رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره ادعای مهدور الدم بودن مقتول

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۰۹۳۰۰۱۶۸
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۰۴/۲۹
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۲۹ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای کیفری
موضوع	ادعای مهدور الدم بودن مقتول
قاضی	کرمی محمد بارانی

رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره ادعای مهدور الدم بودن مقتول: صرف ادعای قاتل مبنی بر اعتقاد به مهدورالدم بودن مقتول،نمی تواند موجب احراز این اعتقاد، از سوی دادگاه شود.

رأی خلاصه جریان پرونده

حسب محتویات پرونده در ساعت ۹:۳۰ دقیقه مورخه ۱۳۹۰/۱۰/۱۷ در نتیجه یک فقره تیراندازی با سلاح گرم شخصی بنام آقای ق. ش.. متولد سال ۱۳۵۴ مورد اصابت های متعدد گلوله قرارگرفته و در نتیجه شدت و حساسیت جراحات وارده فوت نموده است. صورت جلسه بازسازی صحنه قتل حکایت دارد که یک دستگاه کامیون کمپرسی ولوو به شماره ... به صورت روشن در مسیر جاده فرعی روستای ... درحالی که حامل ماسه بوده متوقف و جسد یک مرد میان سال به صورت خون آلود در زیر کامیون افتاده که ۶ عدد پوکه (احتمالا کلاشینکف) در کنار کامیون و نزدیک جسد کشف و داخل اتاق کامیون خون آلود بود:.... از شهود به­ نامان ر. و خ. هر دو الف. از اهالی روستای ... که در حین وقوع قتل در محل حاضر بوده اند تحقیق، که گفته اند با وانت نیسان شماره ... جهت حمل بار چوب می رفتیم که از راه دور متوجه شدیم یک دستگاه کامیون به سمت ... در حال حرکت می باشد نزدیک شدیم متوجه گردیدیم شخصی ناشناس با اسلحه شخص دیگری را مورد هدف قرار داده و تیراندازی می کند وقتی متوجه ما شد به سمت ما حمله کرد با تهدید اسلحه خواست موبایل ها را تحویل دهیم که تحویل دادیم و گفت موبایل مقتول را برای وی بیاورم وگرنه مرا خواهد کشت که به این بهانه از صحنه فرار کردم و در این حین چند تیر نیز شلیک کرد و خودرو ما را سوار شد و متواری گشت و چهار نفر به ­نامان م.ح.، ص.ح.، ج.الف. و ر.الف. قاتل را با ماشین مسروقه در طول مسیر روستای ...- ... در حالی که دارای نقاب بود... مشاهده نموده اند و .... (اوراق ۱۱ و ۱۲ پرونده). آقای ر.الف.(صفحه۱۹)، ص.ح.(صفحه۲۱ پرونده)، م.ح. و ج.الف. و ر.الف. به شرح اوراق ۲۲ و ۲۳ و ۲۴ پرونده نیز مشاهدات خود را مشابه یکدیگر توضیح داده و گفته اند: در راه یک نیسان با راننده ای که با پارچه سیاه صورتش را پوشانده بود جلو ما رد شد و.... ابتدا خانم ب.ب. ۵۶ ساله نیز گفته است فعلا به کسی مظنون نمی باشم(صفحه۲۶). جانشین بازپرس دستوراتی در مورد اخذ پرینت ورودی و خروجی های تلفن های افرادی که در صحنه بوده اند و نیز مقتول و سایر موارد صادر نموده است(صفحه۳۳ ، ۳۴ ،...). آقای ع.ش. متولد سال ۱۳۵۸ برادر مقتول گفته است کسی چند بار زنگ زد و ماسه می خواست اول مقتول دو دل بود بعد رفت و.... و(صفحه۳۶). خودرو نیسان مسروقه در ملک آقای م.... نرسیده به روستای ... در حوزه انتظامی پاسگاه ... کشف شده است. اداره کل پزشکی قانونی استان علت فوت مقتول ق.