مرگ از روی ترحم در فقه و حقوق ایران

عنوان	مرگ از روی ترحم در فقه و حقوق ایران
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	سیدامیر موسوی
استاد راهنما	زهرا وطنی
استاد مشاور	کمال قبادی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۴
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس

مرگ از روی ترحم در فقه و حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط سیدامیر موسوی، با راهنمایی زهرا وطنی و با مشاوره کمال قبادی در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس دفاع گردید.

چکیده

اتانازی یا تسریع در مرگ بیماران محتضر و یا لاعلاج به منظور راحت ساختن آنها از دردها و رنج های طاقت فرسا از طریق اقدامات مرگ آور، از جمله مباحث نوین، مهم و بحث برانگیز پزشکی در محافل مذهبی و حقوقی دنیا است که موافقان و مخالفانی دارد و هر یک استدلال هایی را برای توجیه نظر خود ارایه کرده اند.اینکه آیا خاتمه دادن به حیات جزء اختیارت انسان هست یا نه و آیا میتوان دامنهی آزادی او را به اندازهیی وسعت داد که حق داشته باشد به زندگی خودش پایان داده یا از دیگران بخواهد مرگ او را رقم بزنند به شدت میان دو گروه موافق و مخالف اتانازی مورد بحث است. موافقان چنین حقی را برای انسانها قایل بوده و در نتیجه به کسی هم که به او در رسیدن به خواسته اش کمک رسانده به دیدهی نوع دوستی مینگرند و وی را فرشتهی مرگ خطاب می کنند که بنابراین مسوولیتی هم متوجه او نیست. اما مخالفان جایی برای مطالبهی مرگ در دایرهی آزادی انسان نمیبینند و بنابراین پزشک و هرکس که در این راستا به خواستار مرگ یاری رسانده را مسوول و مستحق مجازات میدانند. در آموزههای اسلام نیز حیات و ممات به دست خداوند متعال بوده و هر نوع خودکشی و دیگر کشی حرام و منجر به عقوبت شدید است، هیچ کس حق ندارد به هر دلیلی حتی رهایی از رنج فراوان اقدام به خاتمه دادن به زندگی خویش نماید و یا به دیگری در این زمینه یاری رساند.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده ۱

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه ۳

بیان مساله اساسی تحقیق ۵

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق ۶

پیشینه تحقیق ۶

جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق ۶

اهداف مشخص تحقیق ۷

سوالات تحقیق ۷

سوال اصلی ۷

سوال های فرعی ۷

فرضیه‏های تحقیق ۸

فرضیه ی اصلی ۸

فرضیه ی فرعی ۸

تعریف واژه‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی ۸

روش تحقیق ۸

فصل دوم: ادبیات و چهارچوب تحقیق

گفتار اول:

۲–۱–معنا شناسی ………………………………………………………………………………………………… ۱۱

۲–۱–۱– مفهوم لغوی اتانازیا …………………………………………………………………………………… ۱۱

گفتار دوم:

۲–۲– تاریخچه اتانازی……………… ……… ……………………………………۱۲

۲– ۲– ۱– زمینه تاریخی و طرح قانونیشدن اتانازیا…………………………………………………………… ۱۳

گفتار سوم:

۲–۳– انواع اتانازی ۱۷

۲–۳–۱– الف– اتانازی فعال ۱۸

۲–۳– ۱– ب– اتانازی غیرفعال ۱۸

۲–۳– ۲– الف– اتانازی داوطلبانه ۱۸

اتانازی فعال داوطلبانه ۱۸

اتانازی غیرفعال داوطلبانه ۱۹

۲–۳–۲– ب– اتانازی غیرداوطلبانه ۲۰

اتانازی فعال و غیر فعال غیرداوطلبانه ۲۰

۲–۳–۳– اتانازی غیر مستقیم ۲۱

۲–۳–۴– اتانازی با همکاری پزشک ۲۱

۲–۳– ۵– تفاوت مرگ و قتل ۲۲

۲–۳– ۶– تفاوت خودکشی و اتانازی ۲۳

گفتار چهارم:

۲–۴– اتانازی جنین، نوزادان و کودکان بیمار ۲۳

۲–۴–۱– سقط جنین ۲۴

۲–۴–۲– اتانازی نوزادان ۲۵

۲–۴–۳– اتانازی کودکان ۲۶

۲–۴–۳–۱– حرمت کشتن فرزند در اسلام ۲۶

۲–۴–۳–۲– نوزادان و کودکان معلول در دیدگاه موافقان و مخالفان اتانازی ۲۷

۲–۴–۴– مباحث حقوقی ۲۸

گفتار پنجم:

۲–۵– اتانازی در حیات نباتی ۲۹

۲–۵–۱– حیات نباتی ۲۹

۲–۵–۲– مرگ ادراکی ۳۰

۲–۵–۱–۱– تفاوت حیات نباتی و کما ۳۰

۲–۵–۱–۲– حالت اغما و زندگی نباتی ۳۱

۲–۵–۱–۳– حیات نباتی از دیدگاه موافقان اتانازی ۳۱

۲–۵–۱–۴– رساندن آب و غذا به روش مصنوعی ۳۲

۲–۵–۱–۵– نظر مخالفان قطع دارو در شرایط حیات نباتی ۳۳

۲–۵– ۱– ۶– بررسی مباحث اخلاقی اتانازی در شرایط حیات نباتی ۳۴

۲–۵– ۱– ۷– دیدگاه فقهی ۳۶

۲–۵– ۱– ۷– الف– قتل و ترک فعل ۳۶

۲–۵– ۱– ۷– ب– ترک فعل ۳۷

۲–۵– ۱– ۸– بررسی حقوقی ۳۸

۲–۵–۱–۸ – الف– تاثیر قطع درمان در قانون ۳۸

۲–۵–۱– ۸– ب– ترک فعل ۳۹

۲–۵–۳– اتانازی در زندگی نباتی ۴۰

گفتار ششم:

