حد و اثرات احاطه مرد بر همسر در حقوق ایران و فقه امامیه

عنوان	حد و اثرات احاطه مرد بر همسر در حقوق ایران و فقه امامیه
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	مینا اخلاقی
استاد راهنما	رضا نجفلو
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	موسسه آموزش عالی کار قزوین

حد و اثرات احاطه مرد بر همسر در حقوق ایران و فقه امامیه عنوان پایان نامه ای است که توسط مینا اخلاقی، با راهنمایی رضا نجفلو در سال ۱۴۰۲ و در مقطع کارشناسی ارشد موسسه آموزش عالی کار قزوین دفاع گردید.

چکیده

خانواده مهمترین رکن جامعه در نگاه اسلام است و در مورد اهمیت خانه و خانواده روایات زیادی از معصومین (ع) وارد شده است و قانون مدنی نیز در مواد ۱۱۰۲ تا ۱۱۰۴ به این موضوع پرداخته است. خانواده در ابتدا متشکل از زن و مرد است که پس از عقد نکاح رسمیت و موجودیت می یابد و این پیوند فرخنده لازمه سیر طبیعی حیات بشر است.در این تحقیق پس از اثبات عدم وجود تفاوت ارزش انسانی بین زن و مرد و توجه به تفاوتهای طبیعی که منشا بسیاری از تفاوت های حقوقی و فقهی بین زن و مرد شده است و نیز با پرداختن به مفهوم و جایگاه خانواده در تفکر اسلامی و رصد نقش های زن و مرد در شکل گیری خانواده، به بررسی مبانی و مصادیق حق احاطه مرد بر همسر به عنوان یکی از تفاوت های مطرح پرداخته می شود. قاعده فقهی قوامیت رجال برزنان بر اساس آیه ۳۴سوره نساء است که منشا قواعد و قوانین بسیار در فقه و حقوق به ویژه در حقوق خانواده و در روابط زن و مرد شده است وسرپرستی مرد بر زن در نظام اسلامی در مواردی از قبیل تمکین زن از شوهر ،تعیین محل سکونت ،حق مخالفت مرد با شغل زن ،تابعیت و ولایت شوهر بر اطفال و... جلوه کرده است. بعضی دیدگاه ها در تفسیر آیه &quot,فضل الله علی بعضهم بیش از ده مورد را در اثبات برتری مردان بر زنان برشمرده اند: برتری در عقل ،زیادی دین و یقیین در مردان ، تحمل شداید و کارهای سخت وسنگین ، فیزیک بدنی مردان ، پرداخت نفقه و مخارج خانه و در آخر حکم و امر الهی . در این پژوهش به بررسی چگونگی احاطه ی مرد بر همسر و حد و تاثیرات آن پرداخته خواهد شد. همچنین باید این موضوع را در نظر گرفت که مقایسه ی تطبیقی این موضوع در حقوق ایران و حقوق امامیه مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. روش تحقیق در این طرح به صورت، توصیفی_تحلیلی است.که به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسیله و ابعاد آن می پردازد. نتایج این پژوهش نشان داد که احاطه مرد بر زن صرفا در حدود زندگی زناشویی و در راستای مصالح خانوادگی است و اصل در این ارتباط بر محدودیت است برخلاف احاطه پدر بر فرزندان که بر مبنای حمایت و مراقبت از آنان می باشد و به همین علت اصل بر فراگیری و عمومیت آن است. احاطه مرد بر زن در قسم قوامیت بر زوجه تنها در گستره ی رابطه زوجیت است و زن در امور مالی خویش مستقل می باشد و در امور غیر مالی نیز حدود احاطه مرد بر زن بر مبنای حفظ مصلحت و حیثیت خانواده و به جهت حفظ نظام خانواده و حراست از آن است و مرد به هیچ وجه نبایستی با سوء استفاده از این موقعیت خود درصدد آزار یا سلطه طلبی بر زن باشد زیرا که به موجب آموزه های غنی شریعت اسلام، هیچ کس نمی تواند اعمال حق خود را وسیله اضرار به دیگری قرار دهد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فصل اول کلیات پژوهش

