ماهیت ارکان و آثار مسیولیت مدنی شرکت های نفتی دولتی در حقوق ایران و فرانسه

عنوان	ماهیت ارکان و آثار مسیولیت مدنی شرکت های نفتی دولتی در حقوق ایران و فرانسه
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	آرمان صاحبی
استاد راهنما	حسن مرادی
استاد مشاور	نجاد علی الماسی، علیرضا مظلوم رهنی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد امارات متحده عربی

ماهیت ارکان و آثار مسیولیت مدنی شرکت های نفتی دولتی در حقوق ایران و فرانسه عنوان رساله ای است که توسط آرمان صاحبی، با راهنمایی حسن مرادی و با مشاوره نجاد علی الماسی و علیرضا مظلوم رهنی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد امارات متحده عربی دفاع گردید.

چکیده

در حقوق ایران همانند بسیاری از کشور های نفت خیز، امتیاز عملیات بالادستی نفت و گاز در انحصار دولت می باشد و شرکت های نفتی دولتی در کنار بخش خصوصی، عملیات پایین دستی را عهده دار می باشند. با تصدی گری دولت در حوزه نفت و گاز، امکان بروز انواع خسارت های صنعتی، زیست محیطی، دریایی، اقتصادی و اجتماعی قابل پیش بینی است. در واقع این خسارات می تواند موجبات مسیولیت مدنی را برای شرکت های نفتی دولتی فراهم آورد. در حقوق ایران اصل بر مصونیت دولت است. این اصل در زمانیکه دولت در مقام تصدی گری است رعایت نمی شود بنابراین در صورت بروز ضرر، دولت واجد مسیولیت مدنی خواهد شد.تصدی گری دولت در بیشتر موارد در قالب شرکت های دولتی جلوه می نماید.پس بدیهی است که که امکان ایراد خسارت از سوی شرکت های دولتی وجود دارد و از آنجا که هیچ خسارتی نمی بایست بدون جبران باقی بماند، این شرکت ها نیز به ترمیم و جبران خسرات وارد آمده مکلف می باشند. نظام حقوق عمومی و اداری ایران برگرفته از حقوق فرانسه می باشد دولت فرانسه سعی بر تامین رفاه اجتماعی مردم دارد سیستم تامین رفاه ایران نیز مانند فرانسه، دولت گراست و قوه مجریه را مسیول تامین رفاه اجتماعی شهروندان می داند. شرکت های دولتی در هر دو کشور ایران و فرانسه با هدف تحقق نظریه دولت رفاه اجتماعی تشکیل می شوند، به همین دلیل برای اثبات مبانی مسیولیت مدنی شرکت های نفتی دولتی در حقوق ایران، ناگزیر باید به حقوق فرانسه نگاهی تطبیقی داشت.

ساختار و فهرست رساله

فصل اول: کلیات تحقیق ۱–۱ – مقدمه

۱–۲– بیان مساله

۱–۳– اهمیت وضرورت تحقیق

۱–۴– اهداف تحقیق

۱–۵– سوالات تحقیق

۱–۶– فرضیه های تحقیق

۱–۷– نوآوری تحقیق

۱–۸– روش تحقیق

۱–۹– پیشینه تحقیق

۱–۱۰– ساختار تحقیق

فصل دوم: مفاهیم، پیشینه و ویژگی های موضوع تحقیق ۲–۱– بیان مفاهیم

۲–۱–۱– تعریف مسیولیت مدنی

۲–۱–۲– مفهوم مسیولیت بین المللی دولت ها

۲–۱–۳– مفهوم مالکیت منابع نفت

۲–۱–۴– مفهوم دولت

۲–۱–۵– مفهوم عملیات نفتی

۲–۱–۵–۱– عملیات بالادستی

۲–۱–۵–۲– عملیات پایین دستی

۲–۱–۶– مفهوم شاخص های بهداشت، ایمنی و محیط زیست(HSE)

۲–۱–۷– مفهوم نفت و آلودگی های نفتی

۲–۱–۸– شخصیت حقوقی

۲–۱–۹– شرکت های نفتی دولتی

۲–۱–۱۰– شرکت های نفتی دولتی در حقوق فرانسه

۲–۱–۱۱– مسیولیت مدنی دولت در حقوق فرانسه

۲–۱–۱۲– نقطه تلاقی مسیولیت مدنی دولت و شرکت دولتی

۲–۲ – اهداف مسیولیت مدنی

۲–۲–۱ – ماهیت مسیولیت مدنی ناشی از آلودگی های نفتی

۲–۳– منابع مسیولیت مدنی

۲–۳–۱– منابع داخلی

۲–۳–۱–۱– قانون مسیولیت مدنی

۲–۳–۱–۲ – قانون مجازات اسلامی

۲–۳–۱–۳– قانون آیین دادرسی مدنی

۲–۳–۱–۴– قانون آیین دادرسی کیفری

۲–۳–۱–۵– قانون بیمه مسیولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی و اصلاحات بعدی آن

