شرایط عمومی صحت شرط ضمن عقد

عنوان	شرایط عمومی صحت شرط ضمن عقد
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	سیده حدیثه تندکار بالاجورشری
استاد راهنما	اکبر ایمان پور
استاد مشاور	زهره رحمانی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۰
دانشگاه	دانشگاه گیلان

شرایط عمومی صحت شرط ضمن عقد عنوان پایان نامه ای است که توسط سیده حدیثه تندکار بالاجورشری، با راهنمایی اکبر ایمان پور و با مشاوره زهره رحمانی در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان دفاع گردید.

چکیده

شرط ضمن عقد، تعهدی است که ضمن عقد دیگری درج می گردد و در اثر این امر وابستگی و رابطه بین آن دو پیدا می شود، که شرط صورت تعهد تبعی به خود می گیرد و جزء مورد معامله اصلی می شود. آنچه به عنوان شرط ضمن عقد شهرت یافته، شرط در معنای التزامی است که ضمیمه تعهدات اصلی عقد دیگر قرارگرفته و حدود و شرایط آن تعهدات را کامل ساخته یا تغییری در آن ایجاد می کند. شرط نیز از آن جایی که همانند عقد، یک عمل حقوقی محسوب می شود، صحت و اعتبارش منوط به تحقق شرایطی است. یک دسته شرایط عمومی است. منظور از شرایط عمومی برای صحت شروط ضمن عقد، شرایط لازم برای تحقق و تاثیر همه انواع توافقات و از جمله آنها شرط ضمن عقد است. این دسته از شرایط را به کمک ماده ۱۹۰ ق.م که به شرایط عمومی صحت معاملات اشاره دارد، به دست می آوریم و به بررسی آن ها در شرط ضمن عقد می پردازیم. دسته دیگر، شرایط اختصاصی است. شرایط اختصاصی، شرایطی هستند که از حیث موقعیت بحث، اختصاص به شروط ضمن عقد دارند و در فقه و حقوق به عنوان شرایط صحت شرط مورد بحث قرار گرفته اند. در قانون مدنی مستقیما اشاره ای به شرایط اختصاصی شرط ضمن عقد نشده است، بنابراین با کمک مواد قانونی و کتب فقهی که درباره شرایط صحت شرط بیاناتی داشته اند، به بررسی این شرایط و چگونگی آن ها می پردازیم.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ۱

