تحلیل کاربرد قواعد فقهی لاضرر و غرور در عقود معوض

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
تحلیل کاربرد قواعد فقهی لاضرر و غرور در عقود معوض
عنوانتحلیل کاربرد قواعد فقهی لاضرر و غرور در عقود معوض
رشتهحقوق خصوصی
دانشجوالهه میرزایی
استاد راهنماسعید شریعتی
مقطعکارشناسی ارشد
سال دفاع۱۳۹۹
دانشگاهدانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق



تحلیل کاربرد قواعد فقهی لاضرر و غرور در عقود معوض عنوان پایان نامه ای است که توسط الهه میرزایی، با راهنمایی سعید شریعتی در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق دفاع گردید.

چکیده

قاعده لاضرر از مشهور ترین قواعد فقهی بوده که در بیشتر ابواب فقه به آن استناد می شود و به موجب این قاعده هر گونه ضرری از نظر شرع نفی و مردود است. این قاعده علاوه بر مستندات قرآنی و روایی، بنای عقلایی نیز دارد. بدین معنی که در زندگی مدنی، زیان رساندن به دیگران اولا امری ناپسند بوده و ثانیا عامل زیان در مقابل زیان دیده مسیول پرداخت خسارت است و تمامی خسارات زیان دیده را باید بپردازد. از طرفی دیگر از عوامل موثر در ایجاد مسیولیت، فریب دادن دیگری است؛ بدین معنا که اگر شخصی دیگری را فریب دهد یا از کسی گول بخورد، برای فریب دهنده مسیولیت و ضمان ایجاد می گردد، این مسیولیت که ضمان ناشی از خدعه و فریب است در اصطلاح حقوقی غرور نامیده می شود و در فقه به عنوان قاعده غرور شهرت دارد. در پایان نامه حاضر که به روش کتابخانه ای انجام گرفته ابتدا به تعریف و تبیین قاعده لاضرر و غرور پرداخته شده، آنگاه ادله و مستندات و ثمرات فقهی و حقوقی قواعد مذکور مطرح شده است سپس با مطرح نمودن مباحثی در زمینه لاضرر، تسبیب، تسلیط، اتلاف و تدلیس و غرور، تلاش شده کاربرد های مختلف این قواعد در قواعد عمومی عقود معوض و کاربرد و تحلیل آن ها در عقود معوض شناسایی شود تا از طریق شناسایی موارد کاربردی دامنه ی قلمرو و آثار این قواعد در عقد مطرح شده، مشخص گردد. و همه ی این ها که مسیولیت ضمان ناشی از خدعه و فریب است و نفی و رد این قاعده ها در قوانین عمومی عقد و قراردادها و نیز کاربرد و تحلیل آن ها همه مطرح شده است. نتیجه ی به دست آمده از این تحقیق بیانگر این مساله است که این قواعد از قاعده های بسیار مهم و کاربردی در حقوق است که ادله محکمی، همچون لاضرر و لاضرارفی الاسلام و المغرور یرجع الی من غره آن را تایید می کند و مهمترین اثر این قواعد در معاملات معوض بر اساس قاعده لاضرر و قاعده غرور جبران خسارت وارده می باشد.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده

مقدمه

الف– بیان مساله

ب– اهمیت و ضرورت تحقیق

ج– پیشینه تحقیق

د– سوال اصلی

ه– سوالات فرعی

و– فرضیه های تحقیق

ز– اهداف تحقیق

ح– روش تحقیق

ط– ساختار تحقیق

فصل اول: کلیات و مفاهیم مبحث اول: مفاهیم

گفتار اول: مفهوم قاعده فقهی

بند اول: قاعده فقهی در لغت

بند دوم: قاعده فقهی در اصطلاح

گفتار دوم: مفهوم عقد معوض

بند اول: تعریف عقد

بند دوم: تعریف عقد در قانون مدنی

بند سوم: تقسیم عقد به معوض و غیر معوض

مبحث دوم: مفاد و مستندات قاعده لاضرر

گفتار اول: مفهوم و مفاد قاعده لاضرر

بند اول: مفهوم واژه های قاعده لاضرر در لغت و اصطلاح

الف: مفهوم لغوی ضرار

ب: ضرر و ضرار در اصطلاح فقیهان

بند دوم: نظریات فقهی در مورد مفاد قاعده لاضرر

گفتار دوم: مستندات فقهی قاعده لاضرر

بند اول: قرآن

بند دوم: روایات

بند سوم: اجماع

بند چهارم: حکم و بنای عقلا

مبحث سوم: مفاد و مستندات فقهی قاعده غرور

گفتار اول: مفهوم غرور در لغت و اصطلاح

گفتار دوم: مفاد غرور در فقه و حقوق

الف: مفهوم غرور در فقه

ب: مفهوم غرور در حقوق

گفتار سوم: مدارک و مستندات قاعده غرور

بند اول: عبارت مشهور المغرور یرجع الی من غره

بند دوم: بنای عقلا

بند سوم: اجماع

بند چهارم: قاعده تسبیب

بند پنجم: روایات

فصل دوم: قلمرو و کاربرد قاعده لا ضرر در عقود معوض مبحث اول: کاربرد قاعده لا ضرر در قواعد عمومی عقود معوض

