قرابت رضاعی در حقوق ایران و مقایسه آن با فقه عامه
 | |
| عنوان | قرابت رضاعی در حقوق ایران و مقایسه آن با فقه عامه |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | حمید خان محمدی |
| استاد راهنما | محمد بهمنی |
| استاد مشاور | ابراهیم عزیزی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۰ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی |
قرابت رضاعی در حقوق ایران و مقایسه آن با فقه عامه عنوان پایان نامه ای است که توسط حمید خان محمدی، با راهنمایی محمد بهمنی و با مشاوره ابراهیم عزیزی در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.
چکیده
قرابت رضاعی از جمله مباحثی است که از طریق عرف و عادت به صورت احکام امضایی وارد اسلام شده است. خداوند متعال در قرآن کریم در آیه ۲۳ سوره مبارکه نساء به احکام و آثار آن پرداخته و سنت ،شرایط و آثار آن را تبین کرده است. قانون مدنی ایران در ماده ۱۰۴۶ شرایط ایجاد قرابت رضاعی بیان می کند که همان شیر حاصل از نکاح و مکیدن شیر از پستان در مدت دو سال از تولد که به صورت پانزده مرتبه متوالی کامل و یا ۲۴ ساعت شبانه روز از فحل واحد، می باشد و در ماده ۱۰۴۷ همان قانون به بیان جزیی آثار این نوع قرابت که همان ممنوعیت نکاح است پرداخته است. لذا با توجه مجمل بودن مواد مذکور با مراجعه به فقه عامه و خاصه مشخص گردید که در شرایط ایجاد قرابت ارضاعی بین فقهای عامه و خاصه در نحو ارتضاع طفل از دایه و در رضعات آن اختلافات فاحشی وجود دارد که دربرخی از شرایط تحقق از جمله ارتضاع کودک فقط از طریق مکیدن پستان مورد قبول امامیه بوده که عامه ارتضاع از هر طریق را کافی می داند. در خصوص دفعات شیر مشهور امامیه قایل به پانزده رضعه بوده و عده دیگر ده رضعه، اما عامه در رضعات اختلاف نموده که عده ای (مذهب شافعی و حنبلی) قایل به عدد شده اند که قایل به پنج رضعه هستند و عده ای دیگر (مذهب حنفی و مالکی) قایل به عدد نبوده که قایل به رضاع با هر مقدار شیر حتی یک قطره شده اند. تنها آثار ایجاد قرابت رضاعی ممنوعیت نکاح می باشد. در سرایت حرمت به سه شخص شیرخوار، شیر دهنده و صاحب شیر اختلافی میان عامه و خاصه وجود ندارد اما در اصول و فروع و حواشی این سه گروه اختلافاتی میان امامیه با یکدیگر و عامه وجود دارد. در امامیه اختلافی در اتحاد فحل (صاحب لبن) وجود ندارد اما با توجه به نصوص وارده مبنی بر حرمت نکاح پدر شیرخوار با فرزندان شیردهنده و صاحب شیر عده ای قایل به قاعده عموم منزله شده و حرمت را در طبقات سه گانه قرابت چه قبل و چه بعد از نکاح تسری داده اند. اما مشهور امامیه قایل به تفسیر مضیق قاعده مزبور در نصوص وارده است؛ این قاعده