ماهیت و آثار اشاعه در حقوق ایران

عنوان	ماهیت و آثار اشاعه در حقوق ایران
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	علی محمدزاده
استاد راهنما	سام محمدی
استاد مشاور	علی اکبر ایزدی فرد
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه مازندران

ماهیت و آثار اشاعه در حقوق ایران عنوان رساله ای است که توسط علی محمدزاده، با راهنمایی سام محمدی و با مشاوره علی اکبر ایزدی فرد در سال ۱۳۹۳ و در مقطع دکتری دانشگاه مازندران دفاع گردید.

چکیده

اشاعه یکی از جمله مفاهیمی است که در حقوق ایران به آن کمتر پرداخته شده است. در فقه اسلامی که یکی از ارکان اساسی تشکیل دهنده ی حقوق ایران می باشد نیز توجه چندانی به این موضوع نشده است. اغلب فقها و حقوقدانان در مبحث شرکت به صورت بسیار گذرا به آن پرداخته و در هیچ یک از تالیفات ایشان عوامل و اسباب ایجاد اشاعه به صورت مفصل مورد بررسی قرار نگرفته است. برخی از فقهای متاخر اقدام به طرح یک تقسیم بندی راجع به اسباب ایجاد اشاعه نموده و برخی حقوقدانان نیز از ایشان تبعیت کرده اند که البته این تقسیم بندی دارای ایرادتی نیز است. اغلب فقها و حقوقدانان عقد، ارث، مزج و حیازت مباحات را سبب ایجاد اشاعه دانسته اند. اما باید توجه داشت که این موارد فقط بخشی از اسباب ایجاد اشاعه بوده و بسیاری از اسباب ایجاد اشاعه از نظرها دور مانده که در این رساله به طور مفصل به آن پرداخته شده است. در حقوق ایران اشاعه دارای عناصر سه گانه ای می باشد که عبارتند از اجتماع حقوق، تعدد فعلی ذوی الحقوق و وحدت موضوع، که برای تحقق اشاعه می بایست هر سه رکن فوق به صورت همزمان وجود داشته باشد. این عناصر ممکن است در موضوعات مختلفی تحقق پیدا کرده و موجب مشاع تلقی شدن انواع مختلف حقوق و یا تعهدات گردند. بنابراین موضوع اشاعه نه تنها حقوق مالی بلکه برخی از حقوق غیر مالی و تعهدات نیز می باشند.امروزه و بر خلاف گذشته، اشاعه یک حالت استثنایی است که به واسطه ی عوامل ارادی یا غیر ارادی بر حق وارد شده و دو رکن انحصاری و مطلق بودن حق را تحت تاثیر قرار می دهد و بر همین اساس تصرفات و اداره ی حقوق مشاع دارای قواعد و محدودیت هایی است که همین قواعد و محدودیت ها را می توان آثار اشاعه دانست. به نظر می رسد مهم ترین اثر اشاعه، پیروی از اتفاق نظر شرکا در اداره و تصرفات مادی و برخی تصرفات حقوقی باشد.

