تعذر وفا به عهد و آثار حقوقی آن در حقوق ایران و مصر
تعذر وفا به عهد و آثار حقوقی آن در حقوق ایران و مصر عنوان پایان نامه ای است که توسط سیدامیربهادر جدی، با راهنمایی محسن قاسمی در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.
 | |
| عنوان | تعذر وفا به عهد و آثار حقوقی آن در حقوق ایران و مصر |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | سیدامیربهادر جدی |
| استاد راهنما | محسن قاسمی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۴ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی |
چکیده
قراردادها از اصلی به نام اصل لزوم پیروی می کنند که در اهم سیستم های حقوقی از جمله حقوق ایران و مصر مورد پذیرش قرار گرفته است و برای حفظ و صیانت از قرارداد لازم است. ایفای تعهد امری اجتناب ناپذیر است، مسیله مهمی که پس از انعقاد قرارداد مطرح است اجرای آن است و طرفین مکلفند با حسن نیت به تعهدات خود عمل نمایند، درغیر اینصورت مکلف به جبران خسارت خواهند بود. اما گاهی عدم اجرای قرارداد به سبب عدم امکان اجرای آن است که در این صورت اجرای قرارداد ممتنع و مسیولیت متعهد منتفی می گردد. اصطلاحی که اکثر حقوق دانان از آن به تعذر وفا به عقد یاد می–کنند، با قاعده فقهی بطلان کل عقد بتعذر الوفاء بمضمونه تطبیق می کند، این قاعده ی فقهی وجه مشترک فقهی– اسلامی حقوق ایران و مصر می باشد. که به موجب آن، اثر تعذر بر قرارداد، بطلان و یا امکان فسخ قرارداد به دلیل ایجاد خیار تعذر تسلیم (از طریق به وجود آمدن خیار برای متعهدله یا مشروط له) است. در حقوق ایران در دو ماده ۲۲۷ و ۲۲۹ قانون مدنی و مواد دیگر این قانون، تحت عنوان قوه قاهره و در موارد دیگری نیز از آن تحت عنوان تعذر ذکر گردیده است. تعذر هم چنین به انواع مختلفی تقسیم بندی می شود که در تحقیق پیش رو به آن پرداخته شده است. در مواد مختلفی از قانون مدنی مصر نیز به تعذر اشاره شده است که برای نمونه می توان به مواد ۱۳۲، ۱۴۳، ۱۵۷، ۱۵۹، ۲۱۵، ۳۷۳ اشاره نمود. از دقت در مفاد مواد قانون مدنی مصر مشخص می شود که قانون گذار مصر نیز تعذر را در معنا و مفهومی تلقی نموده است که عذر خارج از اختیار متعذر باشد و رکن خارجی بودن تحقق تعذر در اجرای قرارداد در مواد مختلف قانون مدنی مصر نیز مورد توجه قانون گذار قرار گرفته است. در حقوق مصر نیز همان طور که در مباحث پرداخته شده در این پژوهش به چشم می–خورد، ضمانت اجرای تعذر اصلی در اجرای قرارداد، همانند حقوق ایران بطلان است؛ اما حکم ماده ی ۱۳۲ قانون مدنی مصر صرفا ناظر به تعذر اصلی از نوع کلی می باشد و در صورتی که تعذر اصلی از نوع جزیی باشد؛ حکم مقرر در ماده ی ۱۴۳ قانون مدنی مصر، در خصوص وضعیت قرارداد اعمال می شود.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه: ۱
الف) تبیین موضوع ۱
ب) اهمیت موضوع: ۱
ج) پیشینهی تحقیق ۲
د) پرسشهای پژوهش ۳
و) روش تحقیق ۳
ز) ساختار پژوهش ۴
فصل نخست:
کلیات
مبحث نخست: مفهوم، وجوه تمایز و شرایط تعذر ۷