فصل اول : کلیات

۱–۱ مفهوم شرط ۴

۱–۱–۱مفهوم لغوی شرط ۴

۱–۱–۱–۱معنای حدثی شرط ۴

۱–۱–۱–۲معنای جامد شرط ۵

۱–۱–۲معنای شرط در اصطلاح ادبی ۵

۱–۱–۳معنای شرط در اصطلاح منطق و فلسفه ۵

۱–۱–۳–۱شرط و مشروط ۶

۱–۱–۳–۲رابطه سبب و مسبب ۶

۱–۱–۳–۳رابطه علت و معلول ۶

۱–۱–۴معنای شرط در قرآن و روایات ۶

۱–۱–۵معنای شرط در حقوق ۸

۱–۱–۵–۱ امری که وقوع یا تاثیر عمل یا واقعه حقوقی خاص به آن بستگی دارد ۸

۱–۱–۵–۲ وابستگی شرط به عقد ۹

۱–۲ اقسام شرط ۹

۱–۳ اقسام شرط ضمن عقد ۱۰

۱–۳–۱ شروط باطل ۱۱

۱–۳–۱–۱ شروط باطل غیر مبطل ۱۱

۱–۳–۱–۱–۱ شرط غیرمقدور ۱۱

۱–۳–۱–۱–۲ شرط بدون نفع و فایده ۱۲

۱–۳–۱–۱–۳ شرط نامشروع ۱۲

۱–۳–۱–۲ شروط باطل مبطل عقد ۱۲

۱–۳–۱–۲–۱ شرط مقتضای ذات عقد ۱۳

۱–۳–۱–۲–۲ شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین است ۱۴

۱–۳–۲ شروط صحیح ۱۵

۱–۳–۲–۱ شرط صفت ۱۵

۱–۳–۲–۲ شرط نتیجه ۱۷

۱–۳–۲–۳ شرط فعل ۱۷

۱–۴ تحلیل رابطه میان عقد و شرط ۱۸

۱–۴–۱ از منظر فقهی ۱۸

۱–۴–۲ از منظر حقوقی ۲۰

۱–۴–۲–۱ استفاده از لزوم عقد اصلی ۲۱

۱–۴–۲–۲ تبعیت شرط از عقد ۲۲

۱–۵ فایده شرط ضمن عقد ۲۲

۱–۶شرایط صحت شرط ۲۳

فصل دوم : شرایط عمومی صحت شرط ضمن عقد

۲–۱ مفهوم شرایط عمومی صحت شرط ضمن عقد ۲۷

۲–۲ شرایط عمومی صحت معاملات و تاثیر یا عدم تاثیر آن در شرط ۳۰

۲–۲–۱ اهلیت طرفین ۳۰

۲–۲–۱–۱ مفهوم اهلیت ۳۰

۲–۲–۱–۲ بررسی ارکان اهلیت در عقد ۳۲

۲–۲–۱–۲–۱ بلوغ ۳۲

۲–۲–۱–۲–۲ عقل ۳۵

۲–۲–۱–۲–۳ رشد ۳۶

۲–۲–۱–۳ بررسی ارکان اهلیت در شرط ۳۸

۲–۲–۲ قصد طرفین و رضای آنها ۳۹

۲–۲–۲–۱ قصد طرفین ۴۰

۲–۲–۲–۱–۱ قصد طرفین در عقد ۴۰

۲–۲–۲–۱–۲ قصد طرفین در شرط ۴۱

۲–۲–۲–۲ رضای طرفین ۴۲

۲–۲–۲–۲–۱ رضای طرفین در عقد ۴۲

۲–۲–۲–۲–۱–۱ فقدان رضا در عقد ۴۴

۲–۲–۲–۲–۱–۲ اکراه ۴۵

۲–۲–۲–۲–۱–۲–۱ آثار و احکام اکراه ۴۶

۲–۲–۲–۲–۲ رضای طرفین در شرط ۴۷

۲–۲–۳ معین بودن مورد معامله ۴۸

۲–۲–۳–۱بررسی ارکان مورد معامله در عقد ۴۹

۲–۲–۳–۱–۱ مالیت داشتن ۴۹

۲–۲–۳–۱–۲ عقلایی بودن منفعت ۵۰

۲–۲–۳–۱–۳ مشروع بودن منفعت ۵۰

۲–۲–۳–۱–۴ مبهم نبودن مورد معامله ۵۰

۲–۲–۳–۲بررسی ارکان مورد معامله در شرط ۵۱

۲–۲–۳–۲–۱ مالیت داشتن ۵۱

۲–۲–۳–۲–۲ عقلایی بودن منفعت ۵۲

۲–۲–۳–۲–۳ مشروع بودن منفعت ۵۴

۲–۲–۳–۲–۴ مبهم نبودن شرط ۵۵

۲–۲–۳–۳ آثار شروط فاسد غیر مفسد عقد ۵۶

۲–۲–۴ مشروعیت جهت ۵۶

۲–۲–۴–۱ مشروعیت جهت معامله ۵۷

۲–۲–۴–۲ مشروعیت جهت شرط ۵۹

فصل سوم : شرایط اختصاصی صحت شرط ضمن عقد

۳–۱ مفهوم شرایط اختصاصی صحت شرط ضمن عقد ۶۲

۳–۱–۱ مخالف نبودن شرط با کتاب و سنت ۶۴

۳–۱–۱–۱ شرط حرام ۶۴

۳–۱–۱–۲ شرط مخالف احکام و قوانین الهی ۶۴

۳–۱–۱–۳ شرط محلل حرام و یا محرم حلال ۶۵

۳–۱–۱–۴ شرط مخالف با کتاب و سنت در آیات و روایات ۶۵

۳–۱–۱–۵ تشخیص شرط مخالف کتاب و سنت ۶۸

۳–۱–۲ مقدور بودن شرط ۶۹

۳–۱–۲–۱ شرط فعل ۷۱

۳–۱–۲–۲ شرط صفت ۷۴

۳–۱–۲–۳ شرط نتیجه ۷۶

۳–۱–۲–۴ مبنای بطلان شرط غیر مقدور ۷۶

۳–۱–۳ جایز بودن شرط ۷۸

۳–۱–۳–۱ ادله اعتبار این شرط ۷۸

۳–۱–۳–۱–۱ دلیل عقلی ۷۸

۳–۱–۳–۱–۲ دلیل نقلی یا روایی ۷۸

۳–۱–۳–۲ تفاوت شرط جایز بودن با شرط عدم مخالف با کتاب و سنت ۷۹

۳–۱–۴ خلاف مقتضای عقد نبودن شرط ۸۰

۳–۱–۴–۱ تفاوت مقتضای ذات عقد و اطلاق عقد ۸۰

۳–۱–۴–۲ معیار تشخیص مقتضیات ذات عقد ۸۱

۳–۱–۴–۳ صور مخالفت شرط با مقتضای عقد ۸۴

۳–۱–۴–۳–۱ مخالفت با مضمون یا مفاد اصلی عقد ۸۴

۳–۱–۴–۳–۲ منافات شرط با تمام آثار عقد ۸۴

۳–۱–۴–۳–۳ مخالفت شرط با اثر ظاهر عقد ۸۵

۳–۱–۴–۴ مبنای بطلان شرط خلاف مقتضای عقد ۸۶

۳–۱–۵ مجهول نبودن شرط ۸۷

۳–۱–۶ مستلزم محال نبودن شرط ۹۱

۳–۱–۶–۱ مبنای بطلان این شرط ۹۱

۳–۱–۷ منجز بودن شرط ۹۲

۳–۱–۷–۱ به اعتبار خود شرط ۹۵

۳–۱–۷–۲ به اعتبار سرایت به عقد ۹۵

نتیجه گیری ۹۷

منابع و مآخذ ۹۹

 

علایم اختصاری :

ق آ د م قانون آیین دادرسی مدنی

ق ا ح قانون امور حسبی

ق م قانون مدنی

م میلادی

ه ق هجری قمری

کلیدواژه ها

• قانون مدنی
• شرط ضمن عقد
• قرارداد عمومی
• صحت (قرارداد)
• قرارداد
• شرط ضمن عقد
• شرایط صحت
• شرایط عمومی
• شرایط اختصاصی