در عامه مورد بحث قرار نگرفته است. لیکن بجز حنفی و بقیه مذاهب قایل به اتحاد فحل هستند لیکن شیر ایجاد شده از صاحب لبن را محرم می دانند و حرمت را در سه جهت اصول و فروع و حواشی دایه و فحل و فروع طفل تسری می دهند.. البته همان طور که گفته شد برخی که حرمت شیر را از دایه می دانند در این ممنوعیت و حرمت استثنایاتی وارد کرده اند که همچون امامیه آثاری را قبل و بعد از نکاح ایجاد می نماید.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه ۱
بخش اول: شرایط تحقق رضاع ۶
فصل اول: مفاهیم و کلیات ۸
مبحث اول : سابقه تاریخی و فلسفه توجیه رضاع ۸
گفتار اول: تاریخچه ۹
گفتار دوم : فلسفه توجیه ۱۱
مبحث دوم : تعریف قرابت رضاعی ۱۶
گفتار اول: تعریف لغوی قرابت ۱۶
گفتار دوم: تعریف لغوی رضاع ۱۷
گفتار سوم: تعریف حقوقی قرابت رضاعی ۱۹
فصل دوم: شرایط تحقق قرابت رضاعی ۲۱
مبحث اول : حصول شیر از وطی صحیح ۲۳
گفتار اول : شیر حاصل از وطی ۲۴
بند اول : شیرحاصل از نکاح ۲۴
بند دوم : شیر حاصل از شبهه ۲۴
بند سوم : شیر حاصل از زنا ۲۷
بند چهارم : شیر حاصل از خنثی ۲۹
گفتار دوم : شیر حاصل از غیر وطی ۳۰
گفتار سوم: شرطیت شیر حاصل از وطی یا عقد ۳۴
گفتار چهارم: شرطیت حصول شیر قبل از تولد یا بعد از تولد ۳۶
گفتار پنجم: شرطیت دوام نکاح ۳۸
گفتار ششم: آثار قطع شیر و بازگشت آن ۳۸
بند اول : قطع شیر بعد از طلاق ۳۸
بند دوم : قطع شیر و برگشت آن بعد از طلاق ۳۹
بند سوم : عدم قطع شیر بعد ازطلاق ۳۹
مبحث دوم : شرایط ارتضاع از نظر کمی و کیفی ۴۲
گفتار اول : حد شیر خوردن از نظر کیفیت ۴۳
گفتار دوم : حد شیر خوردن از نظر کمیت ۴۴
بند اول : حد شیر خوردن از نظر معیار مدت ۴۵
بند دوم : حد شیر خوردن از نظر معیار دفعات ۴۶
گفتار سوم : مقتضای کمیت و کیفیت شیر ۵۶
بند اول : از نظر میزان و مقدار شیر ۵۷
بند دوم : از نظر توالی ۵۷
بند سوم: از نظر اخلال در توالی ۵۸
بند چهارم : از نظر اتحاد مرضعه ۶۱
بند پنجم : از نظر خالص بودن شیر ۶۲
مبحث سوم : نحوه وچگونگی ارتضاع ۶۸
گفتاراول: مکیدن شیر از پستان ۶۸
گفتاردوم: میکدن شیر از غیر پستان ۷۰
مبحث چهارم : وضعیت مرضعه ۷۴
گفتاراول: زنده بودن مرضعه ۷۴
گفتاردوم: مرده بودن مرضعه ۷۷
مبحث پنجم: ارتضاع طفل قبل از تمام شدن دو سال از تولد کودک ۸۰
گفتار اول : اعتبار شرط دو سال در فرزند شیر دهنده ۸۲
گفتار دوم: اعتبار شرط دو سال در تعداد رضعات ۸۴
گفتار سوم :اعتبار شرط دو سال در سال هلالی به جای سال شمسی ۹۰
مبحث ششم : اتحاد فحل ۹۱
گفتار اول : اعتبار اتحاد فحل نسبت به مرتضعین ۹۳
گفتار دوم : اعتبار اتحاد مرضعه نسبت به مرتضعین ۹۷
فصل سوم : شرایط اثبات رضاع ۱۰۱
مبحث اول : شهادت ۱۰۲
