مبنا و قلمرو مسوولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقررات موضوعه و رویه قضایی ایران
 | |
| عنوان | مبنا و قلمرو مسوولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقررات موضوعه و رویه قضایی ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | عبدالله جمشیدی |
| استاد راهنما | سیدحسن وحدتی شبیری |
| استاد مشاور | ابراهیم عبدی پور فرد |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۸۹ |
| دانشگاه | دانشگاه قم |
مبنا و قلمرو مسوولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقررات موضوعه و رویه قضایی ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط عبدالله جمشیدی، با راهنمایی سیدحسن وحدتی شبیری و با مشاوره ابراهیم عبدی پور فرد در سال ۱۳۸۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.
چکیده
با توجه به این که قواعد عمومی مسوولیت مدنی ، پاسخگوی حمایت موثر و تامین مطلوب جبران خسارات قربانیان حوادث ناشی از وسایل نقلیه موتوری زمینی نبوده ، قانون بیمه اجباری و اصلاحیه آن نظام ویژه ای برای مسوولیت ناشی از این گونه وسایل و بیمه آنها به وجود آورده است . این قانون بر خلاف نظر برخی ، تنها متوجه بیمه نیست ، بلکه نظام مسوولیت مدنی خاصی را در مورد خسارات ناشی از وسایل نقلیه ایجاد کرده و همانند حقوق بسیاری از کشورهای پیشرفته ، دارنده وسیله نقلیه را مسوول جبران خسارت ناشی از حوادث روی داده در اثر آن معرفی و او را به بیمه کردن این مسوولیت خود مکلف کرده است و کافی است که ثابت شود شخص به هنگام وقوع حادثه زیان بار ، دارنده وسیله دخیل در حادثه بوده و اوضاع و احوال نشان دهدکه آن وسیله در ایجاد ضرر نقش انفعالی نداشته و به اصطلاح حادثه در اثر کنش مثبت آن وسیله ایجاد شده است ، در این صورت به موجب قانون ، مسوولیت دارنده مفروض است و قانونگذار صرف دارندگی وسیله نقلیه را اماره مسوولیت دارنده تلقی کرده است که جزء با اثبات این که وقوع حادثه زیان بار ناشی از یک علت خارجی بوده است از بین نمی رود . این مسوولیت علاوه بر خساراتی که مستند به فعل راننده یا دارنده است ، خساراتی که منتسب به کنش وسیله نقلیه می باشد بدون آن که مستند به فعل شخص معینی باشد ، مانند خسارات ناشی از سقوط ، آتش سوزی یا انفجار وسیله را نیز شامل می شود . بدین ترتیب ، این مسوولیت دارای مبنای خاص است که ناشی از طبیعت تصادفات و از اقتضایات زندگی ماشینی عصر حاضر می باشدکه قانونگذار را به وضع آن مجاب کرده است . این مبنا ، بر اساس قواعد سنتی قابل توجیه نیست و نظرات ابراز شده نیز هر یک گوشه ای از واقعیت را در بر دارد ، به طوری که شاید گزافه نباشد اگر گفته شود ، در این مبنا ردپایی از تمامی نظریه های ابراز شده در مورد مبنای مسوولیت مدنی قابل مشاهده است که در این گونه حوادث ، چهره ای خاص یافته است .
ساختار و فهرست پایان نامه
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه ۱
فصل نخست – کلیات ۵
مبحث نخست – مفاهیم ۶
گفتار
– مفهوم وسیله نقلیه ۶
الف – وسیله نقلیه موتوری ۷
ب – وسیله نقلیه غیر موتوری ۱۱
گفتار