ش. را اصابت گلوله های متعدد به بدن و خونریزی و آسیب وسیع قلب و عوارض آن اعلام کرده است(صفحه۱۵۳). پلیس آگاهی فرماندهی انتظامی استان(تشخیص هویت) با موضوع اسلحه شناسی جنایی چنین گزارش نموده است: با توجه به بررسی جسد و محل تیراندازی و خودروی موجود در صحنه از مجموع هشت عدد پوکه جنائی پیداشده در صحنه جرم تعداد ۳ تیر فشنگ به اتاق کامیون برخورد نموده و یک تیر به خودرو نیسان موجود در صحنه برخورد و دو تیر فشنگ مستقیما به بدن متوفی و دو تیر پس از برخورد به جسم سخت و تغییر شکل و تجزیه شدن به طور سطحی وارد بدن متوفی گردیده است (صفحه۲۲۳ و ۲۲۴ پرونده). جانشین بازپرس: دادگاه عمومی بخش با اعلام شماره تلفن های آقایان ن.، ع.، غ. و م.ع. و آقای ج.ب. به اداره عملیات ویژه پلیس آگاهی استان خواستار کنترل و بررسی های لازم گردیده است(صفحه۳۰۸). جانشین بازپرس: پس از انجام تحقیقات و صدور دستورات متعدد برای پیگیری و کشف و شناسایی مرتکب جرم در خصوص اتهام آقای م.ع مبنی بر ارتکاب قتل عمدی مرحوم ق.ش. قرار بازداشت موقت صادر نمود. صفحه۳۳۴ که پس از اعتراض شعبه ۱۰۱ دادگاه عمومی جزایی آن را تأیید کرده است. النهایه پس از ماه ها بررسی و در نتیجه کنترل تلفن برای بار دوم و تحقیق، مجددا آقای ج.ب. به عنوان مطلع به پلیس آگاهی احضار و مشارالیه در این مرحله شخصا به ارتکاب قتل ق.ش. به وضوح اعتراف نموده و انگیزه خود انجام لواط توسط مقتول در ۱۱ یا ۱۲ سال قبل با خود و به قصد انتقام جویی ذکر و ایضا با اعتراف به نگهداری سلاح کلاشینکف با مهمات مربوطه مأمورین اقدامات لازم را انجام و سلاح مذکور نیز کشف و گزارش گردیده است(صفحه اوراق ۴۱۳ الی ۴۱۹ پرونده). متهم ج.ب.. دانشجوی حقوق شهرستان ... در حضور بازپرس با ذکر جزئیات جریان به قتل رسانیدن مقتول ق.ش. را کما و کیفا بیان داشته است که منتهی به صدور قرار بازداشت موقت وی شده است(صفحه۴۴۴ ، ۴۴۳). بازسازی صحنه قتل با حضور متهم ج.ب. و دادرس جانشین بازپرس و مأمورین اداره عملیات ویژه پلیس مسئولین پاسگاه انتظامی... و آگاهی و... انجام پذیرفته که متهم به طور مفصل مطابق محتویات پرونده نحوه ایجاد تماس با مقتول و مقدمه چینی و تهیه سلاح کلاشینکف و سرانجام رفتن به محل وقوع قتل که قبلا آن را پیش بینی نمود. و نیز طریقه تیراندازی و کشتن مقتول را توضیح و انگیزه خود را انجام لواط با وی در ۱۱ یا ۱۲ سال پیش عنوان نموده است. رئیس اداره تشخیص هویت پلیس آگاهی پس از بررسی آثار موجود بر روی پوکه و گلوله های آزمایشی به دست آمده از شلیک آزمایش با اسلحه مکشوفه از متهم ج.ب. با آثار پوکه و گلوله های جنائی جمع آوری شده از صحنه قتل ق.ش. در سال ۱۳۹۰ و مقایسه میکروسکوپی آن نتیجتا آن را دارای تشابه دانسته و اعلام داشته از اسلحه واحدی شلیک و خارج شده است. بازپرس قرار مجرمیت صادر که آقای دادستان با اعلام نواقصی من جمله عدم اخذ شکایت اولیای دم مقتول و عدم اظهارنظر درباره اتهام م.ع. و نیز سرقت خودرو گوشی های همراه آقای الف.خ. و سرقت گوشی های همراه ر. و الف.