حقوق و تعهدات کارگزار حمل فورواردر در ایران و مقررات فیاتا

عنوان	حقوق و تعهدات کارگزار حمل فورواردر در ایران و مقررات فیاتا
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	محمدجواد گوهریان
استاد راهنما	ابراهیم عبدی پور
استاد مشاور	حسین سیمایی صراف
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۰
دانشگاه	دانشگاه قم

حقوق و تعهدات کارگزار حمل فورواردر در ایران و مقررات فیاتا عنوان پایان نامه ای است که توسط محمدجواد گوهریان، با راهنمایی ابراهیم عبدی پور و با مشاوره حسین سیمایی صراف در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

کارگزار حمل شخصی است که چگونگی حمل کالا را از طرف مشتری خود طراحی می نماید بدون اینکه خود الزاما نقش حمل کننده را داشته باشد از همین رو برخی کارگزار حمل را عامل حمل و نقل به شمار آورده اند و از حیث حقوق، وظایف و تعهدات احکام مشابهی را بر آنها بار کرده اند ولی نکته حایز اهمیت تفاوت بین دو نهاد کارگزاری و تصدی به عنوان عامل حمل و نقل است بگونه ای که مهمترین تفاوت آنها از حیث میزان مسیولیت نمود یافته است. وجود انبوه خدمات ارایه شده از سوی کارگزاران سبب ایجاد انقسام بین آنها گردیده است بگونه ای که امروزه وجود کارگزارِ نماینده و کارگزار اصیل گواه بر این مطلب است چرا که با توسعه ی وسایل حمل ونقل هر روز بر میزان خدمات و تعهدات کارگزار افزوده شده و همین امر تقسیم کارگزار اصیل به کارگزار اصیل کریری و غیر کریری را بدنبال داشته است؛ کارگزار اصیل کریری شخصی است که راسا مسیولیت حمل کالا را به عهده می گیرد در حالی که کارگزار نماینده و یا کارگزار اصیل غیر کریری راسا مسیولیت حمل کالا را به عهده نمی گیرد بلکه هر یک حسب مورد متعهد به انجام خدماتی در برابر کارگزار می شوند که تخطی از هر یک از آن وظایف مسیولیت کارگزار متخاطی را به دنبال خواهد داشت. از حیث مسیولیت، میزان مسیولیت هر یک از کارگزاران با توجه به نوع وظیفه ای که به آنها سپرده شده متفاوت است بگونه ای که در هر صورت میزان مسیولیت آنها برابر مقررات فیاتا و آیین نامه های داخل از دو اس.دی.آر متجاوز نخواهد بود.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه

تبیین مساله ۱

هدف و ضرورت تحقیق ۲

سوالات تحقیق ۲

فرضیات تحقیق ۳

روش تحقیق ۳

پیشینه تحقیق ۳

مشکلات و مزایای تحقیق ۳

سامانه تحقیق ۴

فصل اول

کلیات

مبحث نخست: مفاهیم و تقسیمات ۱

گفتار نخست: تعریف کارگزار حمل (فورواردر) ۱

بند نخست: تعریف لغوی کارگزار حمل ۱

بند دوم: تعریف اصطلاحی کارگزار حمل ۲

الف) آمریکا ۳

ب) انگلستان ۴

ج) استرالیا ۶

د) نیجریه ۶

بند سوم: مقایسه مفهوم کارگزار با عناوین مشابه ۷

الف) مقایسه کارگزار حمل با حق العمل کار (کمیسیونر) ۷

۱ تفاوت از حیث مسیولیت ۸

۲ تفاوت از حیث تصدی ۹

ب) مقایسه کارگزار حمل با متصدی حمل (کریر) ۹

۱ تفاوت از حیث مسیولیت ۱۰

۲ تفاوت از حیث بارنامه صادره ۱۰

۳ تفاوت از حیث کسب مجوز ۱۱

۴ تفاوت از حیث اطلاع از قوانین ۱۱

ج) مقایسه کارگزار حمل با عامل حمل و نقل ۱۲

گفتار دوم: اقسام کارگزار حمل و کریر ۱۳

بند نخست: اقسام کارگزار حمل ۱۴

الف) کارگزار بعنوان نماینده در قرارداد حمل (کارگزار غیر اصیل) ۱۴

ب) کارگزار بعنوان اصیل در قرارداد حمل ۱۵

۱ کارگزار اصیل کریری ۱۵

۲ کارگزار اصیل غیر کریری ۱۵

ج) مقایسه کارگزار اصیل کریری و غیر کریری ۱۶

۱ تفاوت در بارنامه صادره ۱۶

۲ تفاوت از حیث حل و فصل اختلافات ۱۶

۳ تفاوت از حیث رجوع به نماینده ۱۷

بند دوم: اقسام متصدیان حمل (کریرها) ۱۷

الف) متصدیان حمل ونقل عام (کریر عام) ۱۷

ب) متصدیان حمل و نقل خاص (کریر خاص) ۱۸

ج) متصدیان حمل و نقل قراردادی (کریر قراردادی) ۱۸

د) متصدیان حمل و نقل دریایی (کریر دریایی) ۱۹

گفتار سوم: مفهوم خدمات کارگزاری ۱۹

گفتار چهارم: مفهوم مشتری ۲۱

گفتار پنجم: مفهوم کتبی بودن ۲۲

گفتار ششم: مفهوم حق برداشت ویژه (SDR) ۲۲

گفتار هفتم: مفهوم قانون امری یا حاکم ۲۴

گفتار هشتم: مفهوم کالا و اقسام آن ۲۵

بند نخست: مفهوم کالا ۲۵

بند دوم: اقسام کالا ۲۶

الف) کالای خطرناک ۲۶

ب) کالای با ارزش ۲۷

ج) کالای سنگین یا حجیم ۲۸

گفتار نهم: بررسی سازمان فیاتا و اسناد آن ۲۸

بند نخست: سازمان فیاتا ۲۸

بند دوم: اسناد صادره از سوی فیاتا ۲۹

الف) اسنادی که دارای اعتبار بین المللی می باشند ۲۹

۱ بارنامه حمل مرکب چند وجهی فیاتا ۲۹

ب) اسنادی که دارای اعتبار درون سازمانی می باشند ۳۰

۱ گواهی رسید فیاتا ۳۰

۲ گواهی حمل فیاتا ۳۱

۳ رسید انبار فیاتا ۳۱

۴ اظهار نامه فرستندگان کالا برای حمل کالای خطرناک ۳۱

مبحث دوم: تاریخچه کارگزاران حمل و سیر حقوق موضوعه راجع به آنها ۳۲

گفتار نخست: تاریخچه کارگزاران حمل در عرصه بین الملل ۳۲

بند نخست: نقش سنتی کارگزاران حمل در عرصه بین المللی ۳۳

الف) کشف قاره آمریکا ۳۳

ب) اختراع کشتی های تجاری و لوکوموتیو و توسعه خطوط راه آهن ۳۴

ج) توسعه صنایع اتومبیل سازی و ساخت لوکوموتیوهای برقی ۳۴

بند دوم: نقش نوین کارگزاران حمل در عرصه بین المللی ۳۵

الف) نقش کارگزاران اصیل در دهه ۵۰ میلادی ۳۶

۱ تولید انبوه کالاهای مصرفی ۳۶

۲ تنوع کالاهای تولیدی ۳۶

۳ نیاز تولید کنندگان ۳۶

ب) نقش کارگزاران اصیل در ۵۰ سال گذشته ۳۷

ج) نقش کارگزاران اصیل در دوران معاصر ۳۸

گفتار دوم: تاریخچه کارگزاران حمل در حقوق داخل ۳۹

بند نخست: جایگاه کارگزار حمل در قوانین قبل از انقلاب ۱۳۵۷ ۴۰

الف) قانون تجارت ۴۰

ب) قانون دریایی ایران ۴۰

ج)آییننامه اجرایی قانون امورگمرکی ۴۱

د) آیین نامه تاسیس موسسات ترابری زمینی و شرایط حمل کالا و مسافر ۴۱

بند دوم: جایگاه کارگزار حمل در قوانین پس از انقلاب ۴۲

فصل دوم

جایگاه حقوقی کارگزار حمل و حقوق و وظایف طرفین

(در ایران و مقررات فیاتا)