– مفهوم دارنده وسیله نقلیه موتوری زمینی ۱۱
الف – مالک وسیله نقلیه ۱۵
۱ مالک رسمی ( دارای سند رسمی ) ۱۶
۲ مالک عادی ( فاقد سند رسمی ) ۱۷
ب – متصرف ۱۷
۱ متصرف قانونی ۲۳
۲ متصرف غیر قانونی ۲۴
گفتار
– مفهوم شخص ثالث در مسوولیت مدنی دارنده ۲۵
الف – مفهوم و مصادیق ثالث ۲۵
ب – افراد استثناء شده از مفهوم شخص ثالث ۲۷
۱ افراد استثناء شده از مفهوم شخص ثالث بیمه شده ۲۷
۱
– متصرف غیر قانونی ۲۸
۱
– راننده عامد در ایجاد حادثه ۳۰
۱
– راننده مست و یا استعمال کننده مواد مخدر یا روانگردان ۳۱
۱
– راننده بدون پروانه ۳۴
۱
– راننده مرتکب تخلفات حادثه ساز ۳۶
۲ – افراد استثناء شده از مفهوم شخص ثالث زیان دیده ۳۷
مبحث دوم – تاریخچه و سیر تحول نظام های حقوقی در مورد مسوولیت دارنده ۳۸
گفتار
– حقوق فرانسه ۴۱
الف – دوره حاکمیت قانون مدنی ۴۱
ب – دوره حاکمیت قانون حوادث رانندگی مصوب ژوییه ۱۹۸۵ ۴۵
گفتار
– حقوق انگلیس ۴۷
گفتار۲ – حقوق ایران ۴۹
الف – قبل از تصویب لایحه قانونی بیمه جبران خسارات شخص ثالث ناشی از
وسایط نقلیه موتوری ۴۹
ب – بعد از تصویب لایحه قانونی بیمه جبران خسارات شخص ثالث ناشی از
وسایط نقلیه موتوری ۵۰
فصل دوم – مبنای مسوولیت مدنی دارنده ۵۴
مبحث نخست – مبنای مسوولیت مدنی دارنده در فقه ۵۶
گفتار۱ – قاعده اتلاف ۵۸
الف – مفهوم و عناصر اتلاف ۵۹
ب – قلمرو قاعده ۶۰
گفتار۲ – قاعده تسبیب ۶۲
الف – مفهوم و ماهیت تسبیب ۶۲
۱ انکار قاعده تسبیب ۶۴
۲ ارجاع تسبیب به قاعده اتلاف ۶۵
۳ مستقل بودن تسبیب از قاعده اتلاف ۶۶
ب – قلمرو قاعده تسبیب ۶۷
۱ – نقش تقصیر در قاعده تسبیب ۶۷
۲ – اجتماع سبب و مباشر ۶۸
۳– اجتماع اسباب متعدد ۶۹
گفتار۳ – قاعده لاضرر ۷۰
الف – مفهوم لاضرر ۷۱
۱ نهی از اضرار ۷۲
۱
– نهی الهی ۷۲
۱
– نهی حکومتی ۷۳
۲ نفی ضرر ۷۵
۲
– نفی حکم ضرری ۷۵
۲
– نفی حکم ضرری با نفی موضوع ضرری ۷۶
۲
– نفی ضرر غیر متدارک ۷۷
ب – دلالت قاعده لاضرر ۷۷
۱ عدم دلالت قاعده بر ضمان ۷۸
۲ دلالت قاعده برضمان ۷۹
مبحث دوم – مبنای قانونی مسوولیت مدنی دارنده ۸۳
گفتار۱– تحلیل مسوولیت مدنی دارنده بر مبنای نظریه تقصیر ۸۵
الف – مفهوم تقصیر ۸۵
۱ – در لغت ۸۵
۲ – در اصطلاح ۸۶
ب – معیار های تعدیل نظریه تقصیر ۹۱
۱ – فرض تقصیر ۹۲
۲ – تعهد به حفاظت ۹۳
گفتار۲ – تحلیل مسوولیت مدنی دارنده بر مبنای نظریه خطر ۹۴
الف – مفاد نظریه و دلایل طرح آن ۹۴
ب – نقد نظریه ۹۶
ج – معیارهای تعدیل نظریه خطر ۹۸
– معیار غیرمتعارف بودن فعالیت ۹۹
۲ – معیار خطر ناشی از انتفاع مادی ۱۰۰
۳ – معیار خطر ایجاد شده ۱۰۲
گفتار۳ – تحلیل مسوولیت مدنی دارنده بر مبنای نظریه انتساب عرفی ۱۰۴
گفتار۴ – نظریه برگزیده ۱۰۷
فصل سوم – ارکان و قلمرو مسوولیت مدنی دارنده ۱۰۹
مبحث نخست – ارکان مسوولیت مدنی دارنده ۱۱۲
گفتار
– ضرر ۱۱۲
الف – مفهوم ضرر ۱۱۳
۱ – در لغت ۱۱۳
۲ – در اصطلاح ۱۱۵
ب – تقسیم بندی ضرر ۱۱۷
۱ – تقسیم ضرر از حیث موضوع ۱۱۷
۲ – تقسیم ضرر از حیث زمان پیدایش ۱۱۷
۳ – تقسیم ضرر از حیث متضرر ۱۱۹
۴ – تقسیم ضرر از حیث منشا ۱۲۰
ج – شرایط ضرر قابل جبران ۱۲۰
۱ – مسلم بودن ضرر ۱۲۲
۲ – مستقیم بودن ضرر ۱۲۴
