مسیولیت متصدی حمل و نقل بین المللی جاده ای در کنوانسیون CMR

عنوان	مسیولیت متصدی حمل و نقل بین المللی جاده ای در کنوانسیون CMR
رشته	حقوق تجارت بین الملل
دانشجو	رشید جهانگیرفرد
استاد راهنما	منصور جباری
استاد مشاور	غلام نبی فیضی چکاب
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه علامه طباطبایی

مسیولیت متصدی حمل و نقل بین المللی جاده ای در کنوانسیون CMR عنوان پایان نامه ای است که توسط رشید جهانگیرفرد، با راهنمایی منصور جباری و با مشاوره غلام نبی فیضی چکاب در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.

چکیده

نقش مهم حمل و نقل جاده ای در گردش کالا و توزیع ثروت در عرصه بین الملل، تصویب مقررات یکنواخت بین المللی را ضروری گردانیده بود. در این راستا، تدوین کنوانسیون قرارداد حمل و نقل بین المللی کالا از طریق جاده معروف به CMR در سال (۱۹۵۶)، و الحاق ایران به آن در سال (۱۳۷۶) موجب گردید تا صاحبان کالا از حاکمیت قوانین ملی ناشی از قواعد حل تعارض اجتناب نمایند و با برخورداری از مزایای مربوط به مقررات یکسان کنوانسیون احساس امنیت کنند. با توجه به اینکه مسیولیت متصدی حمل و نقل جاده ای یکی از مهمترین مباحث حقوق حمل و نقل جاده ای است، به همین دلیل، یکی از دو موضوع عمده کنوانسیون CMR نیز مربوط به مسیولیت متصدیان حمل و نقل است. با توجه به ماده (۱۷) کنوانسیون، به نظر می رسد که مبنای مسیولیت متصدی حمل و نقل، مبتنی بر نظریه اماره مسیولیت یا فرض مسیولیت است. وجود دو دسته از شرایط، برای تعیین مسیولیت متصدی حمل و نقل لازم و ضروری است. دسته اول در بند اول ماده (۱) کنوانسیون مقرر شده که مربوط به شرایط اعمال کنوانسیون بوده و دسته دوم در بند اول ماده (۱۷) کنوانسیون مقرر شده که مربوط به موارد ایجاد مسیولیت است. طبق بند اول ماده (۱)، کنوانسیون CMR در صورتی برای تعیین مسیولیت متصدی اعمال می شود که اولا: قرارداد حمل و نقل بین طرفین منعقد شده باشد، ثانیا: قرارداد مزبور جهت حمل کالا منعقد شده باشد، ثالثا: حمل و نقل کالا از طریق جاده و توسط وسیله نقلیه جاده ای انجام گیرد، رابعا: حمل و نقل کالا در قبال دریافت اجرت صورت بگیرد، خامسا: محل دریافت کالا و تحویل آن در قرارداد در دو کشور مختلف واقع شده باشد و سادسا: یکی از کشورهای مبدا یا مقصد عضو کنوانسیون باشند. در بند اول ماده (۱۷) کنوانسیون نیز سه مورد برای ایجاد مسیولیت متصدی حمل و نقل مقرر شده است. مورد اول این است که کالاهای موضوع حمل، به صورت جزیی یا کلی دچار تلف یا فقدان شوند، مورد دوم اینکه کالاها مورد خسارت واقع شده باشند و مورد سوم نیز این است که تحویل کالاها به گیرنده، همراه با تاخیر اتفاق افتاده باشد. در این تحقیق سعی خواهیم کرد تا شرایط مسیولیت متصدی حمل و نقل را به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار دهیم.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست اجمالی مطالب

عنوان صفحه

چکیده ۱

مقدمه ۲

بخش اول: مقررات کلی و خاص مسیولیت متصدی حمل و نقل بین المللی جاده ای در کنوانسیون CMR ۹

