تحلیل فقهی و حقوقی مبانی ماهیت و آثار نهاد تکافل مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و مالزی

عنوان	تحلیل فقهی و حقوقی مبانی ماهیت و آثار نهاد تکافل مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و مالزی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	محمد الهی
استاد راهنما	محمد عیسایی تفرشی
استاد مشاور	محسن نجفی خواه، عباس کاظمی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۸
دانشگاه	موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی

تحلیل فقهی و حقوقی مبانی ماهیت و آثار نهاد تکافل مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و مالزی عنوان رساله ای است که توسط محمد الهی، با راهنمایی محمد عیسایی تفرشی و با مشاوره محسن نجفی خواه و عباس کاظمی در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی دفاع گردید.

چکیده

تکافل ابزاری شبیه بیمه و شناخته شده در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی است و کشور مالزی پیشرو در معرفی ابزارهای مالی اسلامی در عرصه این صنعت است. این صنعت مبتنی بر فقه عامه مطرح شده و با وجود عمر کوتاه، جایگاه مناسبی در بازار بیمه در کشورهای اسلامی به دست آورده است. از آنجا که به تکافل به عنوان نهادی که در شکل بندی ساختار آن از عقود اسلامی استفاده می شود بررسی ساختار تکافل و توجه به منافع ذی نفعان به عنوان ضمانتی برای پایداری این نهاد در بازار بیمه اجتناب نایذیر است. نظر به اهمیت نهاد تکافل، در این رساله پس از بررسی منابع فقهی (فقه امامیه و عامه) و حقوقی سعی در تحلیل مبانی، اصول، ماهیت و آثار و نحوه عملکرد الگوهای این نهاد به همراه مطالعه تطبیقی درحقوق ایران و مالزی هستیم. تکافل نسبت به بیمه های متعارف با فقه امامیه سازگارتر و موافقتر و در فقه اهل تسنن نیز در راستای مقاصد الشریعه است و به همین دلیل استفاده از این ابزار در صورتی که توجیه اقتصادی و سیاسی داشته باشد نسبت به بیمه های متعارف در اولویت قرار دارد.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

