ماهیت و مبانی حریم خصوصی اطلاعات و مسیولیت مدنی ناشی از نقض آن

عنوان	ماهیت و مبانی حریم خصوصی اطلاعات و مسیولیت مدنی ناشی از نقض آن
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	علی جعفری
استاد راهنما	سیدحسین صفایی
استاد مشاور	ابراهیم عبدی پور فرد، سیدحسن شبیری زنجانی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۱
دانشگاه	دانشگاه قم

ماهیت و مبانی حریم خصوصی اطلاعات و مسیولیت مدنی ناشی از نقض آن عنوان رساله ای است که توسط علی جعفری، با راهنمایی سیدحسین صفایی و با مشاوره ابراهیم عبدی پور فرد و سیدحسن شبیری زنجانی در سال ۱۳۹۱ و در مقطع دکتری دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

حریم خصوصی اطلاعات قلمروی از زندگی هر شخص است که آن شخص عرفا یا با اعلان قبلی در چارچوب قانون، انتظار دارد تا دیگران به اطلاعات راجع به آن دسترسی نداشته باشند. این مقوله نسبت به انواع دیگر حریم، جایگاه ویژه ای دارد. زیرا غالبا نقض انواع دیگر حریم خصوصی، با هدف نقض حریم خصوصی اطلاعات انجام می شود. هم چنین مسایل مهم و چالش برانگیزی که امروزه در حوزه حریم خصوصی مطرح می شود، ناظر به حریم خصوصی اطلاعات است نه انواع دیگر آن. از جمله این مسایل چالش برانگیز عبارتند از حریم خصوصی افراد مشهور و مقامات عمومی، مال انگاری و مرگ حریم خصوصی اطلاعات. پرسش اصلی این پژوهش درباره ماهیت حریم خصوصی اطلاعات (از حیث حق یا حکم بودن) و مبانی حمایت از آن است. همچنین در ادامه به مسیولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی اطلاعات می پردازیم. مهمترین مبنای نظری حمایت از حریم خصوصی اطلاعات، کرامت است و نظریه مالکیت قابل دفاع نیست. مسیولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی اطلاعات، از پیچیدگی های بیشتری نسبت به مسیولیت مدنی ناشی از نقض سایر انواع حریم خصوصی (جسمانی، مکانی، ارتباطات) برخوردار است. زیرا در این نوع، بحث انتفاء موضوع و مرگ حریم خصوصی اطلاعات مطرح است. از سوی دیگر برخی معتقد به مالیت داشتن حریم خصوصی اطلاعات هستند. این دو مساله مسیر مباحث راجع به مسیولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی اطلاعات را دگرگون می کند.

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالب عنوان صفحهمقدمه۱الف– بیان مسیله۱ب– سوالات اصلی پژوهش۳ج– فرضیه های پژوهش۳د– سابقه پژوهش۴ه– ضرورت انجام پژوهش۴و– هدف ها و کاربردهای مورد انتظار از انجام پژوهش۵ز– روش تحقیق۵ ح– سامانه پژوهش ۵بخش اول: مفاهیم، انواع و پیشینه حریم خصوصیفصل اول– مفاهیم۸مبحث اول– مفهوم حریم خصوصی و حریم خصوصی اطلاعات۸ گفتار اول– مفهوم حریم خصوصی۸ گفتار دوم– مفهوم حریم خصوصی اطلاعات۱۵مبحث دوم– مفاهیم مرتبط با حریم خصوصی اطلاعات۱۷ گفتار اول– تجسس۱۸ گفتار دوم– داده، داده پیام و داده شخصی۱۹ گفتار سوم– ارتباطات و رابطه آن با اطلاعات۲۱ الف– مفهوم ارتباطات۲۱ ب– رابطه اطلاعات و ارتباطات۲۳مبحث سوم– نسبیت در مفهوم حریم خصوصی و عوامل م–وثر بر آن۲۴ گفتار اول– نسبیت در مفهوم حریم خصوصی۲۴فصل دوم – انواع حریم خصوصی، اهمیت و جایگاه حریم خصوصی اطلاعات نسبت به آنها۲۴مبحث اول– انواع حریم خصوصی۲۴ گفتار اول– حریم خصوصی مکانی۲۴ گفتار دوم –حریم خصوصی جسمانی۲۷ گفتار سوم– حریم خصوصی ارتباطات۲۸ گفتار چهارم– حریم خصوصی اطلاعات۲۹مبحث دوم– اهمیت حریم خصوصی اطلاعات و جایگاه آن نسبت به انواع دیگر حریم۳۰ گفتار اول– دلایل اهمیت حریم خصوصی اطلاعات۳۰ گفتار دوم– جایگاه ویژه حریم خصوصی اطلاعات نسبت به انواع دیگر حریم خصوصی۳۰فصل سوم– پیشینه حریم خصوصی اطلاعات و تحولات نظری و قانونی آن۴۲مبحث دوم– پیشینه حریم خصوصی در اسناد فراملی۴۳ گفتار اول– اسناد بین المللی۵۵ الف– اعلامیه جهانی حقوق بشر (۱۹۴۸)۵۵ ب– میثاق بین المللی حقوق مدنی سیاسی(۱۹۶۶)۵۵ ج– دستورالعمل تنظیم فایل های کامپیوتری حاوی اطلاعات شخصی (۱۹۹۰)۵۸ گفتار دوم– اسناد منطقه ای۵۹ الف– اعلامیه اسلامی حقوق بشر(۱۹۹۰)۵۹ ب– دستورالعمل اروپایی حمایت از داده ها (۱۹۹۵)۵۹ ج– کنوانسیون اروپایی حقوق بشر و آزادیهای بنیادین (۱۹۵۰)۶۰ د– عهدنامه شورای اروپا برای حمایت از زندگی خصوصی (۱۹۸۱)۶۰مبحث سوم– پیشینه حریم خصوصی در قوانین کشورها۶۲ گفتار اول– ایران۶۲ گفتار دوم– انگلیس۶۴ گفتار سوم– آمریکا۶۵ گفتار چهارم– فرانسه۶۷ گفتار پنجم– آلمان۶۸ گفتار ششم– ایتالیا۷۰ گفتار هفتم– اسپانیا۷۱ گفتار هشتم– کشورهای عربی۷۳مبحث چهارم– حادثه