مبحث اول: جایگاه حقوقی (وضعیت قانونی، قراردادی) کارگزار حمل ۴۶

گفتار نخست: جایگاه حقوقی کارگزارِ نماینده ۴۸

بند اول: وضعیت قانونی کارگزارِ نماینده ۴۹

بند دوم: وضعیت قراردادی کارگزارِ نماینده ۵۲

گفتار دوم: جایگاه حقوقی کارگزار اصیل ۵۵

بند نخست: وضعیت قانونی کارگزار اصیل ۵۷

بند دوم: وضعیت قراردادی کارگزار اصیل ۶۰

مبحث دوم: حقوق و وظایف طرفین ۶۲

گفتار نخست: حقوق و وظایف کارگزار حمل ۶۲

بند نخست: حقوق و وظایف کارگزار غیر اصیل ۶۲

الف) حقوق کارگزار غیر اصیل ۶۲

۱ حقوق ایجابی کارگزار غیر اصیل ۶۲

۱–۱ حق مطالبه خسارت در صورت ارایه اطلاعات نادرست از سوی مشتری ۶۲

۱–۲ حق دریافت کمیسیون ۶۳

۲ حقوق سلبی کارگزار غیر اصیل ۶۴

۲–۱ عدم مسیولیت در قبال فعل یا ترک فعل اشخاص ثالث ۶۴

۲–۲ عدم مسیولیت در صورت رعایت وظیفهی مراقبتی ۶۴

ب) وظایف و تعهدات کارگزار غیراصیل ۶۵

۱ وظایف سنتی کارگزار غیراصیل ۶۵

۱–۱ وظایف و خدمات ارایه شده از سوی کارگزار غیراصیل در رابطه با صاحب کالا ۶۵

۱–۱–۱ انجام تشریفات گمرکی ۶۵

۱–۱–۲ انعقاد قرارداد حمل با موسسات مختلف حمل کننده ۶۶

۱–۱–۳ انتخاب بهترین مسیر حمل و تعیین وسیله متناسب با حمل ۶۶

۱–۱–۴ تعیین مقدار کالا ۶۸

۱–۱–۵ انجام معاملات ارزی و پرداخت ها ۶۸

۱–۱–۶ سپردن تضمین های لازم ۶۸

۱–۱–۷ دادن اطلاعات لازم در مورد بازار ۶۹

۱–۲ وظایف و خدمات ارایه شده از سوی کارگزار غیراصیل در رابطه با گمرک ۶۹

۱–۲–۱ انجام عملیات ترخیص کالا ۶۹

۱–۳ وظایف و خدمات ارایه شده از سوی کارگزار غیراصیل در رابطه با حمل کننده ۷۰

۱–۳–۱ پرداخت کرایه حمل به نیابت از سوی فرستنده ۷۰

۱–۳–۲ تحویل کالا در زمان معقول و متعارف ۷۱

۱–۳–۳ حمل با نرخ مناسب ۷۱

۲ وظایف نوین کارگزاران غیر اصیل ۷۱

۲–۱ ارایه خدمات مشاوره ای ۷۱

۲–۲ نماینده فرستنده در طرح دعوا ۷۲

