقوقی استیفاء
بند دوم: مبنای فقهی ضمان استیفای مال غیر
الف) قاعده احترام مال مسلم
ب) بنای عقلاء
بند سوم: شروط تحقق بازپرداخت هزینه ها به زوجه
الف) امر زوج یا اذن وی
ب) نداشتن قصد تبرع
گفتار دوم: تحلیل اجتماعی ماده
قانون حمایت از خانواده
بند اول: افزایش سلامت جسمی و روحی
بند دوم: حضور کمتر زنان در مشاغل نامناسب
مبحث سوم: دریافت حقوق یا مستمری زوجه دایم متوفی با ازدواج مجدد
گفتار اول: تحلیل حقوقی ماده
قانون حمایت از خانواده
بند اول:مبنای حقوقی
بند دوم: پیشینه قانونی
بند سوم: آثار مثبت بهره مندی زوجه از مستمری همسر متوفی با ازدواج مجدد
الف) افزایش آمار ازدواج دایم و بالتبع کاهش آمار ازدواج موقت
ب) کاهش پرونده های قضایی از حیث اثبات نهادهای حقوقی
ج) کاهش آمار کودکان فاقد هویت
گفتار دوم: تحلیل اجتماعی ماده
قانون حمایت از خانواده
بند اول: کاهش تعداد زنان سرپرست خانوار
الف) مشکلات روحی و خانوادگی
ب) مشکلات اجتماعی و اقتصادی
بند دوم: افزایش آمار ازدواج
مبحث چهارم: مستمری پس از طلاق
گفتار اول: مبنا و کارکرد مستمری پس از طلاق
بند اول: مبنا مستمری پس از طلاق
الف) ریسک فقر و از دست دادن استاندارد زندگی
ب)وضعیت زنان مطلقه در ازدواج مجدد
ج) فرصت طلبی از سرمایه گذاری مشترک در زندگی مشترک
بند دوم: کارکرد مستمری پس از طلاق
گفتار دوم: نوع و میزان مستمری پس از طلاق
نتیجه گیری و پیشنهادها
فهرست منابع و ماخذ
کلیدواژه ها
- قانون حمایت از خانواده
- حقوق مالی زوجه