سپتامبر و ارتجاع به عصر نقض حریم خصوصی در غرب۷۴بخش دوم: ماهیت و مبانی حریم خصوصی اطلاعاتفصل اول– ماهیت حریم خصوصی اطلاعات۸۴مبحث اول– حق۸۴ گفتار اول– حق در نگرش حقوق دانان غرب۸۴ گفتار دوم– حق در نگرش فقها۸۷مبحث دوم– حکم و رابطه آن با حق۹۵ گفتار اول– حکم۱۵۴ گفتار دوم– رابطه حکم با حق۱۵۷مبحث سوم– حق یا حکم بودن حریم خصوصی اطلاعات۱۶۰فصل دوم: مبانی و ادله حمایت از حریم خصوصی اطلاعات۱۶۳مبحث اول– مبانی نظری حمایت از حریم خصوصی اطلاعات۱۶۴ گفتار اول– کرامت انسان۱۶۴ گفتار دوم– مالکیت۱۶۵ گفتار سوم– ظلم۱۸۹مبحث دوم– ادله نقلی حمایت از حریم خصوصی اطلاعات۱۹۰ گفتار اول– منع افشاء سر۱۹۱ گفتار دوم – منع تجسس و تحسس۱۹۲ گفتار سوم– منع سوء ظن۱۹۶ گفتار چهارم– منع اشاعه فحشا و هتک ستر۱۹۹ گفتار پنجم– منع استراق سمع و بصر۲۰۰ گفتار ششم– منع نمیمه و غیبت۲۰۱ گفتار هفتم– تعمیم روایات حرمت خیانت در امانت۲۰۲بخش سوم: مسیولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی اطلاعاتفصل اول– تحقق مسیولیت۲۰۴مبحث اول– ضرر ناشی از نقض حریم خصوصی اطلاعات۲۰۴مبحث دوم– فعل زیانبار در نقض حریم خصوصی اطلاعات۲۰۵مبحث سوم– رابطه سببیت عرفی۲۶۷ گفتار اول– مفهوم سببیت در نقض حریم خصوصی اطلاعات۲۶۷ گفتار دوم– تعدد اسباب و تقسیم مسیولیت۲۷۰فصل دوم– آثار مسیولیت۲۷۶ مبحث اول– شیوه های جبران خسارت ناشی از نقض حریم خصوصی اطلاعات۲۷۶ گفتار اول– شیوه های جبران مالی۲۷۶ گفتار دوم– شیوه های غیرمالی۲۷۹مبحث دوم– ارث غرامت نقض حریم خصوصی اطلاعات۲۸۱مبحث سوم– ارزش ادله اثباتی حاصله از نقض حریم خصوصی اطلاعات۲۸۲فصل سوم– اسباب معافیت از مسیولیت۲۸۶مبحث اول– مصلحت عموم و حفظ نظام۲۸۶ گفتار اول– مصلحت عموم۲۸۶مبحث چهارم–امکان سنجی آزادی اطلاع رسانی وامربه معروف و نهی از منکر به عنوان اسباب معافیت۲۸۷ گفتار اول – آزادی اطلاع رسانی۲۸۷ گفتار دوم– امر به معروف و نهی از منکر۳۰۲نتایج و پیشنهادات۳۰۵فهرست منابع و مآخذ۳۱۰الف– منابع فارسی۳۱۰ب– منابع عربی۳۱۸ج– منابع انگلیسی۳۲۳

کلیدواژه ها

• مسیولیت مدنی
• حریم شخصی
• حریم اطلاعاتی
• ضمانت اجرای قانونی
• حریم خصوصی
• اطلاعات
• مسیولیت مدنی
• حق
• حکم
• مالکیت
• کرامت
• حقوق بشر
• جبران خسارت
• حقوق مدنی