گفتار اول: نقش قاعده لاضرر در عقود اکراهی

بند اول: اکراه در عقد بیع و نقش قاعده لاضرر

بند دوم: اکراه در عقد نکاح و نقش قاعده لاضرر

گفتار دوم: نقش قاعده لاضرر در خیارات

بند اول: خیار غبن و ارتباط آن با قاعده لاضرر

بند دوم: خیار عیب و ارتباط آن با قاعده لاضرر

بند سوم: خیار تدلیس و ارتباط آن با قاعده لاضرر

مبحث دوم: کاربرد قاعده لاضرر در عقود معین

گفتار اول: کاربرد قاعده لاضرر در بیع

بند اول: حق شفعه در بیع

الف: جعل حق شفعه بر اساس قاعده لاضرر

ب: عدم امکان تبعیض در اخذ به شفعه

ج: فوریت شفعه

د: نمونه رای قضایی در خصوص فوری بودن اعمال حق شفعه

ه: تکلیف وراث در مورد شفعه

گفتار دوم: خیارات مختص بیع و ارتباط آن با قاعده لاضرر

بند اول: خیار مجلس و قاعده لاضرر

بند دوم: خیار تاخیر ثمن و قاعده لاضرر:

بند سوم: خیار حیوان و قاعده ی لاضرر:

گفتار سوم: کاربرد قاعده لاضرر در عقد اجاره

بند اول: خیار عیب در عقد اجاره

بند دوم: تکالیف و محدودیت های مستاجر در راستای رفع ضرر از موجر

بند سوم: موارد مزاحمت در اجاره و نقش قاعده لاضرر

گفتار چهارم: کاربرد قاعده لاضرر در عقد مزارعه، جعاله و شرکت ۵۰ بند اول: حق فسخ ویژه عقد مزارعه به استناد قاعده لاضرر ۵۰ بند دوم: الزام عامل به انجام عمل و حق فسخ مزارع ۵۰ بند سوم: نقش قاعده لاضرر در قواعد تقسیم

بند چهارم: نقش قاعده لاضرر در الزام شریک برای دفع ضرر شرکا

بند پنجم: خیار عیب در تقسیم و نقش لاضرر در آن

گفتار پنجم: کاربرد قاعده لاضرر در عقد ضمان، حواله، کفالت و رهن

بند اول: نقش قاعده لاضرر در جعل خیار ویژه در ضمان

بند دوم: حق خیار در عقد حواله

بند سوم: لزوم جبران خسارت در کفالت و نقش لاضرر در آن

بند چهارم: تعارض قاعده لاضرر و تسلیط در عقد رهن

بند پنجم: نمونه رای قضایی در خصوص کاربرد قاعده لاضرر

مبحث سوم: کاربرد قاعده لاضرر در عقود نامعین

گفتار اول: کاربرد قاعده لاضرر در عقد بیمه

بند اول: تعریف عقد بیمه

بند دوم: اصل جبران خسارت و تعهدات بیمه گر

بند سوم: نقض تعهدات قراردادی و اصل جبران خسارت

بند چهارم: کاربرد قاعده لاضررجهت مطالبه خسارت

فصل سوم: کاربرد قاعده غرور در عقود معوض مبحث اول: کاربرد قاعده غرور در قواعد عمومی عقود معوض

گفتار اول: جبران خسارت ناشی از تدلیس به استناد قاعده غرور

بند اول: وجود ضرر

بند دوم: تدلیس موجب حق فسخ– غرور موجب جبران ضرر

بند سوم: اختلاف در قصد فریب

بند چهارم: تفاوت در مبانی

بند پنجم: رابطه غرور و تدلیس: عموم و خصوص من وجه

بند ششم: نسبت قاعده غرور و تدلیس در قوانین موضوعه و رویه قضایی ایران

گفتار دوم: کاربرد قاعده غرور در معاملات فضولی

بند اول: کاربرد قاعده غرور در بیع فضولی

بند دوم: نمونه رای قضایی در خصوص استرداد ثمن درصورت مستحق اللغیر بودن مبیع

بند سوم: کاربرد قاعده غرور در وکالت فضولی

بند چهارم: کاربرد قاعده غرور در اجاره فضولی

بند پنجم: ضمان درک و کاربرد قاعده غرور

بند ششم: نمونه رای قضایی در خصوص غرامات قابل مطالبه ضمان درک

بند هفتم: کاربرد قاعده غرور در شبه عقد

الف: کاربرد قاعده غرور درنکاح فضولی

مبحث دوم: کاربرد قاعده غرور در عقود معین

گفتار اول: کاربرد قاعده غرور در عقد بیع

بند اول: بیع مال مغصوب و کاربرد قاعده غرور

بند دوم: عقد مزارعه و کاربرد قاعده غرور

بند سوم: عقد مضاربه وکاربرد قاعده غرور

بند چهارم: عقد مساقات وکابرد قاعده غرور

بند پنجم: عقد جعاله و کاربرد قاعده غرور

بند ششم: بیع مرابحه وکاربرد قاعده غرور

مبحث سوم: کاربرد قاعده غرور در عقود نامعین

گفتار اول: کاربرد قاعده غرور در شرکت های هرمی

بند اول: شرکت های سالم

بند دوم: شرکت هرمی ناسالم

بند سوم: ارزیابی فقهی شرکت هرمی ناسالم

بند چهارم: کاربرد قاعده غرور در شرکت های هرمی ناسالم

گفتار دوم: کاربرد قاعده غرور در قرارداد پیش فروش آپارتمان ها

بند اول: تعریف حقوقی پیش فروش آپارتمان

بند دوم: تعریف فقهی پیش فروش آپارتمان

بند سوم: ماهیت حقوقی پیش فروش آپارتمان

الف: بیع

ب: بیع سلف(سلم)

بند چهارم: استصناع

بند پنجم: اعمال قاعده غرور در پیش فروش آپارتمان

بند ششم: نمونه رای قضایی در خصوص قرار دادهای پیش فروش ساختمان

نتیجهگیری

پیشنهادها

منابع و مآخذ

کلیدواژه ها

  • عقود معوض
  • جبران خسارت