۲–۶– مرگ مغزی (اتانازی غیرفعال غیرداوطلبانه) و آثار فقهی و حقوقی آن ۴۱

۲–۶–۱– علل شایع مرگ مغزی ۴۲

۲–۶–۱– الف– تعریف مرگ مغزی ۴۳

۲–۶–۱– ب– مرگ مغزی از دیدگاه فقه ۴۴

۲– ۶–۲– حیات مستقر و غیر مستقر ۴۶

نتیجه ۴۸

۲– ۶–۳– بررسی حقوقی ۴۹

نتیجه ۵۰

گفتار هفتم:

۲–۷– اتانازی در کشورهای مختلف ۵۰

۲–۷–۱– بررسی کشورهای موافق اتانازی ۵۰

۲–۷–۱–۱– هلند ۵۰

۲–۷–۱–۲– سوییس ۵۲

۲–۷–۲– بررسی کشورهای مخالف اتانازیا ۵۲

۲–۷–۲–۱– آمریکا ۵۲

۲–۷–۲–۲– انگلیس ۵۳

۲–۷–۲–۳– آلمان ۵۴

۲–۷–۲–۴– کانادا ۵۴

۲–۷–۲–۵– ایران ۵۴

گفتار هشتم:

۲–۸– نظر موافقان و مخالفان اتانازی ۵۵

۲–۸–۱– نظر موافقان ……………………………………………………………………………………………۵۶

۲–۸–۲– نظر مخالفان … ۵۹

۲– ۸– ۳– اعتراضات مخالفان، ناظر به نادرستی اتانازی ۶۰

۲–۸–۳–۱– القای وظیفه مردن به بیمار ۶۰

۲–۸–۳–۲– درمانهای تسکینی ۶۱

۲–۸–۳–۳– کیفیت زندگی ۶۱

۲–۸–۳–۴– شیب لغزنده ۶۱

۲–۸–۳–۵– عدم اعتماد به پزشکان ۶۲

۲–۸–۳–۶– قداست زندگی ۶۲

۲–۸–۳–۷– رنج به مثابه عنصری برای کسب فضیلت ۶۲

فصل سوم: تحلیل فقهی، حقوقی اتانازی

گفتار اول:

۳–۱– دیدگاه ها و نظرات ۶۴

۳–۱–۱– رویکرد ادیان نسبت به اتانازی ۶۴

۳–۱–۱–۱– یهودیت ۶۴

۳–۱–۱–۲– مسیحیت ۶۴

۳–۱–۱–۳– اسلام ۶۵

۳–۱–۱–۳– الف– حرمت قتل در آیات و روایات ۶۶

۳–۱–۱–۳– ب– رویکرد اسلام نسبت به خودکشی و اتانازی ۶۹

۳–۱–۱–۳– ج– خودکشی در آیات ۷۰

۳–۱–۱–۳– د– خودکشی در روایات ۷۰

۳–۱–۱–۳– ح– نظر فقهای اهل سنت در مورد اتانازی ۷۰

۳–۱–۱–۳– و– نظرات علمای شیعه در مورد اتانازی ۷۰

آیت الله صافی گلپایگانی ۷۱

آیت الله نوری همدانی ۷۱

مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی ۷۱

آیت الله مکارم شیرازی ۷۱

حضرت آیت الله خامنه ای ۷۱

۳–۱–۲– بررسی اتانازی از منظر اخلاقی ۷۲

۳–۱–۲–۱– اتانازی و ارزش زندگی بشر ۷۲

۳–۱–۲–۲– ارزش جایگاه انسان ۷۳

۳–۱–۲–۳– نظام آفرینش الهی با هدفی متعالی ایجاد شده است ۷۴

۳–۱–۲–۴– نجات بشر امر با ارزشی است ۷۵

۳–۱–۲–۵– زندگی و مرگ با خداست ۷۵

۳–۱–۲–۶– انسان نباید نقش خداوند را ایفا کند ۷۶

گفتار دوم:

۳–۲– فلسفه بیماری ها در اسلام ۷۷

گفتار سوم:

۳–۳– اتانازی در فقه ۸۰

۳–۳–۱– اقسام مساله ۸۰

فرض اول ۸۰

فرض دوم ۸۱

۳–۳–۲– حکم دیه و قصاص در اسلام ۸۱

۳–۳–۳– حکم تکلیفی ۸۲

۳–۳–۴– حکم وضعی ۸۳

۳–۳–۴– الف– نظریه ی اول: سقوط حق قصاص و دیه ۸۳

۳–۳–۴– ب– نظریه دوم: عدم سقوط حق قصاص یا دیه ۸۶

فرض سوم ۸۷

فرض چهارم ۸۸

فرض پنجم ۸۹

فرض ششم ۹۰

۳–۳–۵– نظر فقهای اهل سنت ۹۰

گفتار چهارم:

۳–۳–۴– اتانازی در حقوق اسلامی ۹۱

۳–۴–۱–بررسی اتانازی از منظر حقوقی مبانی قتل ترحم آمیز و حقوق کیفری ۹۱

۳–۴–۲– عنصر مادی ۹۵

۳–۴–۳– سبب مرگ درگیر شدن با ترک فعل موخر ۹۷

نتیجه گیری ۹۷

فهرست منابع و مآخذ ۱۰۰

کلیدواژه ها

• اتانازی
• احکام فقهی
• اصول اخلاقی
• مرگ مغزی
• قتل نجات بخش
• نظام حقوقی
• ایران