خ. و.... از بازپرس خواستار بررسی و تکمیل پرونده گردیده است(صفحه۴۸۶، ۴۸۷). جانشین موارد نقص موردنظر دادستان من جمله اخذ شکایت اولیای­ دم مقتول را مرتفع نموده که مورد موافقت واقع گردیده است و کیفرخواست نیز به اتهام ارتکاب قتل عمدی مرحوم ق.ش. با اسلحه گرم کلاشینکف، سرقت مسلحانه مقرون به آزار و حمل و نگهداری سلاح جنگی و مهمات مربوطه علیه متهم صادر و به دادگاه ارسال شده است (صفحه۵۲۷). شعبه دوم کیفری استان ر.ع. را به عنوان وکیل تسخیری متهم تعیین و انتخاب نموده است (صفحه۵۳۲). اولیای­ دم مقتول نیز آقای ی.خ. را به عنوان وکیل خود انتخاب نموده اند. دادگاه جلسه رسیدگی با حضور اولیای­ دم مقتول و متهم ج.ب. و وکلای طرفین و نماینده دادستان تشکیل گردیده، ابتدا اولیای­ دم مقتول تقاضای قصاص نموده و سپس با تفهیم اتهام متهم از خود دفاع نموده و به ارتکاب قتل اعتراف و آن را ناشی از تجاوز لواط به عنف با خود در ۱۱ تا ۱۲ سال قبل دوران کودکی) ذکر نموده و در پایان نیز وکلای طرفین مطالبی در دفاع از موکلین خود بیان داشته اند( اوراق ۵۶۹ الی ۵۷۴ پرونده). با تعیین وقت رسیدگی مجدد اولیای­ دم مقتول و متهم و وکلای آن ها و نماینده دادستان و آقایان الف.خ. و ر.الف. به عنوان شهود قضیه قتل، دعوت نموده که پس از ابلاغ جلسه رسیدگی در مورخه ۱۳۹۲/۱۱/۰۶ تشکیل، آقایان الف.خ. متولد ۱۳۴۶ و ر.الف. متولد سال ۱۳۵۲ نیز ضمن بیان مشاهدات و ماوقع مطابق آنچه متهم بیان داشته و الف. و خ. اضافه نموده اند که قاتل گفت با شما کاری ندارم، مسئله ناموسی است فقط همین را گفت بعدا ما فرار کردیم. ضمنا آخرین دفاع متهم نیز اخذشده که گفته است قبول دارم که می توانستم به قانون مراجعه کنم تا در مورد وی قضاوت کند و به جرم عملش برسد ولی در قرآن آمده که پست ترین عمل، عمل لواط است و ایشان با من لواط کرده بود و دست از اعمال خود برنمی داشت و من با چنین اعتقادی که مجازات وی این است او را کشته ام وی دست بردار نبود و به شرحی که قبلا گفته ام بعد از لواط مدام می خندید و..... دادگاه ختم رسیدگی اعلام و به موجب دادنامه شماره ۶۲۰۰۴۸۸- ۱۳۹۲/۱۱/۱۰ با اکثریت چهار نفر آقای ج.ب.. متولد سال ۱۳۶۷ شغل دانشجو – مجرد دایر به ارتکاب قتل عمدی ق.ش. و حمل و نگهداری اسلحه جنگی کلاشینکف با توجه به اقاریر صریح متهم و اظهارات شهود و صورت جلسه بازسازی صحنه قتل و کشف سلاح (آلت قتاله) از محل ادعایی متهم واقع در منزل پدری وی و نظر به اداره تشخیص هویت و آثار موجود بر روی پوکه و گلوله های آزمایشی به دست آمده از شلیک آزمایشی با اسلحه کشف شده از ج.ب. با آثار پوکه و گلوله های جنایی جمع آوری شده از صحنه قتل ق.ش. دارای تشابه بوده و از اسلحه واحدی شلیک و خارج گردیده اند، بزه­کاری متهم را محرز دانسته ولی از ابتدای امر علت و انگیزه ارتکاب قتل را در ارتکاب لواط نسبت به وی توسط مقتول اعلام داشته و بیان نموده که وقتی سیزده سال سن داشته برای بردن غذا به پدربزرگش به محل زراعی رفته و وقتی متوجه شده که پدربزرگش برای خرید و تهیه نان به ... رفته و چون بچه بوده در عالم بچگی هندوانه از محل زراعی خودشان برداشته و داخل گونی گذاشته و در آن لحظه ای که ق. ش. را دیده که با تبر به طرف وی آمده و گفته چه کار می کنی دزدی می کنی در جواب گفته مال خودمان است ق. اعتناء نکرده و از دست متهم گرفته و به داخل چارباغ مانندی برده و خواست تا شلوارش را درآورد و شلوار پایین کشیده و به صورت کامل به او تجاوز نموده و منی و ادرار خود را به بدن وی ریخته و بعد از مدتی مجددا تجاوز کرده متهم به کسی نگفته و وقتی بزرگ تر می شود شاهد نیشخند مقتول بوده و.... با توجه به اظهارات شاهد ر.