بند دوم: حقوق و وظایف کارگزار اصیل کریری ۷۲

الف) حقوق کارگزار اصیل کریری ۷۲

۱ حق حبس ۷۲

۲ حق دریافت کرایه ۷۳

۳ حق تخلیه کالا ۷۳

۳–۱ حق تخلیه و بی اثر ساختن کالاهای خطرزا ۷۳

۳–۲ حق تخلیه در صورت ممانعت صاحب کالا از تحویل ۷۴

۳–۳ حق تخلیه در صورت بروز فورس ماژور ۷۴

۴ مرور زمان ۷۵

۵ حق بررسی کالا و دریافت غرامت نسبت به اظهارات نادرست صاحبان کالا ۷۵

۶ حق رجوع به مشتری در قبال ارایه اطلاعات نادرست ۷۶

۷ حق رجوع به فرستنده برای خسارت ناشی از عدل بندی نامناسب ۷۶

ب) وظایف و تعهدات کارگزار اصیل کریری ۷۶

۱ وظایف و تعهدات کارگزار اصیل کریری در رابطه با صاحب کالا ۷۷

۱–۱ انجام عملیات حمل ۷۷

۱–۲ اعلام موقعیت کالا در مسیر حمل ۷۷

۱–۳ اخذ مجوزهای لازم جهت حمل محموله ۷۸

۱–۴ تدارک و راه اندازی وسیله حمل مطابق مقررات بین المللی موجود ۷۸

۱–۵ انتخاب راننده ماهر جهت حمل محموله ۷۹

۱–۶ تحویل کالا از فرستنده، نظارت در بارگیری و اعلام ورود کالا به بندر مقصد ۷۹

۱–۷ تحویل کالا به گمرک مقصد، تخلیه و نظارت بر تخلیه ۷۹

۱–۸ تهیه و آماده کردن کشتی قابل دریانوردی (در حمل و نقل دریایی) ۸۰

۱–۹ تودیع ضمانت های لازم به ارگان های ذیربط جهت اخذ مدارک و اسناد ضروری ۸۰

۱–۱۰ مرتب کردن و چیدن کالا بر روی کشتی (در حمل و نقل دریایی) ۸۰

۱–۱۱ قبول مسیولیت های مندرج در کنوانسیون سی ام آر (در حمل و نقل جاده ای) ۸۱

۱–۱۲ انعقاد قرارداد حمل و صدور راه نامه یا بارنامه ۸۱

۲ وظایف و تعهدات کارگزار اصیل کریری در رابطه با گمرک ۸۲

۲–۱ نمایندگی گمرک در ترخیص کالا ۸۲

۲–۲ تحویل کالا به گیرنده در محل های تعیین شده به وسیله مقامات گمرک ۸۳

۲–۳ رعایت مسیر تعیین شده و مدت زمان حمل کالاهای ترانزیتی ۸۳

۲–۴ مراقبت در تایید روی ته قبض های کارنه تیر توسط مقامات گمرکی بین راهی و مقصد ۸۳