فصل اول: مقررات کلی مسیولیت متصدی حمل و نقل بین المللی جاده ای ۱۰

فصل دوم: مقررات خاص مسیولیت متصدی حمل و نقل بین المللی جاده ای ۶۲

بخش دوم: جبران خسارت و مرور زمان دعاوی جبران خسارت در کنوانسیون CMR ۸۹

فصل اول: جبران خسارت ۹۰

فصل دوم: مرور زمان دعاوی جبران خسارت ۱۲۷

نتیجه گیری ۱۴۳

فهرست منابع ۱۴۷

ضمایم ۱۵۳

فهرست تفصیلی مطالب

عنوان صفحه

چکیده ۱

مقدمه ۲

۱– سوال اصلی ۴

۲– سوالات فرعی ۴

۳– فرضیه اصلی ۵

۴– فرضیه های فرعی ۵

۵– سابقه پژوهش ۶

۶– اهداف پژوهش ۶

۷– روش پژوهش ۷

۸– تعریف مفاهیم ۷

۹– موانع و مشکلات پژوهش ۷

۱۰– سازماندهی پژوهش ۷

بخش اول: مقررات کلی و خاص مسیولیت متصدی حمل و نقل بین المللی جاده ای در کنوانسیون CMR ۹

طرح بحث ۱۰

فصل اول: مقررات کلی مسیولیت متصدی حمل و نقل بین المللی جاده ای ۱۰

گفتار اول: مفاهیم پایه، مقررات و اسناد حاکم بر حمل و نقل جاده ای ۱۱

مبحث اول: مفاهیم پایه در حمل و نقل جاده ای ۱۱

بند اول: متصدی حمل و نقل یا کریر ۱۱

بند دوم: فورواردر ۱۲

بند سوم: کارگزاری یا نمایندگی ۱۳

مبحث دوم: مقررات حاکم بر حمل و نقل جاده ای کالا ۱۴

بند اول: حقوق داخلی ۱۴

بند دوم: مقررات بین المللی ۱۵

۱– کنوانسیون حمل و نقل جاده ای کالا و محصولات خطرناک ADR ۱۵

۲– کنوانسیون گمرکی مربوط به حمل و نقل بین المللی کالا در جاده ها تحت کارنه تیر TIR ۱۶