الف. که بیان داشته قاتل گفت با ما کاری ندارد و مسئله ناموسی است و چون چنین اعتقادی (مهدورالدم بودن مقتول) نزد متهم ثابت گردیده چراکه اصولا غیر از اعتقاد مذکور با لحاظ اختلاف سنی طرفین (متهم و مقتول) و فقد خصومت شخصی بین آنان موجبی برای ارتکاب قتل وجود نداشته علی ای حال به استناد قسمت اخیر ماده ۳۰۳ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ و بند پ ماده ۶ قانون قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز ج.ب. را به پرداخت یک فقره دیه کامل مرد مسلمان در حق اولیاء مرحوم ق.ش. و تحمل سه سال حبس بابت ارتکاب قتل عمدی و تحمل دو سال حبس بابت حمل و نگهداری سلاح و مهمات جنگی غیرمجاز با احتساب ایام بازداشت محکوم و راجع به اتهام دیگر مبنی بر سرقت مسلحانه توأم با آزار و اذیت با توجه به دفاعیات متهم و این که اقدامات به عمل آمده معطوفا به تحقیقات صورت گرفته نام­برده قصد سرقت نداشته و صرفا قصد فرار از صحنه جرم نموده که سپس با گذاشتن خودرو متواری گردیده به لحاظ عدم احراز وقوع بزه به استناد اصل ۳۷ قانون اساسی حکم برائت صادر نموده است. ضمنا اقلیت(یک نفر) نیز مرقوم داشته طبق منطوق صریح ماده ۳۰۳ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ متهم باید ادعای خود را مشعر بر لواط به عنف مجنی ­علیه مقتول با خودش در دادگاه ثابت و دادگاه باید بدوا طبق موازین به این امر رسیدگی و حسب مورد در محدوده تشخیص محقوق الدم یا مهدورالدم بودن مجنی­ علیه اقدام و سپس در خصوص کیفرخواست اقدام قانونی معمول نمایند(اوراق ۵۹۶ و ۵۹۷ پرونده). رأی صادره پس از ابلاغ مورد اعتراض و تجدیدنظرخواهی آقای ی.خ. وکیل اولیای­ دم مقتول گرفته و مشارالیه با تقدیم لایحه و ذکر دلایلی من جمله بیان عداوت دیرینه حداقل سی ساله فی مابین دو خانواده به لحاظ اختلافات خانوادگی و متواری شدن پس از ارتکاب قتل و عدم معرفی خود به مأمورین و مراجع قضایی، زیرا در صورتی که با اعتقاد به مهدورالدم بودن مقتول مرتکب این کار گردیده می بایست خود را معرفی می نمود که این کار نموده و نام­برده با تلاش و پی گیری اطلاعاتی و تحقیقاتی مأمورین دستگیر گردیده و ایضاء استناد به ماده ۳۰۳ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ که مقرر داشته: هرگاه مرتکب مدعی باشد ادعا باید طبق موازین دادگاه صالح رسیدگی و به اثبات برسد و دادگاه موظف است نخست به ادعای مذکور رسیدگی کند و ... نیز استناد به گواهی تعدادی از مطلعین محلی که مقتول را شخص متدین و مؤمن و صاحب اعتقاد به مسائل دینی و عقیدتی معرفی نموده اند مدعیات متهم را مردود دانسته که پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع شده است.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