بند سوم: حقوق و وظایف کارگزار اصیل غیر کریری ۸۳

الف) حقوق کارگزار اصیل غیر کریری ۸۴

۱ حقوق سلبی کارگزار غیر کریری ۸۴

۱–۱ عدم تعهد بر بیمه بار ۸۴

۱–۲ عدم تعهد در قبال حمل اسناد، سکه و غیره ۸۵

۱–۳ عدم مسیولیت در قبال کالاهای گران قیمت ۸۵

۲ حقوق ایجابی کارگزار غیر کریری ۸۵

۲–۱ حق دریافت کرایه و کمیسیون ۸۵

۲–۲ حق دریافت اطلاعات مربوط به محموله ۸۶

ب) وظایف و تعهدات کارگزار اصیل غیر کریری ۸۶

۱ وظایف و تعهدات سنتی کارگزار اصیل غیر کریری ۸۶

۱–۱ وظایف و تعهدات کارگزار اصیل غیر کریری در قبال صاحب کالا ۸۶

۱–۱–۱ ارایه خدمات انبارداری ۸۶

۱–۱–۲ اعلام ورود کالا به مشتری ۸۷

۱–۱–۳ تجمیع خرده بارها ۸۷

۱–۱–۴ اعلام مشخصات محموله به نماینده خود در کشور مقصد ۸۸

۱–۱–۵ مسیولیت کارگزار غیرکریری در قبال فعل یا ترک فعل اشخاص ثالث ۸۸

۱–۱–۶ انجام امور گمرکی کالا ۸۸

۱–۱–۷ کسب اطلاعات، اسناد و دستورات لازم از مشتری ۸۹

۱–۱–۸ مسیولیت کارگزار اولی در تسلسل کارگزاری ۸۹

۱–۱–۹ ارایه خدمات بسته بندی ۹۰

۱–۱–۱۰ اخذ صورت مجالس کسر، اضافه تخلیه و آسیب دیدگی از حمل کننده ۹۱

۱–۱–۱۱ ارایه خدمات در مورد اعتبارات اسنادی ۹۱

۱–۲ وظایف و تعهدات کارگزار اصیل غیرکریری در قبال گمرک ۹۲

۱–۲–۱ رعایت قوانین و مقررات گمرکی ۹۲

۱–۲–۲ انجام تشریفات گمرکی ترخیص کالا ۹۲

۱–۲–۳ انجام عملیات کارگزاری ۹۳

۱–۲–۴ اخذ پروانه ورود موقت کانتینر به داخل کشور ۹۳

۱–۳ وظایف و تعهدات کارگزار اصیل غیر کریری در قبال حمل کننده ۹۳

۱–۳–۱ انعقاد قرارداد با شرکت کریری ۹۳

۱–۳–۲ پرداخت کرایه ۹۴

۲ وظایف و تعهدات نوین کارگزار اصیل غیر کریری ۹۴

۲–۱ ارایه خدمات حمل از مبدا تولید تا محل مصرف ۹۴

۲–۲ انجام امور کارگزاری از طرف شرکت های حمل و نقل بین المللی ۹۵

۲–۳ ارایه خدمات JIT (Just in time) ۹۵

گفتار دوم: حقوق و وظایف مشتری ۹۵

بند نخست: حقوق مشتری ۹۶

الف) اطلاع از زمان ورود کالا به مقصد ۹۶

ب) دریافت به موقع محموله ۹۶

ج) دریافت خدمات در مورد اعتبارات اسنادی ۹۷

د) حق استرداد محموله ۹۸

بند دوم: وظایف و تعهدات مشتری ۹۸

الف) بیمه بار ۹۸

ب) ارایه اطلاعات درست در باب محموله ۹۹

ج) پرداخت هزینههای مورد توافق ۹۹

د) عدل بندی صحیح بار ۹۹

فصل سوم

شرایط و مبانی مسیولیت، حدود آن و موارد معافیت کارگزار حمل

مبحث اول: شرایط و مبانی مسیولیت کارگزار حمل ۱۰۲

گفتار اول: مفهوم مسیولیت مدنی و شرایط تحقق مسیولیت کارگزار حمل ۱۰۲

بند نخست: مفهوم مسیولیت مدنی ۱۰۲

بند دوم: شرایط تحقق مسیولیت کارگزار حمل ۱۰۷

الف) تحقق ضرر ۱۰۷

۱ اقسام ضرر قابل مطالبه به موجب مقررات فیاتا و آیین نامه های داخل ۱۰۸

۱–۱ ضرر یا خسارات ناشی از تلف ۱۰۸

۱–۲ ضرر یاخسارات ناشی از آسیب دیدگی ۱۰۹

۱–۳ ضرر یا خسارات ناشی از تاخیر در تحویل ۱۰۹

۱–۴ خسارات ناشی از سایر موارد ضرر و زیان ۱۱۰