۳– کنوانسیون حمل بین المللی کالا از طریق جاده CMR ۱۷

۳–۱– پیشینه کنوانسیون ۱۷

۳–۲– شرایط اعمال و قلمرو اجرای کنوانسیون ۱۹

۳–۲–۱– قلمرو مکانی ۱۹

۳–۲–۱–۱– عبور از مرز ۲۰

۳–۲–۱–۲– عضویت کشور مبدا یا مقصد در کنوانسیون ۲۰

۳–۲–۲– قلمرو موضوعی ۲۰

۳–۲–۲–۱– قرارداد حمل و نقل ۲۱

۳–۲–۲–۲– کالاهای موضوع حمل ۲۱

۳–۲–۲–۳– وسیله و طریقه حمل ۲۲

۳–۲–۲–۴– لزوم دریافت اجرت ۲۳

مبحث سوم: اسناد حاکم بر حمل و نقل جاده ای کالا ۲۳

بند اول: بارنامه ۲۳

بند دوم: راهنامه ۲۵

گفتار دوم: ماهیت و مبنای مسیولیت متصدی حمل و نقل ۲۸

مبحث اول: ماهیت مسیولیت ۲۸

بند اول: مسیولیت غیر قرادادی ۲۸

بند دوم: مسیولیت قراردادی ۲۹

مبحث دوم: مبنای مسیولیت ۳۰

بند اول: انواع مسیولیت ۳۰

۱– اصل عدم مسیولیت ۳۱

۲– مسیولیت مطلق ۳۲

۳– اماره خطا (فرض تقصیر) ۳۲

۴– اماره مسیولیت (فرض مسیولیت) ۳۳

بند دوم: نوع پذیرفته شده توسط کنوانسیون CMR ۳۳

گفتار سوم: موارد ایجاد، بار اثبات و دوره زمانیِ مسیولیت متصدی حمل و نقل ۳۵

مبحث اول: موارد ایجاد مسیولیت ۳۵

بند اول: عدم تحویل کالا ۳۵

۱– تلف یا فقدان کلی ۳۵

۲– تلف یا فقدان جزیی ۳۶

۳– فرض فقدان ناشی از تاخیر ۳۶

بند دوم: ورود خسارت به کالا ۳۹

بند سوم: تاخیر در تسلیم کالا ۴۰

۱– تحویل بعد از پایان مدت توافق شده ۴۰

۲– تحویل بعد از پایان مدت متعارف ۴۲

مبحث دوم: اثبات موارد مسیولیت ۴۲

بند اول: اثبات تلف یا خسارت ظاهری ۴۳

بند دوم: اثبات تلف یا خسارت غیرظاهری ۴۵

بند سوم: اثبات تاخیر ۴۶

مبحث سوم: دوره زمانی مسیولیت ۴۷

بند اول: شروع دوره مسیولیت ۴۷

بند دوم: پایان دوره مسیولیت ۴۸

گفتار چهارم: معافیت از مسیولیت متصدی حمل و نقل ۵۰

مبحث اول: موارد معافیت از مسیولیت ۵۰

بند اول: عمل خلاف یا غفلت فرستنده یا گیرنده کالا ۵۱

بند دوم: عیب ذاتی کالا ۵۲

بند سوم: قوه قاهره ۵۳

بند چهارم: مخاطرات ذاتی خاص ۵۵

مبحث دوم: طریقه اثبات موارد عدم مسیولیت و مسیولیت متصدی در فرض اجتماع علل ۵۷

بند اول: طریقه اثبات موارد عدم مسیولیت ۵۷

بند دوم: مسیولیت متصدی در فرض اجتماع علل ۶۰

فصل دوم: مقررات خاص مسیولیت متصدی حمل و نقل بین المللی جاده ای ۶۲

گفتار اول: مسیولیت متصدی حمل و نقل بین المللی جاده ای در حمل و نقل های متوالی ۶۲

مبحث اول: انواع قرارداهای حمل متوالی ۶۲

بند اول: قرارداد واحد ۶۳

بند دوم: حمل گروهی ۶۴

بند سوم: قراردادهای متعدد ۶۵

مبحث دوم: تقسیم مسیولیت بین متصدیان اصلی و متوالی ۶۶

بند اول: مسیولیت تضامنی متصدیان در برابر زیاندیده ۶۶

بند دوم: مسیولیت متصدیان در روابطِ بین خودشان ۶۷

۱– مسیولیت انفرادی ۶۸

۲– مسیولیت اشتراکی ۶۸

۳– مسیولیت نامعین ۶۹

بند سوم: ورشکستگی یکی از متصدیانِ مسیول ۷۱

گفتار دوم: مسیولیت متصدی حمل و نقل بین المللی جاده ای درحمل و نقل های مرکب ۷۳

مبحث اول: مفهوم حمل و نقل مرکب بین المللی کالا ۷۳

مبحث دوم: حاکمیت کنوانسیون CMR بر تعیین مسیولیت متصدی ۷۴

مبحث سوم: عدم حاکمیت کنوانسیون CMR بر تعیین مسیولیت متصدی ۷۸

مبحث چهارم: یکی بودن متصدی جاده ای و متصدی با وسیله نقلیه از نوع دیگر ۷۹

گفتار سوم: مسیولیت متصدی در حمل کالاهای خطرناک و مسیولیت وی نسبت به اشخاص ثالث ۸۱

