دعاوی سهامداران بابت خسارات انعکاسی در داوری سرمایه گذاری بین المللی
 | |
| عنوان | دعاوی سهامداران بابت خسارات انعکاسی در داوری سرمایه گذاری بین المللی |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | محمدرضا نریمانی زمان آبادی |
| استاد راهنما | محمدعلی بهمیی |
| استاد مشاور | محمد سلطانی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۹ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید بهشتی |
دعاوی سهامداران بابت خسارات انعکاسی در داوری سرمایه گذاری بین المللی عنوان پایان نامه ای است که توسط محمدرضا نریمانی زمان آبادی، با راهنمایی محمدعلی بهمیی و با مشاوره محمد سلطانی در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.
چکیده
سرمایه گذاری خارجی در کشورهای میزبان در اغلب موارد از طریق تاسیس یک شرکت یا خرید سهام در یک شرکت موجود محلی انجام می شود. حال چنانچه دولت میزبان مرتکب اقدامات متخلفانه ای علیه این شرکت گردد و از این رهگذر، ارزش یا سودآوری سهام متعلق به سرمایه گذار خارجی در شرکت محلی کاهش یافته یا از میان رود، آیا سهامدار خارجی خواهد توانست بابت خسارات وارده به خود دست به طرح دعوای داوری معاهده ای بزند؟ حقوق شرکت ها در اکثریت قریب به اتفاق نظام های حقوق ملی و همچنین حقوق بین الملل عمومی به این پرسش پاسخ منفی می دهد. با این حال، علی رغم پذیرش اصل ممنوعیت مطالبه خسارات انعکاسی در حقوق شرکت ها، دیوان های داوری سرمایه گذاری، دعاوی سهامداران–سرمایه گذاران خارجی بابت این نوع خسارات را طی یک رویه منسجم و مفصل پذیرفته اند. خسارات انعکاسی عبارت است از زیانی غیرمستقیمی که در نتیجه ایراد خسارت به یک شرکت، به سهامداران آن، و در قالب کاهش ارزش واقعی سهام سهامداران، وارد می شود. در دعاوی مذکور سرمایه گذاران خارجی در قامت سهامداران شرکت های تشکیل شده در کشورهای میزبان ظاهر شده و خواستار دریافت غرامت بابت کاهش ارزش سهام خود در نتیجه خسارات وارده به شرکت محلی شده اند. دیوان های داوری سرمایه گذاری در پذیرش این دعاوی، مبانی موجهه گوناگونی را از جمله شمول تعریف سرمایه گذاری مندرج در معاهدات نسبت به سهام و ایجاد سبب دعوای مستقل دعوا برای سرمایه گذاران خارجی ارایه کرده اند. رویه مذکور اما مصون از انتقاد حقوقدانان نمانده و با چالش های متعدد شکلی، صلاحیتی و سیاست گذارانه روبه رو است. انتقادات مذکور نشان می دهد به منظور مطالعه این نوع دعاوی بایست شرایط و ماهیت دعاوی سرمایه گذاری معاهده ای را در پرتوی مفاهیم حقوق شرکت ها نظیر انواع دعاوی سهامداران، شخصیت حقوقی، ماهیت سهام و حقوق ناشی از آن مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. موضوع پژوهش حاضر را بدین سان باید محل تلاقی و برخورد حقوق قواعد و ملاحظات سیاست گذاری شرکت ها با حقوق سرمایه گذاری بین المللی دانست. نتیجه اصلی حاصل از این پژوهش آن است که با توجه به اقتضایات معاهدات سرمایه گذاری نمی توان دعاوی خسارات انعکاسی را به طور کلی در این عرصه ممنوع دانست اما ضروری است کاربست آن محدود به موارد استثنایی نظیر از میان رفتن کل ارزش سهام متعلق به سرمایه گذار در نتیجه مصادره اموال شرکت محلی، و نفی عدالت علیه سرمایه گذار خارجی نمود. موضوع پژوهش حاضر از جمله با توجه به انعقاد بیش از ۶۵ فقره معاهده حمایت از سرمایه گذاری توسط دولت جمهوری اسلامی ایران با دیگر کشورها و امکان طرح دعاوی مشابه علیه کشورمان نزد دیوان های داوری سرمایه گذاری، واجد اهمیت است.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه
بخش اول: خسارات انعکاسی در حقوق شرکت ها و حقوق بین الملل عمومی