۱. نوع تحقیق

۲. بیان مساله تحقیق و تبیین موضوع

۳. اهمیت، ضرورت و کاربرد تحقیق

۴. پیشینه موضوع تحقیق و اهم منابع منتخب

۴–۱. حقوق ایران

۴–۲. حقوق مالزی

۵. اهداف تحقیق

۶. پرسش تحقیق

۷. فرضیه تحقیق

۸–. روش تحقیق

۸–۱. نوع روش تحقیق

۸–۲. روش و ابزارگردآوری اطلاعات

۹. جنبه نوآوری تحقیق

۱۰. مشکلات و تنگناهای تحقیق

فصل یکم: کلیات

مقدمه

۱–۱. تعریف نهاد تکافل

۱–۱–۱. تکافل در لغت

۱–۱–۲. تکافل در اصطلاح

۱–۲. مفهوم نهاد تکافل

۱–۳. تکافل در تاریخ صدر اسلام

۱–۳–۱. ضمان عاقله

۱–۳–۲. بیمه و ضمان جریره

۱–۴. تکافل در دوران معاصر

۱–۵. مبانی نهاد تکافل

۱–۵–۱. مبانی نهاد تکافل در فقه عامه

۱–۵–۲. مبانی نهاد تکافل در فقه امامیه

۱–۵–۳. مبانی نهاد تکافل در حقوق مالزی

۱–۵–۴. مبانی نهاد تکافل در حقوق ایران

۱–۶. اهداف نهاد تکافل

۱–۷. مقررات اساسی نهاد تکافل

۱–۷–۱. قانون خدمات مالی اسلامی مصوب ۲۰۱۳

۱–۷–۲.آیین نامه سرمایه شرکت تکافل مبتنی بر خطر

۱–۷–۳. آیین نامه عملیاتی تکافل

۱–۷–۴. آیین نامه هزینه های عملیاتی تکافل خانواده

۱–۸. ساختار کلی نهاد تکافل

۱–۸–۱. وظایف شرکت های تکافلی

۱–۸–۲. تشکیل شرکت تکافل

۱–۸–۲–۱. اعطای پروانه فعالیت شرکت

۱–۸–۲–۲. درخواست کتبی شرکت تکافل

۱–۸–۲–۳. شرایط اساسی ثبت شرکت تکافل

۱–۸–۲–۴. شروط تحمیلی بانک مرکزی

۱–۸–۲–۵. پیشنهاد بانک مرکزی به وزیر

۱–۸–۳. ابطال پروانه فعالیت شرکت تکافل

۱–۸–۳–۱. مغایرت اهداف

۱–۸–۳–۲. عدم فعالیت در دوره زمانی مقرر

۱–۸–۳–۳. توقف از فعالیت

۱–۸–۳–۴. نقض مقررات یا عدم مطابقت با شرایط

۱–۸–۳–۴–۱. عدم تامین ذخیره فنی

۱–۸–۳–۴–۲. کاهش سرمایه صندوق

۱–۸–۳–۵. اظهارات خلاف واقع در زمان درخواست پروانه فعالیت

۱–۸–۳–۶. عدم توان فعالیت

۱–۸–۳–۷. ادغام شرکت تکافل

۱–۸–۳–۸. انحلال شرکت تکافل

۱–۸–۳–۹. نفع مصرف کنندگان خدمات تکافل

۱–۸–۴. اثرات ابطال پروانه فعالیت

۱–۸–۵. رعایت استانداردها

۱–۸–۶. مدیریت شرکت تکافل

۱–۸–۶–۱. شرایط مدیران

۱–۸–۶–۱–۱. شرایط ایجابی

۱–۸–۶–۱–۲. شرایط سلبی

۱–۸–۶–۲. وظایف هیات مدیره شرکت تکافل

۱–۸–۷. حسابرس

۱–۸–۸. آکچویر

۱–۸–۹. ایجاد صندوق تکافل

۱–۸–۱۰. شرایط دارایی صندوق تکافل

۱–۸–۱۱. موانع پرداخت وجه به مشترکان تکافل

۱–۸–۱۲. تکافل اتکایی

۱–۸–۱۳. نمایندگی تکافل

۱–۸–۱۴. ایجاد شعبه توسط شرکت تکافل خارجی

۱–۸–۱۵. عدم صلاحیت مدیران و ناظران

۱–۸–۱۶. بازرسی

۱–۸–۱۷. ایجاد شورای فقهی تکافل

۱–۹. سرمایه گذاری شرکت تکافل

۱–۱۰. انواع تکافل

۱–۱۰–۱. تکافل عمومی

۱–۱۰–۲. تکافل خانواده

فصل دوم: اصول، ماهیت و اوصاف نهاد تکافل

مقدمه

۲–۱. اصول حاکم بر عقد تکافل

۲–۱–۱. اصول عمومی

۲–۱–۱–۱. اصل حسن نیت

۲–۱–۱–۱–۱. حقوق ایران

۲–۱–۱–۱–۲. در حقوق مالزی

۲–۱–۱–۲. اصل نفع بیمه ای

۲–۱–۱–۲–۱. حقوق ایران

۲–۱–۱–۲–۲. حقوق مالزی

۲–۱–۱–۳. اصل جبران خسارت

۲–۱–۱–۳–۱. حقوق ایران

۲–۱–۱–۳–۲. حقوق مالزی

۲–۱–۱–۴. اصل جانشینی