گفتار اول : شهادت مرضعه ۱۰۹
گفتار دوم: شرایط شاهد ۱۱۲
گفتار سوم: شرایط حصول شهادت ۱۱۴
گفتار چهارم : شرایط صحت شهادت ۱۱۵
مبحث دوم : اقرار ۱۱۷
گفتار اول : اقرار زوجین ۱۱۹
بند اول : آثار اقرار قبل از عقد ۱۱۹
بند دوم : آثار اقرار بعد از عقد ۱۲۲
بند سوم: آثار تحقق مهر در اقرار ۱۲۸
گفتار دوم : شهادت بر اقرار ۱۲۸
مبحث سوم : سند ۱۲۹
گفتار اول : اثر سند رسمی ۱۳۱
گفتار دوم : اثر سند عادی ۱۳۲
گفتار سوم : اثر شهادت نامه ۱۳۳
مبحث چهارم : شک در تحقق رضاع ۱۳۳
گفتار اول: شک در وقوع ۱۳۴
گفتار دوم: شک در شرایط ۱۳۵
بخش دوم : آثار رضاع ۱۳۷
فصل اول: آثار رضاع قبل از نکاح ۱۳۹
مبحث اول : محرمات درنسب ۱۴۲
گفتار اول: محرمات نسبی در اناث ۱۴۲
گفتار دوم: محرمات نسبی در ذکور ۱۴۳
گفتار سوم: ضوابط تعیین محرمات رضاعی ۱۴۵
بند اول :ضابطه تعیین مادر رضاعی ۱۴۶
بند دوم: ضابطه تعیین دختر رضاعی ۱۴۶
بند سوم: ضابطه تعیین اخوه رضاعی ۱۴۷
بند چهارم: ضابطه تعیین برادرزاده و خواهرزاده رضاعی ۱۴۸
بند پنجم: ضابطه تعیین عمه و خاله رضاعی ۱۴۸
بند ششم: ضابطه تعیین عمو و دایی رضاعی ۱۴۹
مبحث دوم: آثار و احکام قرابت ۱۴۹
گفتار اول: احکام قرابت در رضاع ۱۵۰
گفتار دوم: قاعده تنزیل ۱۵۳
بند اول: قاعده عموم منزله ۱۵۵
بند دوم : استثنایات قاعده تنزیل ۱۵۶
مبحث سوم: آثار حرمت رضاع قبل از نکاح ۱۵۸
گفتاراول: نکاح مرضعه و فحل با مرتضع ۱۶۷
گفتار دوم: نکاح اقربای نسبی مرضعه و فحل با مرتضع ۱۶۷
بند اول: نکاح اصول مرضعه و فحل با مرتضع ۱۶۸
بند دوم: نکاح فروع مرضعه و فحل با مرتضع ۱۶۹
بند سوم: نکاح حواشی مرضعه و فحل با مرتضع ۱۷۰
گفتار سوم: نکاح اقربای نسبی مرتضع با مرضعه و فحل ۱۷۱
بند اول: نکاح اصول مرتضع با مرضعه و فحل ۱۷۱
الف: نکاح جده مرتضع با فحل ۱۷۳
ب: نکاح حواشی اصول مرتضع با مرضعه و فحل ۱۷۳
بند دوم: نکاح فروع مرتضع با مرضعه و فحل ۱۷۳
بند سوم: حواشی مرتضع با مرضعه و فحل ۱۷۵
گفتار چهارم: نکاح اقربای نسبی مرضعه و فحل با اقربای نسبی مرتضع ۱۷۷
بند اول: نکاح اصول مرضعه و فحل با اصول مرتضع ۱۷۷
بند دوم: نکاح فروع مرضعه و فحل با اصول مرتضع ۱۷۸
بند سوم: نکاح حواشی مرضعه و فحل با اصول مرتضع ۱۷۹
بند چهارم: نکاح اصول مرضعه و فحل با فروع مرتضع ۱۸۰
بند پنجم: نکاح حواشی اصول مرضعه و فحل با فروع مرتضع ۱۸۰
بند ششم: نکاح فروع مرضعه و فحل با فروع نسبی مرتضع ۱۸۰
بند هفتم: نکاح حواشی مرضعه و فحل با فروع مرتضع ۱۸۱
بند هشتم: نکاح اصول مرضعه و فحل با حواشی مرتضع ۱۸۱
بند نهم: نکاح فروع مرضعه و فحل با حواشی مرتضع ۱۸۲
بند دهم: نکاح حواشی مرضعه و فحل با حواشی مرتضع ۱۸۳
گفتار پنجم: نکاح اقربای نسبی مرتضع با اقربای مرضعه و فحل ۱۸۳