فصل مقدماتی: انواع دعاوی سهامداران
مبحث اول: دعاوی مستقیم
گفتار اول: حقوق مالی سهامداران
گفتار دوم: حقوق غیرمالی سهامداران
مبحث دوم: دعاوی مطالبه خسارات انعکاسی (دعاوی غیرمستقیم)
مبحث سوم: دعاوی مشتق
فصل اول: خسارات انعکاسی در حقوق شرکت ها
مبحث اول: خسارات انعکاسی در سیستم کامن لا
گفتار اول: انگلستان
گفتار دوم: ایالات متحده
مبحث دوم: خسارات انعکاسی در سیستم حقوقی رومی–ژرمنی
گفتار اول: فرانسه
گفتار دوم: آلمان
گفتار سوم: ایران
فصل دوم: خسارات انعکاسی در حقوق بین الملل عمومی
مبحث اول: رویه قضایی دیوان بین المللی دادگستری
گفتار اول: قضیه بارسلونا ترکشن (بلژیک علیه اسپانیا)
گفتار دوم: قضیه اِل سی (ایالات متحده آمریکا علیه ایتالیا)
گفتار سوم: قضیه احمد صادیو دیالو (گینه علیه کنگو)
مبحث دوم: رویه قضایی دیوان اروپایی حقوق بشر
گفتار اول: قضیه اگروتکسیم
گفتار دوم: قضیه اولکزاک
جمع بندی بخش اول
بخش دوم: امکان مطالبه خسارات انعکاسی و مبانی موجهه آن در دعاوی سرمایه گذاری
فصل اول: امکان مطالبه خسارت انعکاسی در دعاوی سرمایه گذاری
مبحث اول: پذیرش خسارات انعکاسی در رویه داوری سرمایه گذاری
گفتار اول: سهامداری اکثریت
بند اول: قضیه اِی اِم تی علیه زییر
بند دوم: قضیه کانتیننتال علیه آرژانتین
گفتار دوم: سهامداری اقلیت
بند اول: قضیه اِی اِی پی اِل علیه سریلانکا
بند دوم: قضیه لانکو علیه آرژانتین
بند سوم: قضیه سی اِم اِس علیه آرژانتین
بند چهارم: قضیه ویوِندی علیه آرژانتین
بند پنجم: قضیه گامی علیه مکزیک
بند ششم: قضیه سایور علیه آرژانتین
گفتار سوم: سهامداری مستقیم
بند اول: قضیه گویتز علیه بوروندی
بند دوم: قضیه تلفنیکا علیه آرژانتین
گفتار چهارم: سهامداری غیرمستقیم
بند اول: سهامداری از طریق نهاد واسط در کشور متبوع سرمایه گذار
الف قضیه زیمنس علیه آرژانتین
ب قضیه اِل جی اند ای علیه آرژانتین
بند دوم: سهامداری از طریق نهاد واسط در کشور سرمایه پذیر
الف قضیه اِنرون علیه آرژانتین
بند سوم: سهامداری از طریق نهاد واسط در کشور ثالث
الف قضیه وِیست منِجمت علیه مکزیک
ب قضیه سِدِلمایر علیه روسیه
پ قضیه توکیوس علیه اوکراین
بند چهارم: سهامداری از طریق نهادهای واسط ترکیبی
الف قضیه لادر علیه جمهوری چک و قضیه سی اِم ای علیه جمهوری چک
ب قضیه آزوریکس علیه آرژانتین
بند پنجم: سهامداری مستقل توسط نهادهای واسط
الف قضیه سالوکا علیه جمهوری چک
ب قضیه اِی دی سی علیه مجارستان
مبحث دوم: شیوه ارزیابی خسارات انعکاسی در رویه داوری سرمایه گذاری
گفتار اول: اصول حاکم بر ارزیابی خسارات و محاسبه غرامات
بند اول: شناسایی و تعیین سرمایه گذاری تحت حمایت
بند دوم: شناسایی و تفکیک لایه های شرکتی
بند سوم: اصل جبران کامل
بند چهارم: احراز رابطه سببیت و قطعیت خسارات
گفتار دوم: رویکردها و شیوه های ارزیابی خسارات و محاسبه غرامات
بند اول: جبران کل سرمایه گذاری از دست رفته
بند دوم: جبران ارزش سهام از دست رفته
بند سوم: جبران سود سهام از دست رفته
فصل دوم: مبانی پذیرش قابلیت مطالبه خسارات انعکاسی توسط دیوان های داوری سرمایه گذاری
مبحث اول: تملک سهام به عنوان سرمایه گذاری تحت حمایت و ایجاد سبب دعوای مستقل برای سرمایه گذار
مبحث دوم: تفاوت در ماهیت و کارکرد سهام در حقوق سرمایه گذاری بین المللی و حقوق داخلی شرکت ها
گفتار اول: سهام به مثابه مجموعه ای از حقوق قراردادی
گفتار دوم: سهام به مثابه اموال غیرمشهود
مبحث سوم: اقتضای ماهیت و شمول حمایت های معاهده ای
گفتار اول: رفتار عادلانه و منصفانه
گفتار دوم: شرط امنیت و حمایت کامل
گفتار سوم: شرط عدم تبعیض
مبحث چهارم: سایر مبانی