مبحث اول: مسیولیت متصدی در حمل کالاهای خطرناک ۸۱

بند اول: مفهوم کالایِ با ماهیت خطرناک ۸۱

بند دوم: حقوق و تعهدات متصدی در رابطه با حمل کالاهای خطرناک ۸۳

مبحث دوم: مسیولیت متصدی حمل و نقل نسبت به اشخاص ثالث ۸۶

بند اول: ماهیت مسیولیت ۸۶

بند دوم: نمایندگان و خدمه متصدی حمل و نقل و سایر اشخاص ثالث ۸۷

بخش دوم: جبران خسارت و مرور زمان دعاوی جبران خسارت در کنوانسیون CMR ۸۹

طرح بحث ۹۰

فصل اول: جبران خسارت ۹۰

گفتار اول: پرداخت غرامت ۹۱

مبحث اول: مبنای محاسبه غرامت ۹۱

بند اول: عدم تحویل کالا ۹۱

بند دوم: ورود خسارت به کالاها ۹۵

بند سوم: تاخیر در تحویل کالا ۹۶

مبحث دوم: میزان سقف مسیولیت در کنوانسیون ۹۸

بند اول: معیار محاسبه سقف مسیولیت ۹۸

بند دوم: نقش (SDR) یا حق برداشت ویژه در تعیین سقف مسیولیت ۹۹

مبحث سوم: هزینه های ناشی از حمل و بهره غرامت ۱۰۲

بند اول: هزینه های ناشی از حمل ۱۰۲

بند دوم: بهره غرامت ۱۰۵

مبحث چهارم: ادعاهای اضافه بر قرارداد و عدم وصول وجوه لازم هنگام تحویل توسط متصدی ۱۰۷

بند اول: ادعاهای اضافه بر قرارداد ۱۰۷

بند دوم: عدم وصول وجوه لازم هنگام تحویل توسط متصدی ۱۱۰

مبحث پنجم: مسیولیت نامحدود متصدی حمل و نقل ۱۱۱

بند اول: مفهوم خطای عمدی وقصور معادل آن ۱۱۳

۱– خطای عمدی ۱۱۳

۲– قصور معادل خطای عمدی ۱۱۴

بند دوم: مصادیق خطای عمدی یا قصور معادل آن ۱۱۷

۱– عدم جلوگیری از سرقت ۱۱۷

۲– تصادف جاده ای ۱۱۸

۳– تحویل اشتباه ۱۱۸

گفتار دوم: شروط قراردادی در تعیین میزان مسیولیت ۱۱۹

مبحث اول: توافق طرفین در رابطه با میزان غرامت ۱۱۹

بند اول: اظهار مبلغ نفع خاص ۱۱۹

بند دوم: تعیین سقف نهایی مسیولیت ۱۲۲

مبحث دوم: شرط عدم مسیولیت ۱۲۳

بند اول: مفهوم شرط عدم مسیولیت ۱۲۳

بند دوم: اعتبار شرط عدم مسیولیت ۱۲۴

فصل دوم: مرور زمان دعاوی جبران خسارت ۱۲۷

گفتار اول: مدت مرور زمان و تاریخ شروعِ مدت ۱۲۷

مبحث اول: مدت مرور زمان ۱۲۷

بند اول: مرور زمان یک ساله ۱۲۸

بند دوم: مرور زمان سه ساله ۱۲۹

مبحث دوم: شروع مدت مرور زمان ۱۳۰

بند اول: تلف جزیی، خسارت یا تاخیر در تحویل کالا ۱۳۰

بند دوم: تلف کلی کالا ۱۳۳

بند سوم: سایر موارد ۱۳۵

گفتار دوم: تعلیق مدت مرور زمان ۱۳۷

مبحث اول: ارسال ادعای کتبی ۱۳۸

بند اول: ماهیت ادعا ۱۳۸

بند دوم: شکل و فرم ادعا ۱۳۹

مبحث دوم: مدت زمان تعلیق و بار اثبات ادعا ۱۴۰

بند اول: مدت زمان تعلیق ۱۴۰

بند دوم: بار اثبات ادعا ۱۴۱

نتیجه گیری ۱۴۳

فهرست منابع ۱۴۷

ضمایم ۱۵۳

ضمیمه شماره (۱) ۱۵۴

ضمیمه شماره (۲) ۱۸۲

کلیدواژه ها

• مسیولیت
• متصدی حمل ونقل
• کنوانسیون قرارداد حمل و نقل بین المللی کالا از طریق جاده (۱۹۵۶)
• حمل ونقل جاده ای
• ارزیابی خسارت
• مسیولیت
• متصدی حمل و نقل
• کنوانسیون cmr