گفتار نخست: مفهوم تعذر ۷
بند نخست: مفهوم لغوی تعذر ۷
بند دوم: مفهوم حقوقی تعذر ۸
گفتار دوم: تمیز تعذر از مفاهیم مشابه ۱۰
بند نخست: تعذر و عدم امکان اجرای قرارداد ۱۰
بند دوم: تعذر و فورس ماژور ۱۱
بند سوم: تعذر و تعسر ۱۳
گفتار سوم: شرایط تحقق تعذر ۱۳
بند نخست: خارجی بودن ۱۴
بند دوم: اجتنابناپذیر بودن ۱۶
بند سوم: غیر قابل پیشبینی بودن ۱۹
مبحث دوم: اقسام تعذر ۲۲
گفتار نخست: به اعتبار زمان تحقق ۲۲
بند نخست: تعذر اصلی ۲۲
بند دوم: تعذر طاری ۲۳
گفتار دوم: به اعتبار دوام ۲۳
بند نخست: تعذر دایم ۲۴
بند دوم: تعذر موقت ۲۵
گفتار سوم: به اعتبار گستره شخصی ۲۵
بند نخست: تعذر مطلق ۲۵
بند دوم: تعذر نسبی ۲۶
گفتار چهارم: به اعتبار وسعت موضوعی ۲۷
بند نخست: تعذر کلی ۲۷
بند دوم: تعذر جزیی ۲۷
گفتار پنجم: به اعتبار منشاء تحقق (علل وجودی آن) ۲۸
بند نخست: تعذر واقعی ۲۸
بند دوم: تعذر اعتباری ۲۸
گفتار ششم: به اعتبار اهمیت ۲۹
بند نخست: تعذر در تعهدات اصلی ۲۹
بند دوم: تعذر در تعهدات فرعی(ناشی از شروط ضمن عقد) ۲۹
مبحث سوم: تعذر وفا به عقد در فقه شیعه و عامه ۲۹
گفتار اول: تعذر وفا به عقد در فقه شیعه ۲۹
بند نخست: مفهوم عدم وفا به مدلول عقد ۳۰
بند دوم: مبنای قاعده در فقه شیعه ۳۰
بند سوم: اثر تعذر وفا به مدلول عقد در فقه شیعه ۳۲
گفتار دوم: تعذر وفا به عقد در فقه عامه ۳۵
بند نخست: فقه حنفی ۳۵
بند دوم: فقه حنبلی ۳۶
بند سوم: فقه مالکی ۳۶
بند چهارم: فقه شافعی ۳۷
فصل دوم:
وضعیت قرارداد در صورت وجود یا وقوع تعذر
مبحث اول: وضعیت قرارداد در صورت تعذر اصلی ۳۹
گفتار نخست: وجود تعذر کلی اصلی ۴۱
گفتار دوم: وجود تعذر جزیی اصلی ۴۱
گفتار سوم: وجود تعذر در شرط ضمن عقد ۴۹
مبحث دوم: وضعیت قرارداد در صورت وقوع تعذر طاری دایمی ۵۱
گفتار نخست: تعذر طاری دایمی کلی ۵۱
گفتار دوم: تعذر طاری دایمی جزیی ۶۰
مبحث سوم: وضعیت قرارداد در صورت وقوع تعذر طاری موقت ۶۳
گفتار نخست: ایجاد خیار تعذر به نفع متعهدله ۶۴
گفتار دوم: مبنای خیار تعذر ۶۵
گفتار سوم: شرایط ایجاد خیار تعذر ۶۸
گفتار چهارم: ویژگی های خیار تعذر ۶۹
بند نخست: فوری نبودن خیار تعذر ۶۹
بند دوم: قابل اسقاط نبودن خیار تعذر ۷۰
فصل سوم:
وضعیت مسیولیت قراردادی در صورت تعذر اجرای قرارداد
مبحث نخست: اصل معافیت متعهد از پرداخت خسارت ناشی از عدم انجام تعهد ۸۱
گفتار نخست: مبانی نظری ۸۲
گفتار دوم: مبانی قانونی ۸۳
مبحث دوم: استثنایات وارد بر اصل معافیت ۸۵
گفتار نخست: مسیولیت به حکم قانون ۸۵
گفتار دوم: مسیولیت به موجب قرارداد ۸۷
گفتار سوم: مسیولیت در صورت تقصیر متعهد ۹۰
بند نخست: تاثیر فعل مدیون در ایجاد حادثه مانع ۹۱
بند دوم: تاخیر در اجرا و بروز حادثه مانع پس از انقضاء موعد ۹۶
نتیجه گیری و پیشنهادات ۹۸
منابع و مآخذ ۱۰۳
کلیدواژه ها
- تعذر وفا به عهد
- ممتنع شدن قرارداد
- وفای به عهد
- انحلال قرارداد
- اجرای عقد
- عدم امکان اجرای قرارداد
- اجرای عین تعهد
- تعذر (عدم امکان اجرای تعهد)
- ایران
- مصر