با توجه به موارد مشروحه ذیل:

۱- متهم پس از ارتکاب قتل با توسل به اسلحه کلاشینکفی که در دست داشته وسیله نقلیه دو نفر از عابرین را با تهدید تصرف نموده و متواری شده و در مرحله اول احضار در پلیس آگاهی منکر قتل گردیده و آزاد نشده و افرادی دیگر من جمله آقای ع. در این رابطه مورد ظن واقع و بازداشت گردیده تا این که در مرحله بعدی پس از گذشت ماه ها مأمورین مجددا با چک نمودن خطوط تلفن که در روز حادثه و قبل از آن با مقتول (مجنی­ علیه) و منزلش تماس حاصل گردیده، النهایه به دخالت متهم در موضوع جنایت رسیده و مشارالیه دستگیر و از این مرحله و تاریخ نام­برده بلادرنگ و با آمادگی قبلی به ارتکاب قتل کما­ و کیفا اعتراف نموده است.

۲- دفاعیات و اظهارات متهم صرف ادعا بوده و برای اثبات دعوی خود هیچ گونه دلیل و بینه ای ذکر ننموده و تأکید گردیده به هیچ کس در ظرف مدت ۱۰ الی ۱۲ سالی که حسب ادعا از واقعه لواط ادعایی سپری گردیده مطلبی نگفته درحالی که در این قبیل مسائل علی القاعده فردی آن هم در چنین سن و سالی خیلی بعیدالذهن می نماید که با رفتاری غیرمتعارف – شنیع با این ابعاد و وضعیت که بیان داشته مواجه و خونسردی خود را حفظ و حتی به مادر که اولین کسی است که متوجه ناملایمات روحی و رفتاری فرزندش می گردد نگفته و یا به موضوع پی نبرده باشد و یا این که متهم به درجه ای از شعور و درک رسیده باشد که آن را کاملا کتمان و در فرصت مغتنمی به فکر تلافی و یا اقدامی باشد، لذا پذیرش این گونه مسائل و مدعیات ضمن این که متکی به هیچ گونه دلیلی نبوده و ادعای محض می باشد نوعی داستان سرایی پس از فراغت کامل و فرصت زمانی لازم بعد از قتل شبه می باشد تا اطلاق دلیل ارتکاب قتل، بنابراین انطباق موضوع با ماده ۳۰۳ قانون مجازات اسلامی که باید مرتکب چنین ادعایی را طبق موازین در دادگاه اثبات نماید مواجه با اشکال تلقی و صرف ادعای قاتل به مهدورالدم بودن مقتول کافی نبوده و دادگاه محترم جز اظهارات ایشان دلیلی بر اثبات این ادعا بیان نداشته به عبارت اخری صرف ادعای اعتقاد به مهدورالدم نمی تواند موجب احراز اعتقاد ایشان توسط دادگاه تلقی شود مضاف بر این تعدادی از مسجلین محلی طی استشهادیه هایی، مقتول را فردی خوش نام و متدین و مؤمن دانسته و گروهی نیز سابقه عداوت دیرینه بین دو خانواده را مطرح نموده و وکیل اولیای­ دم موضوعی مربوط به دو هفته قبل از قتل بیان داشته و مدعی گردیده اند شخص متهم و پدرش در روستا برادر مقتول را تعقیب و وی را تهدید به قتل نموده اند، لذا بدون توجه و تحقیق و امعان نظر نسبت به مراتب فوق الذکر موجبات قانونی برای ابرام موجود نبوده بنابراین به استناد بند ۴ شق ب ماده ۲۶۵ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری دادنامه معترض عنه نقض و رسیدگی مجدد را به احدی از شعب هم عرض شعبه دوم دادگاه کیفری استان ارجاع می نماید.

شعبه ۲۹ دیوان عالی کشور - مستشار و مستشار

محمد بارانی - کرمی