۳ – عدم جبران ضرر در گذشته ۱۲۶
گفتار۲ – عمل زیان بار ۱۲۹
الف – مفهوم عمل زیان بار ۱۲۹
۱ – مفهوم عمل زیان بار در مسوولیت مدنی به طور کلی ۱۲۹
۱
– فعل ایجابی ۱۳۰
۱
– فعل سلبی ۱۳۲
۲ – مفهوم عمل زیان بار در مسوولیت مدنی دارنده وسیله نقلیه ۱۳۳
ب – قیود عمل زیان بار در مسوولیت مدنی دارنده وسیله نقلیه ۱۳۳
۱ – منتسب بودن عمل زیان بار به کنش فاعلی وسیله نقلیه ۱۳۴
۲ – اذن راننده در تصرف ۱۳۴
گفتار۳ – رابطه سببیت بین عمل زیانبار و ضرر ۱۳۵
الف – مفهوم سببیت ۱۳۶
۱ – مفهوم فلسفی سببیت و تاثیر آن در حقوق ۱۳۷
۱
– سبب خلاق ۱۳۸
۱ ۲ – سبب واسطه ۱۳۹
۱
– سبب ضروری ۱۳۹
۲ – مفهوم حقوقی سببیت ۱۴۳
۳ – احراز رابطه سببیت از میان عوامل متعدد ۱۴۵
ب – تاثیر عوامل بیرونی در رابطه سببیت و مسوولیت دارنده ۱۴۷
۱ – عوامل خارجی ۱۴۸
۱
– قوه قاهره ۱۴۸
۱ ۱
– قوه قاهره به عنوان علت منحصر حادثه ۱۴۹
۱
– قوه قاهره به عنوان یکی از اسباب حادثه ۱۵۲
۱
– عمل شخص ثالث ۱۵۳
۱
– فعل ثالث تنها سبب حادث ۱۵۳
۱
– فعل ثالث یکی از اسباب حادثه ۱۵۴
۱
– عمل زیان دیده ۱۵۵
۱
– عمل زیاندیده سبب منحصر حادثه ۱۵۵
۱
– اشتراک زیان دیده با اسباب دیگر در تحقق حادثه ۱۵۶
۲ – شروط قراردادی ۱۵۷
۲
– بعد از ورود خسارت ۱۵۷
۲
– قبل از ورود خسارت ۱۵۸
مبحث دوم – قلمرو مسوولیت مدنی دارنده ۱۵۹
گفتار۱ – حوادث موجب مسوولیت دارنده ۱۶۰
الف – عناصر حادثه ۱۶۰
۱ – دخالت وسیله نقلیه ۱۶۰
۱
– دخالت مادی ۱۶۱
۱
– دخالت غیر مادی ۱۶۱
۲ – ورود خسارت ۱۶۳
ب – مصادیق حادثه ۱۶۴
۱ – تصادم یا تصادف ۱۶۵
۲ – سقوط ۱۶۷
۳ – واژگونی ۱۶۸
۴ – آتش سوزی ۱۶۹
۵ – انفجار ۱۷۰
ج حوادث استثناء شده ۱۷۰
۱ حوادث موجب خسارت به وسیله نقلیه مسبب حادثه و محمولات آن ۱۷۰
۲ – حوادث موجب محکومیت جزایی و پرداخت جرایم ۱۷۱
۳ – حوادث اتفاق افتاده در خارج از کشور ۱۷۱
گفتار
– انواع خسارات قابل جبران توسط دارنده ۱۷۲
الف – خسارت مالی ۱۷۵
۱ – تلف عین ۱۷۵
۲ – تلف منفعت ۱۷۶
۳ – محرومیت از سود قابل وصول ۱۸۰
۴ – محروم ماندن از نیروی کار ۱۸۲
۵ – خسارت ملی ناشی از صدمه بدنی ۱۸۴
۶ – خسارت تاخیر در تادیه ۱۸۹
ب – خسارت غیر مالی ۱۹۱
۱ – خسارت معنوی ۱۹۲
۱
– خسارت ناشی از صدمه بدنی ۱۹۳
۱ ۱
– قطع امید از زندگی ۱۹۳
۱
– درد و رنج ۱۹۳
۱
– بر هم خوردن تعادل یا از دست دادن توانایی و استعداد ۱۹۴
۱ ۲ – خسارت روحی ۱۹۵
۱
– خسارت معنوی ناشی از صدمه به سرمایه معنوی ۱۹۷
۱
– لطمه به شهرت و اعتبار ۱۹۹
۱
– محروم ساختن شخص از موقعیت های مناسب ۲۰۰
۲ – خسارت بدنی ۲۰۰
گفتار۳ – تاثیر بیمه و مسوولیت راننده بر مسوولیت دارنده ۲۰۴
الف – تاثیر مسوولیت راننده بر مسولیت دارنده ۲۰۴
۱ – تقصیر راننده در تحقق حادثه ۲۰۴
۱
– برخورد وسیله با عابر پیاده ۲۰۵
۲
– برخورد وسیله با وسایل دیگر ۲۰۵
۲ – عدم تقصیر راننده در تحقق حادثه ۲۰۹
ب – تاثیر بیمه بر مسوولیت دارنده وسیله ۲۰۹
نتایج و پیشنهادات ۲۱۲
منابع و مآخذ ۲۱۸
کلیدواژه ها
- نظام حقوقی
- ایران
- رویه قضایی
- وسیله نقلیه موتوری
- حادثه رانندگی
- : دارنده
- وسیله
- دارندگان
- وسایل نقلیه
- مسیولیت مدنی
- حقوق موضوعه
- بیمه شخص ثالث