بند اول: نکاح پدر مرتضع با اولاد نسبی مرضعه و اولاد نسبی و رضاعی فحل ۱۸۴
الف: نکاح زوجین بواسطه ارضاع مرضع از مادرزن، از شیرجد و غیرجد ۱۸۴
ب: نکاح زوجین بواسطه ارضاع مرضع از غیر مادرزن، از شیر جد ۱۸۶
ج: نکاح زوجین بواسطه ارضاع مرضع از مادرشوهر، از شیرجد ۱۸۶
بند دوم: نکاح پدر مرتضع با اولاد رضاعی مرضعه ۱۸۷
بند سوم: نکاح پدر مرتضع با اولاد مرضعه و صاحب لبن ۱۸۷
گفتار ششم: نکاح اقربای رضاعی هر یک از زوجین با دیگری ۱۸۹
بند اول: نکاح اقربای رضاعی هر یک از زوجین به واسطه مصاهره ۱۸۹
بند دوم: نکاح اقربای رضاعی هر یک از زوجین به واسطه ی جمع اختین ۱۹۱
بند سوم: نکاح اقربای رضاعی هر یک از زوجین به واسطه لواط ۱۹۲
بند چهارم: نکاح اقربای رضاعی هر یک از زوجین نسبت به دختر برادر و خواهر زوجه ۱۹۳
گفتار هفتم: نکاح بین دو مرتضع و اقربای هر یک با دیگری ۱۹۴
بند اول: نکاح اصول هر یک از مرتضعین نسبت به دیگری ۱۹۵
بند دوم: نکاح فروع هر یک از مرتضعین نسبت به دیگری ۱۹۶
بند سوم: نکاح حواشی هر یک از مرتضعین نسبت به دیگری ۱۹۶
فصل دوم: آثار رضاع بعد از نکاح ۲۰۰
مبحث اول: آثار حرمت رضاع در طبقات قرابت ۲۰۰
گفتار اول: اثر رضاع در طبقه اول اقرباء ۲۰۱
گفتار دوم: اثر رضاع در طبقه دوم اقرباء ۲۰۴
بند اول:اثر رضاع در درجه ی اول از طبقه دوم اقربای نسبی و سببی ۲۰۴
بند دوم: اثر رضاع در درجه ی دوم از طبقه ی دوم اقربای نسبی و سببی ۲۰۸
گفتار سوم: اثر رضاع در طبقه سوم اقرباء ۲۰۹
بند اول: اثر رضاع در درجه ی اول از طبقه ی سوم اقربای نسبی و سببی ۲۰۹
بند دوم: اثر رضاع در درجه ی دوم از طبقه سوم اقربای نسبی و سببی ۲۱۰
مبحث دوم: آثارحرمت رضاع نسبت به زوجه ۲۱۰
گفتار اول: نکاح زوجه به سبب ارتضاع فرزند فحل ۲۱۱
گفتار دوم: نکاح زوجه به سبب ارتضاع زوجه دیگر فحل ۲۱۱
بند اول: اثر رضاع در نکاح زوجتین کبیره و صغیره ۲۱۲
بند دوم: اثر رضاع در مهر زوجیتن کبیره و صغیره ۲۱۷
الف: مباشرت زوجه شیرخوار به طور مستقل در ارتضاع ۲۱۹
ب: مباشرت زوجه کبیره در ارتضاع زوجه شیرخوار ۲۲۱
بند سوم: اثر رضاع در نکاح بین زوجتان کبیره و صغیرتین ۲۲۴
بند چهارم: اثر رضاع در نکاح بین زوجتان کبیرتین و صغیره ۲۲۷
مبحث سوم: آثار طلاق زوجه در رضاع ۲۳۰
گفتار اول: اثر طلاق کبیره بر زوجه صغیره ۲۳۰
بند اول: اثر رضاع مرضعه مطلقه بر زوج صغیر ۲۳۲
بند دوم: اثر رضاع مرضعه مطلقه بر فحل به سبب ارتضاع طالق صغیر ۲۳۲
گفتار دوم: اثر طلاق زوجتین بر فحلین ۲۳۳
نتیجه ۲۳۵
انتقادات ۲۴۴
پیشنهاد ۲۴۵
منابع و مآخذ ۲۴۶
کلیدواژه ها
- مطالعه تطبیقی
- ایران
- حقوق قانونی
- ازدواج
- نظام حقوقی
- قرابت رضاعی
- فقه اهل سنت
- حرمت
- رضاع