۱–۱– مقدمه

۱–۲– بیان مسیله

۱–۳– ضرورت تحقیق

۱–۴– پیشینه تحقیق

۱–۵– اهداف پژوهش

۱–۵–۱– هدف اصلی

۱–۵–۲– اهداف فرعی

۱–۶– سوالات پژوهش

۱–۶–۱– سوال اصلی

۱–۶–۲– سوالات فرعی

۱–۷– فرضیات پژوهش

۱–۷–۱– فرضیه اصلی

۱–۷–۲– فرضیات فرعی

۱–۸– جنبه نوآوری پژوهش

۱–۹– روش تحقیق

۱–۱۰– ساختار تحقیق

۱–۱مفاهیم

۱–۱–۱تعریف خانواده

۱–۱–۲خانواده از نظر جامعه شناسی ۸ ۱–۱–۳جایگاه خانواده در اسلام ۹ ۱–۱–۴جایگاه خانواده در روایات ۱۰ ۱–۲مفهوم احاطه مرد بر خانواده ۱۱ ۱–۳مفهوم قوامیت ۱۲ ۱–۴مفهوم ولایت ۱۲ ۱–۵مفهوم ریاست

۱–۶تفاوت ولایت و ریاست با قوامیت

۱–۷علت قوامیت مردان بر زنان

۱–۷–۱ برتری قوه تعقل

۱–۷–۲ پرداخت مهر و نفقه

۱–۷–۳ وجودیک علت طبیعی محض در مردان

۱–۷–۴ حکم فضل الهی خداوند نسبت به مردان

۱–۸ارزش گذاری اخلاقی در قرآن ۱۷ ۱–۹جمع بندی فصل ۱۸ فصل دوم ماهیت و مبانی احاطه مرد بر زن

۲–۱– ماهیت احاطه شوهر

۲–۱–۱ تفاوت حق با حکم

۲–۱–۲ حق یا حکم بودن احاطه مرد بر خانواده

۲–۲ مبانی قوامیت شوهر بر زن

۲–۳ کتاب

۲–۳–۱– آیه قوامیت

۲–۳–۲– برتری در علم حسن رای و تصمیم

۲–۳–۳– برتری در تعقل

۲–۳–۴– برتری قدرت بدنی

۲–۳–۵– برتری در اعمال عبادی (جهاد، کمال صوم، نماز جمعه، نماز عیدین)

۲–۳–۶– برتری در جهاد قضا شهادت حدود قصاص و اختیار طلاق

۲–۳–۷– برتری در ولایت

۲–۳–۸– برتری در نبوت

۳–۲–۹– برتری به عنوان امتیاز فطری و طبیعی

۲–۳–۱۰– برتری در انفاق مال و پرداخت مهریه

۲–۳–۱۱– برتری در سهم الارث

۲–۳–۱۲ آیه درجه

۲–۴– سنت

۲–۴–۱ احادیث سرپرستی

۲–۴–۱–۱ احدایث دال بر قیم بودن مردان

۲–۴–۱–۲ احدایث دال بر لزوم اطاعت زن از شوهر

۲–۵– جمع بندی فصل

فصل سوم آثار احاطه مرد بر همسر

۳–۱– شرایط و آثار احاطه مرد بر زن

۳–۲– شرایط احاطه مرد بر خانواده

۳–۲–۱– اهلیت

۳–۲–۲– عقل

۳–۲–۳– بلوغ

۳–۲–۴– رشد

۳–۲–۵– صلاحیت اخلاقی

۳–۳– معلولیت و تاثیر آن بر احاطه شوهر و خانواده

۳–۴– عیوب مردان و تاثیر آن بر احاطه مرد بر همسر

۳–۵– تاثیر جنون و سفه در احاطه مرد بر همسر

۳–۶– جمع بندی

فصل چهارم قلمرو و گستره احاطه مرد بر خانواده

۴–۱– چگونگی احاطه مرد بر خانواده

۴–۱–۱– احاطه مردان بر زنان

۴–۱–۲– احاطه شوهر بر زن

۴–۱–۳– دامنه احاطه شوهر بر زن

۴–۲– احاطه شوهر و امور مالی زن

۴–۲–۱– اجرت المثل زوجه

۴–۲–۲– نفقه زوجه

۴–۲–۲–۱– تمکین

۴–۲–۲–۳– نشوز

۴–۲–۲–۴– حق حبس

۴–۳– احاطه شوهر و امور غیرمالی زن

۴–۳–۱– ریاست زوج و نظارت بر معاشرت و رفت و آمد زوجه

۴–۳–۲– ریاست شوهر و اشتغال زوجه

۴–۳–۳ ریاست شوهر و تنبیه همسر

۴–۴ ضرورت موافقت زوج برای خروج زوجه از کشور

۴–۵ جمع بندی فصل

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادها

۵–۱–نتیجه گیری

۵–۲–پیشنهادات

منابع

کلیدواژه ها

• احاطه
• خانواده