تعزیر بدل از قصاص نفس

ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵، در خصوص مجازات تعزیری بدل از قصاص نفس می‌باشد.

این ماده، یکی از مصادیق سقوط مجازات قصاص در فرضی است که با وجود تحقق قتل عمدی، علل موجهه یا عوامل رافع مسئولیت کیفری را نمی‌توان برای قاتل اعمال کرد و باید قصاص نمود، منتها به جهتی از جهات، قانونگذار، قصاص وی را منتفی دانسته‌است،در واقع در این شرایط، نفس قتل، مجاز شمرده نشده‌است، بلکه تنها حق خصوصی قصاص از مَجَنیٌ عَلَیه، ساقط و از سوی دادگاه برای مرتکب، تعزیر تعیین شده‌است، این امر، یادآور این نکته است که برتری بُعد حق الناسی قصاص به معنای این نیست که چنین حقی را باید یک حق خصوصی محض قلمداد کرد. عنصر مادی این جرم را باید قتل عمد دانست در این ماده، به امکان مجازات و تعزیر قاتلی از سوی جامعه پرداخته شده‌است که بر اساس قواعد حاکم بر قصاص، مجازات وی یک حق خصوصی است.

شرایط

شرایط لازم برای تعزیر قاتل، عبارت است از:۱- فقدان شاکی ۲- وجود شاکی اما گذشت وی ۳- ایجاد اخلال در نظم جامعه یا خوف تجری قاتل یا دیگران در نتیجه وقوع قتل، در خصوص قید اخیر، گروهی معتقدند لزومی به بیان آن نبوده‌است زیرا صرف ارتکاب یکی از گناهان کبیره برای ایجاد اخلال در جامعه کافی است.

تأثیر انگیزه شرافتمندانه بر مجازات

در خصوص مجازات این جرم، باید یادآور شد انگیزه شرافتمندانه، می‌تواند به عنوان کیفیات مخففه تلقی شود.