۲–۱–۱–۴–۱. حقوق ایران

۲–۱–۱–۴–۲. حقوق مالزی

۲–۱–۱–۵. اصل حداقل کردن خسارت

۲–۱–۱–۵–۱. حقوق ایران

۲–۱–۱–۵–۲. حقوق مالزی

۲–۱–۱–۶. اصل اتکایی

۲–۱–۱–۶–۱. حقوق ایران

۲–۱–۱–۶–۲. در حقوق مالزی

۲–۱–۲. اصول اختصاصی

۲–۱–۲–۱. اصل حکومت مقررات شرعی

۲–۱–۲–۱–۱. حقوق ایران

۲–۱–۲–۱–۲. حقوق مالزی

۲–۱–۲–۲. اصل تعاون میان مشترکان

۲–۱–۲–۲–۱. حقوق ایران

۲–۱–۲–۲–۲. حقوق مالزی

۲–۱–۲–۳. اصل تعاون میان مشترکان و سهامداران

۲–۱–۲–۳–۱. در حقوق ایران

۳–۱–۲–۳–۲. حقوق مالزی

۲–۱–۲–۴. اصل تعاون میان شرکت های تکافل

۲–۱–۲–۴–۱. حقوق ایران

۲–۱–۲–۴–۲. حقوق مالزی

۲–۱–۲–۵. اصل عدالت میان مشترکان و سهامداران

۲–۱–۲–۵–۱. حقوق ایران

۲–۱–۲–۵–۲. حقوق مالزی

۲–۱–۲–۶. اصل تبرع

۲–۱–۲–۶–۱. حقوق ایران

۲–۱–۲–۶–۲. حقوق مالزی

۲–۱–۲–۷. اصل امانی بودنید شرکت تکافل

۲–۱–۲–۷–۱. حقوق ایران

۲–۱–۲–۷–۲. حقوق مالزی

۲–۲. بررسی نهاد تکافل از منظر فقهی

۲–۲–۱. بررسی نهاد تکافل در فقه عامه

۲–۲–۱–۱. بیمه و غرر

۲–۲–۱–۲. بیمه و قمار

۲–۲–۱–۳. بیمه و ربا

۲–۲–۲. بررسی نهاد تکافل در فقه امامیه

۲–۳. بررسی روابط حقوقی در نهاد تکافل

۲–۳–۱. حقوق مالزی

۲–۳–۲. حقوق ایران

۲–۴. ماهیت نهاد تکافل

۲–۴–۱. حقوق مالزی

۲–۴–۲. حقوق ایران

۲–۵. لزوم و جواز نهاد تکافل

۲–۵–۱. حقوق مالزی

۲–۵–۲. در حقوق ایران

۲–۶. شرایط اساسی نهاد تکافل

۲–۶–۱. حقوق مالزی

۲–۶–۱–۱. اراده (قصد و رضا)

۲–۶–۱–۲. اهلیت طرفین

۲–۶–۱–۳. موضوع تکافل

۲–۶–۲.در حقوق ایران

۲–۶–۲–۱. اراده (قصد و رضا)

۲–۶–۲–۲. اهلیت

۲–۶–۲–۳. موضوع

۲–۷. ماهیت صندوق تکافل

۲–۸. مقایسه تکافل با سایر نهادهای حقوقی

۲–۸–۱. مقایسه تکافل با بیمه اجتماعی و تجاری

۲–۸–۲. مقایسه شرکت تکافل با شرکت سهامی بیمه و شرکت بیمه متقابل

۲–۸–۳. مقایسه تکافل با بیمه متقابل

۲–۸–۴. استفاده از مزیت های بیمه متقابل در تکافل

فصل سوم: آثار نهاد تکافل

مقدمه

۳–۱. آثار رابطه حقوقی میان مشترک و شرکت تکافل

۳–۱–۱. تعهدات مشترک

۳–۱–۲. تعهدات شرکت تکافل

۳–۲. آثار نهاد تکافل بر اساس الگوها

۳–۲–۱. آثار نهاد تکافل بر اساس الگوی وکالت

۳–۲–۱–۱. الگوی وکالت در تکافل عمومی

۳–۲–۱–۲. الگوی وکالت همراه با پاداش عملکرد

۳–۲–۱–۳. الگوی وکالت در تکافل خانواده

۳–۲–۲. آثار نهاد تکافل بر اساس الگوی مضاربه

۳–۲–۲–۱. الگوی مضاربه محض عمومی

۳–۲–۲–۲. الگوی مضاربه همراه با پاداش عملکرد

۳–۲–۲–۳. الگوی مضاربه در تکافل خانواده

۳–۲–۳. آثار نهاد تکافل بر اساس الگوی مختلط

۳–۲–۳–۱. نهاد مختلط (مضاربه–وکالت): تکافل عمومی

۳–۲–۳–۲. نهاد مختلط (جعاله–وکالت): تکافل عمومی

۳–۲–۳–۳. نهاد مختلط (مضاربه–وکالت): تکافل خانواده

۳–۲–۴. آثار نهاد تکافل بر اساس الگوی وقف

۳–۲–۵. آثار نهاد تکافل بر اساس الگوی جعاله

۳–۲–۶. الگوی ودیعه

نتیجهگیری

پیشنهادها

منابع و مآخذ

کلیدواژه ها

• تکافل
• مشترک
• بیمه متعارف
• مضاربه
• تبرع
• شورای فقهی