۲–۳–۱–۶– قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، مصوب ۳/۲/۱۳۷۴

۲–۳–۱–۷– قانون راجع به مجازات اخلالگران در صنعت نفت، مصوب ۱۳۳۶

۲–۳–۱–۸– قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، مصوب ۲۸/۳/۱۳۵۳ و اصلاحیه آن، مصوب ۲۴/۸/۱۳۷۱

۲–۳–۱–۹– دستورالعمل ارزیابی اثرات محیط زیستی خطوط لوله انتقال نفت و گاز، مصوب معاونت امور مهندسی و ساخت داخل وزارت نفت ۱۳۸۶

۲–۳–۱–۱۰– قانون مناطق دریایی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و دریای عمان، مصوب ۱۳۷۲

۲–۳–۱–۱۱– قانون حفاظت دریا و رودخانه های مرزی از آلودگی با مواد نفتی، مصوب ۱۳۵۴

۲–۳–۲– منابع خارجی

۲–۳–۲–۱– قانون مدنی فرانسه

۲–۳–۲–۲– مقررات کشور فرانسه راجع به تردد کشتی ها از دریای مدیترانه

۲–۳–۳– نقش معاهدات و کنوانسیون های بین المللی

۲–۳–۳–۱– کنواسیون اروپایی مصونیت دولت

۲–۳–۳–۲–معاهده منشور انرژی

۲–۳–۳–۳– کنوانسیون بین المللی مربوط به مداخله در موارد حوادث آلودگی نفتی در دریای آزاد

۲–۳–۳–۴– کنوانسیون بین المللی درباره مسیولیت مدنی برای جبران آلودگی نفت سوخت کشتی

۲–۳–۳–۵– کنوانسیون بین المللی ایجاد یک صندوق بین المللی برای جبران خسارت ناشی از آلودگی

۲–۳–۳–۶– کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی دریا ناشی از کشتی مارپل

فصل سوم: مسیولیت بین المللی شرکت های نفتی دولتی در خصوص آلودگی های فرامرزی ناشی از حمل و نقل دریایی نفت ۳–۱– تکلیف به جلوگیری از آلودگی محیط زیستی فرامرزی

۳–۱–۱– اصل استفاده غیر زیانبار از قلمروی سرزمینی

۳–۱–۲ – اصل پیشگیری ۵۰ ۳–۱–۳– اصل استفاده صیانتی از منابع طبیعی به عنوان میراث مشترک بشریت

۳–۱–۴– اصل احتیاط

۳–۲– تکلیف به جبران خسارت در برابر آلودگی دریایی ناشی از حمل ونقل مواد نفتی

۳–۲–۱– خسارت

۳–۲–۲– وجود رابطه مستقیم بین آلودگی و خسارت وارده به اشخاص

۳–۲–۳– انتساب آلودگی به فعل یا ترک فعل دولت

۳–۲–۴– عدم نیاز به تحقق تقصیر مالک کشتی در ایجاد آلودگی ( مسیولیت محض)

۳–۳– محدوده حقوق و تکالیف دولت های ساحلی

۳–۳–۱– حقوق دولتهای ساحلی در خصوص مناطق خارج از حیطه صلاحیت با نظارت آنها

۳–۳–۲– تکلیف دولتهای ساحلی به تدوین قانون ملی در راستای جبران خسارت ناشی از آلودگی نفتکش

فصل چهارم: ماهیت و ارکان و آثار مسیولیت مدنی و قواعد شکلی حاکم بر دعاوی مسیولیت مدنی شرکت های نفتی دولتی ۴–۱– اقسام مسیولیت ها

۴–۲– ارکان مسیولیت مدنی شرکتهای نفتی دولتی

۴–۳ – آثار مسیولیت مدنی شرکت های نفتی دولتی

۴–۳–۱ – جبران خسارت

۴–۳–۲– تعیین میزان خسارت

۴–۳–۳– نحوه جبران خسارت

۴–۳–۴– روشهای جبران خسارت

۴–۳–۴–۱– اعاده به وضعیت سابق

۴–۳–۴–۲– پرداخت غرامت

۴–۳–۴–۲–۱– غرامت به واسطه خسارتهای زیست محیطی

۴–۳–۴–۲–۲– پرداخت غرامت به قیم عمومی یا مدعی العموم

۴–۳–۵ –نگاهی به نهادهای تامین کننده منابع مالی جبران خ–سارت های ناش–ی از آل–ودگی نفتی

۴–۳–۵–۱ – بیمه

۴–۳–۵–۲– کلوپ های P&I

۴–۴– دعاوی مسیولیت مدنی

۴–۴–۱ – خوانده دعوا

۴–۴–۲ – حل و فصل اختلاف نفتی با استفاده از شیوه های غیر حقوقی:

۴–۴–۳ – حل اختلافات نفتی با استفاده از شیوه های حقوقی

۴–۴–۴ – صلاحیت دادگاه

۴–۴–۵– قوانین حاکم بر دعوای پرونده های نفتی در ایران و فرانسه

۴–۴–۶– بررسی طرح دعاوی در رابطه با شرکت های دولتی در دیوان عدالت اداری

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها ۵–۱– نتیجه گیری

۵–۲– پیشنهادها

منابع

کلیدواژه ها

• مسیولیت مدنی
• جبران خسارت