مبانی فقهی –حقوقی تقاص در قانون مدنی؛ احکام و آثار آن

عنوان	مبانی فقهی –حقوقی تقاص در قانون مدنی؛ احکام و آثار آن
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	ریحانه اسحاقی
استاد راهنما	فخرالله ملایی کندلوس
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۷
دانشگاه	موسسه آموزش عالی طبرستان

مبانی فقهی –حقوقی تقاص در قانون مدنی؛ احکام و آثار آن عنوان پایان نامه ای است که توسط ریحانه اسحاقی، با راهنمایی فخرالله ملایی کندلوس در سال ۱۳۹۷ و در مقطع کارشناسی ارشد موسسه آموزش عالی طبرستان دفاع گردید.

چکیده

داد و ستد و تجارت جزء لاینفک زندگی بشری محسوب می شود؛ از این رو همواره میان افراد، دین و تعهد برقرار خواهد بود. به منظور ایجاد التزام و پایبندی بیشتر بدهکاران در قبال تعهدات خود و پشتیبانی از طلبکارانی که توانایی ارایه ی مدارک لازم را برای اثبات حقانیت خویش ندارند، حق تقاص در اسلام مشروع دانسته شده است. تقاص اخذ مال بدهکار منکر یا مماطل در پرداخت، بدون اذن صاحب مال می باشد. تقاص حقی است استثنایی و به طلبکاری داده شده است که از طرق متعارف نمی تواند به طلب خود برسد. تقاص بعد از انقلاب از سوی قانونگذار مورد توجه قرار نگرفت، در حالی که رویه قضایی به پیروی از فقه در بسیاری از موارد تقاص را عاملی موجه تلقی کرده است. با وجود مخالفت برخی دیدگاه غالب در حقوق و فقه، مشروع و مجاز بودن مقاصه است. هدف این پژوهش تبیین و تشریح جنبه های مختلف و مجهول مبانی فقهی– حقوقی تقاص در قانون مدنی؛ احکام و آثار آن می باشد. سوالی که مطرح می شود این است که آیا به تقاص در قانون مدنی پرداخته شده است یا خیر؟ نتیجه پژوهش نشان می دهد که تقاص از نظر فقهی مشروعیت داشته و اکثر فقها تقاص را به عنوان یک حق تجویز نموده اند. در حقوق مدنی در حد تیوریهای حقوق مطرح گردیده و اگر چه طرفدارانی نیز دارد ولی در قانون مدنی ما تصریحی به آن نشده است. لازم است در قانون مدنی بخشی را تحت عنوان تقاص اختصاص دهند تا بیشتر از همیشه حق الناس مورد توجه قرار بگیرد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فصل اول: مقدمه و طرح تحقیق

۱–۱– مقدمه

۱–۲–طرح تحقیق

۱–۲–۱– مسیله تحقیق

۱–۲–۲– سوال های تحقیق

۱–۲–۳– فرضیههای تحقیق

۱–۲–۴– روش تحقیق و ابزار گردآوری اطلاعات

۱–۲–۵–ضرورت انجام تحقیق

۱–۲–۶– پیشینهی تحقیق

۱–۲–۷– اهداف پژوهش

۱–۲–۸– نوآوری تحقیق

۱–۲–۹–محدودیت های تحقیق

۱–۲–۱۰– سازمان دهی مطالب تحقیق

فصل دوم: مفهوم و پیشینه تقاص

۲–۱– مفهوم شناسی تقاص

۲–۱–۱– گفتاراول: معنای تقاص

۲–۱–۱–۱– بند اول: در لغت

۲–۱–۱–۲– در اصطلاح

۲–۱–۲– انواع تقاص

۲–۱–۳– تفاوت تقاص با تهاتر

۲–۲– تاریخچه تقاص

۲–۲–۱– تاریخچه تقاص در فقه امامیه

۲–۲–۲– تاریخچه تقاص در حقوق ایران

۲–۳– ویژگیهای تقاص از نظر فقه و حقوق

۲–۳–۱– توکیل یا غیر توکیل بودن تقاص

۲–۳–۳– حق یا حکم یا تکلیف بودن تقاص

فصل سوم: مبنا و قلمرو تقاص در قانون مدنی ایران و فقه

۳–۱– مبنای تقاص

۳–۱–۱– قاعده لاضرر

۳–۱–۲– قاعده علی الید

۳–۱–۳– قاعده ضمان متلف

۳–۱–۴– مبنای اخلاقی

۳–۲– قلمرو تقاص

۳–۲–۱– در مواقع عدم دسترسی به حاکم

۳–۲–۲– در مواقع دسترسی به حاکم

۳–۲–۳– حق تقاص در دیون و اعیان

فصل چهارم : احکام و آثار تقاص در قانون مدنی ایران و فقه

۴–۱– احکام تقاص در قانون مدنی ایران و فقه

۴–۱–۱– قایلین به جواز تقاص

۴–۱–۱–۱– نظر فقهی

۴–۱–۱–۲– نظر حقوقی

۴–۱–۲– قایلین به عدم جواز تقاص

۴–۱–۲–۱– نظر فقهی

۴–۱–۲–۲– نظر حقوقی

۴–۲– آثار تقاص درقانون مدنی ایران و فقه

۴–۲–۱– آثار حقوقی تقاص و ارتباط آن با بدل حیلوله

۴–۲–۱–۱– از نظر فقهی

۴–۲–۱–۲– از نظر حقوقی

۴–۲–۲– تقاص و مرور زمان

۴–۲–۲–۱– از نظر فقهی

۴–۲–۲–۲– نظر حقوقی

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

۵–۱– نتیجه گیری ۵۰ ۵–۲–پیشنهادات ۵۱ –۵ ۵–۲–۱– پیشنهادهای اجرایی

۵–۲–۲–پیشنهادهای پژوهشی

منابع و مراجع

چکیده انگلیسی

کلیدواژه ها

• تقاص
• تهاتر
• دین