گفتار اول: عدم قابلیت استناد به قضیه بارسلونا ترکشن در داوری سرمایه گذاری معاهده ای
گفتار دوم: خرق حجاب شرکتی
گفتار سوم: عدم قابلیت اعمال حقوق دولت میزبان در خصوص مسایل صلاحیتی
گفتار چهارم: تفکیک دعاوی قراردادی و دعاوی معاهده ای
جمع بندی بخش دوم
بخش سوم: چالش های پذیرش خسارات انعکاسی در دعاوی سرمایه گذاری و راهکارهای پیشنهادی
فصل اول: چالش های پذیرش خسارات انعکاسی
مبحث اول: ملاحظات صلاحیتی و شکلی
گفتار اول: خروج دعاوی خسارات انعکاسی از قلمرو کنوانسیون ایکسید
گفتار دوم: عدم قابلیت استماع دعاوی خسارات انعکاسی
مبحث دوم: ملاحظات ناظر بر عدم تطابق با مفاد، موازین و ماهیت معاهدات سرمایه گذاری
گفتار اول: سکوت معاهدات سرمایه گذاری و فقدان رضایت دولت های میزبان
گفتار دوم: عدم کفایت عموم و اطلاق تعریف سهام به منظور بسط حمایت به سهامداران اقلیتِ غیرمستقیم
گفتار سوم: اعمال نامتوازن و خودسرانه معیارهای تعیین تابعیت
مبحث سوم: ملاحظات حقوق شرکت ها و حقوق بین الملل عمومی
گفتار اول: نقض اصول حاکمیت شرکتی مندرج در حقوق داخلی کشور میزبان
گفتار دوم: نقض قواعد حقوق بین الملل عرفی مندرج در رویه قضایی دیوان بین المللی دادگستری
مبحث چهارم: ملاحظات سیاست گذاری
گفتار اول: ملاحظات سیاست گذاری ناظر بر رد دعاوی خسارات انعکاسی
بند اول: ریسک های مربوط به سایر سهامداران و طلبکاران شرکت محلی
الف جبران خسارت به زیان سایر سهامداران شرکت محلی
ب جبران خسارت به زیان طلبکاران شرکت محلی
بند دوم: ریسک های مربوط به دولت های میزبان
الف تعدد دعاوی اشخاص متعلق به ساختار شرکتی واحد
ب تعدد دعاوی شرکت محلی و سهامداران
پ جبران مضاعف به زیان دولت میزبان
ت سوءاستفاده سرمایه گذار خارجی در انتخاب معاهده مساعد
بند سوم: ریسک های مربوط به اعتبار، انسجام و پایداری نظام داوری سرمایه گذاری بین المللی
الف نامحدودشدن دعاوی احتمالی توسط سهامداران اقلیت و/یا غیرمستقیم
ب صدور آرای متعارض
گفتار دوم: ملاحظات سیاست گذاری ناظر بر پذیرش دعاوی خسارات انعکاسی
بند اول: اعطای حمایت کامل به سرمایه گذاران خارجی
بند دوم: حمایت از سهامداران اقلیت و غیرمستقیم
فصل دوم: راهکارهای پیشنهادی
مبحث اول: مدیریت دعاوی خسارات انعکاسی در داوری سرمایه گذاری بین المللی
گفتار اول: اصلاح موافقتنامه های حمایت از سرمایه گذاری و تعیین تکلیف در خصوص دعوای خسارات انعکاسی
گفتار دوم: به کارگیری تکنیک های حقوقی به منظور کاهش یا جلوگیری از دعاوی خسارات انعکاسی
بند اول درج شرط انتخاب قطعی (غیرقابل بازگشت)
بند دوم درج شرط سلب حق اقامه و تعقیب دعوا
بند سوم درج شرط نفی منافع
بند چهارم تجمیع دعاوی
گفتار سوم: راهکارهای جلوگیری از جبران مضاعف در صورت پذیرش مطالبه خسارات انعکاسی
بند اول الزام دولت میزبان به خرید سهام سرمایه گذار خارجی
بند دوم: الزام سهامدار به استرداد جزیی محکوم به در صورت اقامه دعوا توسط شرکت
مبحث دوم: پذیرش قابلیت استماع دعاوی خسارات انعکاسی در موارد استثنایی
گفتار اول: مصادره اموال شرکت محلی و بی ارزش شدن سهام
گفتار دوم: انکار عدالت علیه شرکت تشکیل شده در کشور میزبان
گفتار سوم: انحلال شرکت محلی و از میان رفتن اهلیت اقامه دعوا توسط آن
گفتار چهارم: استنکاف مدیران شرکت از اقامه دعوا
جمع بندی بخش سوم
نتیجه گیری
فهرست منابع
جدول پرونده های داوری سرمایه گذاری
جدول پرونده های دیوان اروپایی حقوق بشر
جدول پرونده های دیوان بین المللی دادگستری و دیوان دایمی دادگستری بین المللی
جدول سایر پرونده های بین المللی
جدول پرونده های داخلی
کلیدواژه ها
- خسارات انعکاسی
- داوری سرمایه گذاری
- دعاوی سهامداران
- حقوق شرکتها
- دعاوی غیرمستقیم
- حمایت های معاهده ای
- شرکت محلی