ماهیت وثیقه بانکی در فقه و بانکداری بدون ربا

عنوان	ماهیت وثیقه بانکی در فقه و بانکداری بدون ربا
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	قاسم رسول فرد کردلر
استاد راهنما	حسن خسروی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۶
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس

ماهیت وثیقه بانکی در فقه و بانکداری بدون ربا عنوان پایان نامه ای است که توسط قاسم رسول فرد کردلر، با راهنمایی حسن خسروی در سال ۱۳۹۶ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس دفاع گردید.

چکیده

وثیقه بانکی یکی از موضوعاتی است که برای اخذ تسهیلات استفاده می شود . دریافت وثیقه از متقاضی تسهیلات به عنوان قرارداد رهن کاربرد دارد. در زمینه فقهی چالش هایی در این خصوص وجود دارد زیرا در اصول حاکم بر قرارداد رهن، تنها رهن اعیان صحیح است، چرا که دارای ویژگی به قبض درآمدن هستند اما رهن دین جایزنیست، زیرا نمی توان آن را به قبض درآورد.پژوهش حاضر به روش توصیفی – تحلیلی با هدف بررسی ماهیت وثیقه بانکی در فقه و بانکداری بدون ربا صورت پذیرفت. یافته های پژوهش حاکی از این است که اسناد تجاری هم به دلیل اینکه معرف یک دین به شمار می آید، در زمره اعیان قرار نمی گیرد، لذا به وثیقه نهادن آن جایز نیست. برخی از فقها هستند که قبض را از شرایط صحت و لزوم عقد رهن به شمار نمی آورند لذا با این استاناد می توان اسناد تجاری را هم به عنوان وثیقه قبول کرد.چالش های زیادی در خصوص وثیقه بانکی در فقه و حقوق ایران وجود دارد مثلا فقدان مکانیسم مشخص و کارآمدی برای وصول اجرای وثایق اخذ شده توسط بانک ها، تردید در وضعیت حقوقی قوانین متعدد و متعارض موجود در این زمینه و عدم تکامل مبانی و زیر ساخت های حقوقی لازم برای اعتبارسنجی از مشتریان بانکی، برخی از مشکلات اصلی در مسیر وصول مطالبات معوق بانک هاست و بعضی از موازین و مقررات قانونی وضع شده در سال های اخیر عملا موجب تاخیر در وصول این مطالبات شده اند.نتایج نشان داد اسناد تجاری در کنار عدم تنوع قالب های حقوقی عقد وثایق بانکی و نیز محدودیت جدی دارایی هایی که قابلیت وثیقه گذاری را دارند، بانک ها را در موقعیتی قرار داده است که در وصول مطالبات معوق خود یا ناکام بمانند یا با گذشت مدت زمان طولانی موفق به حصول نتیجه شوند. از این رو به منظور کاهش مطالبات معوق بانک ها، اصلاح نظام حقوقی راجع به وثایق در ایران و رفع کاستی های فوق الذکر ضروری به نظر می رسد.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده

مقدمه

بیان مسیله

پیشینه پژوهش

ضرورت واهمیت موضوع

اهداف تحقیق

هدف کلی

اهداف جزیی

سوالات تحقیق

سوالات اصلی

سوالات فرعی

فرضیه های تحقیق

فرضیه اصلی

فرضیه های فرعی

روش تحقیق

روشگردآوریمطالب

ساماندهی تحقیق

فصل اول: سیرتاریخی ومفاهیم

مقدمه

۱–۱– سیرتاریخیطرحوثایقبانکیدرنظامحقوقیایرانباتاکیدبربانکداریبدونربا

۱–۲– تعریفومفهومعقدرهن،اوصافوارکانآن

۱–۲–۱– مفهومعقدرهن

۱–۲–۲– اوصافعقدرهن

۱–۳– ارکانعقدرهن

۱–۴– اموالقابلرهندرفقهوحقوقمدنیایران

۱–۵– حقوقوتکالیفراهنومرتهننسبتبههمدیگر

۱–۶– تکالیفرهن

۱–۷– حقوقمرتهن

۱–۸– تکالیفمرتهن

۱–۹– مفهومربادرآیات،روایاتونظامحقوقاسلامی

۱–۹–۱– تعریفلفظیربا

۱–۹–۲– معنایربادرقرآنوسنت

۱–۹–۳– ربادرقرآن

۱–۹–۴– رباازنگاهفقهاومفسرین

۱–۱۰– مفهوموشاخصههایبانکداریبدونرباواهدافنظامبانکی

۱–۱۰–۱– نظامبانکیبدونربا

۱–۱۱– اهدافنظامبانکی

۱–۱۲– تجهیزمنابعبانکی

۱–۱۲–۱– سپرده هایقرضالحسنهجاری

۱–۱۲–۲– سپرده هایقرضالحسنهپسانداز

۱–۱۲–۳– سپرده هایسرمایهگذاریکوتاهمدت

۱–۱۲–۴– سپرده هایسرمایهگذاریبلندمدت

۱–۱۳– تخصیصمنابعبانکی

۱–۱۳–۱– تسهیلاتقرضالحسنه

۱–۱۳–۲– تسهیلاتمضاربه

۱–۱۳–۳– فروشاقساطی

۱–۱۳–۴– تسهیلاتمشارکتمدنی

۱–۱۳–۵– تسهیلاتمشارکتحقوقی

۱–۱۳–۶– تسهیلاتاجارهبهشرطتملیک

۱–۱۳–۷– تسهیلاتبانکیازطریقبیعسلف

۱–۱۳–۸– تسهیلاتبانکیجعاله

۱–۱۳–۹– تسهیلاتبانکیازطریقمزارعه

۱–۱۳–۱۰– تسهیلاتبانکیازطریقمساقات

۱–۱۴– موانعحذفرباازنظامبانکیکشور

۱–۱۴–۱– نقصدرمجموعهقوانینومقرراتنظامبانکی

۱–۱۴–۲– صوریبودنعقودواجرایناصحیحآن

۱–۱۴–۳– نقشدرفهمبانکداریاسلامیوعقودبانکی

۱–۱۴–۴–تحققنیافتنواقعیمشارکتدرعقودمشارکتی

۱–۱۴–۵–محاسبهنشدنمابهالتفاوتسودعلیالحسابباسودقطعی

۱–۱۴–۶–وضعجریمهتاخیرتادیهبارویکردامهالبهمشتری

۱–۱۴–۷–دریافتکارمزدغیرمتعارفدرارایهخدماتبانکی

۱–۱۴–۸–ارایهتسهیلاتقرضالحسنهبهشرطسپردهگذاریدرقالبقرضالحسنه

۱–۱۴–۹–نبودنظارتشرعیساختاریافتهدرنظامبانکی

۱–۱۴–۱۰–نبودابزارهایشرعیکارابرایسیاستگذاریپولی

۱–۱۵– ابزارهایبانکداریاسلامیدرمقایسهبانظامهایبانکداریغیراسلامی

۱–۱۶– ریسکوفرایندمدیریتریسکدربانکداریبدونربا

۱–۱۷– شیوههایتخصیصمنابعواعطایتسهیلاتدربانکداریبدونربایایران

۱–۱۸– روشهایتخصیصمنابعدربانکداریبدونربا

۱–۱۹– شیوههایپرداختتسهیللاتاعطاییدربانکداریبدونربا

فصلدوم: مبانینظریوثیقهبانکیبدونربا

مقدمه

۲–۱– سیستمبانکداریکشور

۲–۲– بانکداریبدونربا

۲–۳– ایراداتبانکداریبدونربا

۲–۴– وثیقه

۲–۵– وثایقموردقبولبانکها

۲–۵–۱– وثایقغیرمنقول

۲–۵–۲– وثایقمنقول

۲–۶– مشکلاتوثیقهگذاریاعیانواموال

۲–۷– اشکالاتشرعیوقانونیوثیقهنهادناسنادتجاری ۵۰ فصلسوم: عقودبانکداریبدونربا

مقدمه

۳–۱– بررسیقانونبانکداریبدونربامصوب ۱۳۸۳

۳–۱–۱– فاوتماهویعقوداسلامیدربانکداریاسلامی

۳–۲– عقودبانکداریبدونرباومشخصههایآنها

۳–۳– ماهیتواحکامسپردههایبانکیازنظرفقهی

۳–۴– آسیبشناسیفقهیوحقوقینظامبانکداریاسلامی

۳–۵– نظریههایمعاصردربانکداریاسلامی

فصلچهارم: ماهیتوثیقهبانکیدرفقهوبانکداریبدونربا

مقدمه

۴–۱– ماهیتفقهیوقانونیوثایقبانکی

۴–۲– تضادرهنباماهیتعقودمشارکتیدرقواعدفقهی

۴–۳– نظریههایمختلفدرخصوصدریافتوثیقهدرقالبقراردادرهن

۴–۴– رهندینواختلافنظرفقهادرآن

۴–۵– موضعحقوقداناندرموردرهندین

۴–۵–۱– تحلیلمسالهدرقالبعقدرهن:

۴–۵–۲– وثیقهدینبهطرقغیرمستقیم

فصلپنجم: آثاروچالشهایدریافتوثایقبانکیوبانکداریبدونربا

۵–۱– چالش هایبانک هادراخذوثایقمعتبر

۵–۱–۱– اخذوثیقهوشناساییمشتری

۵–۱–۲– قالب هایحقوقیاخذوثیقه

۵–۱–۳–چالش هایبانک هادراجرایوثایقاخذ شده

۵–۲– آثاردریافتوثایقبانکیوبانکداریبدونربابرحقوقشهروندی

۵–۳– نتیجهگیری

۵–۴– پیشنهادها

منابعومآخذ

الف) کتب

ب) مقالات

پایاننامهها

چکیده انگلیسی

کلیدواژه ها

• تسهیلات
• بانکداری اسلامی