ساختار و فهرست رساله

چکیده ۵بیان مساله ۶فرضیه ۹پژوهش های علمی انجام شده قبلی در ارتباط با رساله به طور مختصر ۹حدود پژوهش ۱۰اهداف این پژوهش ۱۰خلاصه مراحل و روش پژوهش ۱۰تقسیم مطالب ۱۱فصل اول: مفهوم و ماهیت اشاعه ۱۲مبحث اول: مفهوم اشاعه ۱۴گفتار اول: شرکت مدنی ۱۴بند اول: انکار عقد شرکت ۱۵بند دوم: شرکت به معنای عام و خاص ۱۶بند سوم: شرکت به عنوان یک عقد معین ۱۶گفتار دوم: اشاعه ۱۸بند اول: تعریف اشاعه در فقه اسلامی ۱۸بند دوم: تعریف اشاعه در حقوق ایران ۲۰مبحث دوم: ماهیت اشاعه ۳۱گفتار اول: اجتماع حقوق ۳۲گفتار دوم: تعدد فعلی ذوی الحقوق ۳۴گفتار سوم: وحدت موضوع ۳۵مبحث سوم: تحلیل مبنای اشاعه ۳۶گفتار اول: حقوق متعدد مالکین متعدد در موضوع واحد ۳۸گفتار دوم: ایجاد حق واحد برای اشخاص متعدد در شی واحد ۴۰مبحث چهارم: موضوع اشاعه ۴۳گفتار اول: تقسیم حقوق به اعتبارات مختلف ۴۳گفتار دوم: حقوق مالی ۴۷بند اول: حق دینی ۴۸الف: تعهدات پیوسته به نحو تسهیم ۴۹ب: تعهدات مشترک و تجزیه ناپذیر ۵۴ج: تعهدات پیوسته به نحو تضامن ۶۰بند دوم: حق عینی ۶۷الف: حق عینی اصلی ۶۷ب: حق عینی تبعی ۶۹۱– طلبکار واحد و بدهکار متعدد ۷۰۲– طلبکار متعدد و بدهکار واحد ۷۲۳– طلبکار و بدهکار متعدد ۷۳گفتار سوم: حقوق غیرمالی ۷۴گفتار چهارم: حقوق مادی ۸۲گفتار پنجم: حقوق غیر مادی ۸۳فصل دوم: اسباب ایجاد و زوال اشاعه ۸۸مبحث اول: اسباب ایجاد اشاعه ۹۰گفتار اول: اسباب ایجاد اشاعه در فقه اسلامی ۹۰بند اول: سبب واقعی قهری ۹۱بند دوم: سبب واقعی اختیاری غیر عقدی ۹۲بند سوم: سبب واقعی اختیاری مستند به عقود (غیر از عقد شرکت) ۹۳بند چهارم: سبب واقعی اختیاری مستند به عقد شرکت (تشریک) ۹۳بند پنجم: سبب ظاهری قهری ۹۵بند ششم: سبب ظاهری اختیاری ۹۷گفتار دوم: اسباب ایجاد اشاعه در حقوق ایران ۹۸بند اول: اسباب ارادی ایجاد اشاعه ۹۹الف: اعمال حقوقی دوجانبه (عقود) ۱۰۰ ۱– عقود معین ۱۰۰۲– اقاله ۱۰۴۳– عقود نامعین ۱۰۵ب: اعمال حقوقی یک جانبه (ایقاعات) ۱۰۶ج: عمل جمعی ۱۰۸۱– مزج اختیاری ۱۰۸۲– انجام خدمت مشترک ۱۱۰۳– آفرینش های فکری ۱۱۱۴– استیفا از مال غیر ۱۱۲۵– ایفای ناروا ۱۱۲بند دوم: اسباب غیر ارادی ایجاد اشاعه ۱۱۳الف: ارث ۱۱۴ب: مزج قهری ۱۱۷ج: قانون ۱۱۸د: انفساخ ۱۲۱مبحث دوم : اسباب زوال اشاعه ۱۲۴گفتار اول: اسباب زوال اشاعه در فقه ۱۲۴بند اول: تقسیم مال موضوع اشاعه ۱۲۴الف: نظریه ی عقد بودن ۱۲۵۱– نظریه ی بیع بودن تقسیم ۱۲۵۲– نظریه ی معاوضه بودن تقسیم ۱۲۶۳– نظریه ی عقد مستقل تقسیم ۱۲۷ب: نظریه ی تمیز حق بودن تقسیم ۱۲۸ج: ثمره ی نزاع و نظریه ی مختار ۱۳۰بند دوم: فوت و حجر یکی از شرکا ۱۳۱بند سوم: تلف موضوع اشاعه ۱۳۳گفتار دوم: اسباب زوال اشاعه در حقوق ایران ۱۳۴بند اول: اسباب ارادی زوال اشاعه ۱۳۴الف: قراردادها ۱۳۵۱–عقود تملیکی ۱۳۵۲–وقف ۱۳۶۳–اقاله ۱۳۷۴–تقسیم به تراضی ۱۳۷ب: ایقاعات ۱۳۹۱–فسخ ۱۳۹۲–اعراض ۱۴۰۳– اخذ به شفعه ۱۴۰بند دوم: اسباب غیر ارادی زوال اشاعه ۱۴۲الف: تلف موضوع اشاعه ۱۴۲ب: ارث ۱۴۳ج: انحلال قهری یا انفساخ عقد مبنای اشاعه ۱۴۴فصل سوم: آثار اشاعه ۱۴۵مبحث اول: تصرف در مشاعات ۱۴۹گفتار اول: تصرف در حقوق عینی ۱۵۰بند اول: تصرف در حقوق عینی اصلی ۱۵۰الف: تصرفات حقوقی ۱۵۰۱– تصرفات ناقل عین ۱۵۱۲– تصرفات ناقل منفعت ۱۵۵۳– تصرفات مقید کننده ۱۵۹ب: تصرفات مادی ۱۶۵بند دوم: تصرف در حقوق عینی تبعی ۱۶۹گفتار دوم: تصرف در حقوق دینی ۱۷۱گفتار سوم: تصرف در حقوق مالی غیر عینی ۱۷۹گفتارچهارم: تصرف در حقوق غیرمالی ۱۸۶گفتار پنجم: حقوق غیر مادی ۱۹۴ مبحث دوم: اداره ی مشاعات ۱۹۸گفتار اول: اداره ی حقوق عینی مشاع ۲۰۰گفتار دوم: اداره ی حقوق معنوی مشاع ۲۰۶نتیجه گیری و پیشنهاد ۲۱۰منابع و مآخذ ۲۱۷

کلیدواژه ها

• حق مالکیت
• حقوق جزا
• مشاع
• حقوق جزا
• اشاعه
• مالکیت
• تعهد
• مشارکت
• تعهد
• الزام