۲ طریقه اثبات ضرر ۱۱۰

ب) فرض تقصیر ۱۱۱

گفتار دوم: مبانی مسیولیت کارگزار حمل در ایران و مقررات فیاتا ۱۱۱

الف) سیستم مبتنی بر تقصیر اثبات شده ۱۱۱

ب) سیستم مبتنی بر تقصیر مفروض ۱۱۲

ج) سیستم مبتنی بر فرض مسیولیت ۱۱۳

د) سیستم مسیولیت محض یا مطلق ۱۱۴

بند نخست: مبنای مسیولیت کارگزار غیر اصیل ۱۱۵

بند دوم: مبنای مسیولیت کارگزار اصیل ۱۱۶

مبحث دوم: حدود مسیولیت کارگزار و نمایندگان وی ۱۱۹

گفتار اول: حدود مسیولیت کارگزار در قبال مشتری ۱۱۹

بند نخست: حدود مسیولیت کارگزار غیر اصیل ۱۱۹

الف) حدود مسیولیت کارگزار غیر اصیل در قبال فعل یا ترک فعل خود ۱۱۹

۱ آسیب دیدگی، خسارت و یا فقدان کالا ۱۲۰

۲ سایر موارد ضرر و زیان ۱۲۰

ب) حدود مسیولیت کارگزار غیر اصیل در قبال فعل یا ترک فعل شخص ثالث ۱۲۱

بند دوم: حدود مسیولیت کارگزار اصیل ۱۲۲

الف) حدود مسیولیت کارگزار اصیل کریری ۱۲۲

۱ حدود مسیولیت کارگزار کریری در قبال آسیب دیدگی، خسارت و یا فقدان کالا ۱۲۴

۲ حدود مسیولیت کارگزار کریری در قبال خسارات حاصل از تاخیر ۱۲۵

۳ حدود مسیولیت کارگزار کریری در قبال فعل یا ترک فعل اشخاص ثالث ۱۲۶

۴ حدود مسیولیت کارگزار کریری در سایر موارد ضرر و زیان ۱۲۶

ب) حدود مسیولیت کارگزار اصیل غیر کریری ۱۲۷

بند سوم: دوره مسیولیت کارگزار ۱۲۸

گفتار دوم: حدود مسیولیت نمایندگان کارگزار ۱۲۸

بند نخست: حدود مسیولیت نمایندگان کارگزار در برابر مشتری ۱۲۹

بند دوم: حدود مسیولیت نمایندگان کارگزار در قبال کارگزار اصلی ۱۳۰

مبحث سوم: موارد معافیت کارگزار حمل از مسیولیت ۱۳۱

گفتار اول: موارد قهری و قانونی معافیت از مسیولیت ۱۳۱

بند نخست: قوه قاهره و فورس ماژور ۱۳۲

الف) مفهوم و شرایط تحقق فورس ماژور ۱۳۲

ب) مصادیق فورس ماژور ۱۳۴

۱ بلایای طبیعی و آسمانی ۱۳۵

۲ محدودیت های قرنطینه ای ۱۳۵

۳ اعتصاب ۱۳۶

۴ اغتشاش ۱۳۶

بند دوم: مرور زمان ۱۳۷

الف) مشروعیت استناد به مرور زمان ۱۳۸

ب) کارگزار و مسیله مرور زمان ۱۳۹

بند سوم: عیب ناشی از کیفیت خاص کالا ۱۴۰

بند چهارم: تقصیر ارسال کننده، مرسل الیه و یا گیرنده کالا ۱۴۰

بند پنجم: معافیت ناشی از حمل مواد خطرناک ۱۴۱

گفتار دوم: موارد قراردادی معافیت از مسیولیت ۱۴۱

بند نخست: شرط عدم مسیولیت ۱۴۲

الف) مفهوم شرط عدم مسیولیت در قرارداد کارگزاری ۱۴۲

ب) اعتبار شرط عدم مسیولیت در قرارداد کارگزاری ۱۴۲

بند دوم: شرط تحدید مسیولیت ۱۴۶

الف) مفهوم شرط تحدید مسیولیت ۱۴۶

ب) اعتبار شرط تحدید مسیولیت ۱۴۸

نتیجه گیری ۱۴۹

ضمایم ۱۵۲

الف) مقررات نمونه فیاتا ۱۵۳

ب) آیین نامه تاسیس و فعالیت شرکتهای حمل و نقل بین المللی کالا مصوب ۱۳۷۷ ۱۶۱

فهرست منابع و مآخذ ۱۷۵

کلیدواژه ها

• نظام حقوقی
• ایران
• ترابری
• تعهد قانونی
• مسیولیت
• کارگزار حمل
• مسیولیت کارگزار
• فدراسیون بین المللی انجمن های حمل و نقل بین المللی کالا
• کارگزاران حمل و نقل