مسیولیت مدنی صغار و مجانین در حقوق ایران و فقه

عنوان	مسیولیت مدنی صغار و مجانین در حقوق ایران و فقه
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	بهبود شاهی
استاد راهنما	فاطمه آناهید
استاد مشاور	منصور عشق پور
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

مسیولیت مدنی صغار و مجانین در حقوق ایران و فقه عنوان پایان نامه ای است که توسط بهبود شاهی، با راهنمایی فاطمه آناهید و با مشاوره منصور عشق پور در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل دفاع گردید.

چکیده

در اصطلاح حقوقی صلاحیت نداشتن برای دارا شدن حق یا حقوق معین و نیز صلاحیت نداشتن برای اعمال حقی که شخص آن را دارا شده حجر می نامند. صغیر ممیز و سفیه چون دارای قوه درک و تمیز بوده می تواند مسیول اعمال زیانبار خویش باشند اما صغیر غیر ممیز و مجنون به سبب فقدان قوه درک و تمیز مسیول نمی باشند.در حقوق اسلام فقها با استناد به اطلاق قواعدی همچون لاضرر ،اتلاف و... مسیولیت صغیر و مجنون را پذیرفته اند. قانون مدنی ایران با توجه به کلیت مواد ۲۱۶،۳۲۸ و ۳۳۱ ق.م مسیولیت مدنی محجورین را پذیرفته است اما بر این قاعده کلی دو استثنا وارد است: اولا ماده۷ قانون مسیولیت مدنی که مسیولیت مدنی ناشی از فعل صغیر غیر ممیز و مجنون در صورت تقصیر و کوتاهی سرپرست، برعهده سرپرست نهاده است. ثانیا طبق ماده ۱۲۱۵ ق.م و در جایی که شخصی مالی را به تصرف صغیر و مجنون داده و مال تلف شود صغیر و مجنون مسیول نخواهند بود زیرا وی قدرت تشخیص خیر و شر اعمال خویش را ندارد. بنابراین طبق قاعده اقدام ،کسی که مال خود را به تصرف اینگونه محجورین داده خودش مسیول می باشد چون به ضرر خویش اقدام کرده است و نباید متوقع جبران زیان وارده باشد . مسیولیت مدنی صغیر یا مجنون یکی از مصادیق مسیولیت ناشی از فعل غ–یر اس–ت ک–ه استثنا بر قاعده شخصی بودن مسیولیت می باشد. مسیولیت سرپرست مطابق ق–واعد ع–مومی مسیولیت مدنی مبتنی بر تقصیر است؛یعنی سرپرست وقتی مسیول جبران زیان است که در نگهداری ی–ا م–واظبت از ص–غیر یا مجنون کوتاهی کرده باشد،علاوه بر آن،فعل زیان بار مجنون یا ص–غیر ه–م ف–عل نامتعارف باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی مسیولیت مدنی صغار و مجانین در حقوق ایران و فقه می باشد و روش این پژوهش نیز از نظر ابزار جمع آوری داده ها اسنادی با استفاده از منابع مکتوب کتابخانه ای و نشریات الکترونیکی بوده و از نظر هدف نیز کاربردی و از نظر نوع پژوهش نیز توصیفی – تحلیلی است؛ نتایج تحقیق نیز حاکی از آن است که بر اساس نظریه سنتی تقصیر ،علاوه بر وجود رابطه تسبیب بین عمل فاعل و زیان وارده،اثبات اراده و تمیز برای تحقق مسیولیت ضروری است.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده ۱مقدمه ۲الف– بیان مسیله ۳ب– سوالات پژوهش ۷ج– فرضیه ها ۸د– پیشینه پژوهش ۸ه– اهداف پژوهش ۱۱و– اهمیت و ضرورت تحقیق ۱۲ر– روش پژوهش ۱۳ز– ساماندهی تحقیق ۱۳فصل اول: کلیات (مفاهیم، مبانی، تاریخچه) ۱۴۱–۱– مفاهیم ۱۵۱–۱–۱– محجور ۱۵۱–۱–۱–۱– مفهوم حقوقی حجر ۱۵۱–۱–۱–۲– مفهوم فقهی حجر ۱۶۱–۱–۱–۳– انواع حجر ۱۶۱–۱–۱–۳–۱– حجر عام و حجر خاص ۱۷۱–۱–۱–۳–۲– حجر حمایتی و سوء ظنی ۱۷۱–۱–۱–۳–۳– حجر قانونی و حجر قضایی ۱۸۱–۱–۱–۳–۴– حجر مبتنی بر فقدان اراده و نقص اراده ۱۸۱–۱–۱–۳– ۵– حجر در امور مالی و غیرمالی ۱۸۱–۱–۱–۳– ۶– حجر مغیی و حجر بدون غایت معنی ۱۸۱–۱–۲– اشخاص محجور ۱۹۱–۱–۲–۱– اطفال ۱۹۱–۱–۲–۱–۱– انواع صغیر ۱۹۱–۱–۲–۱–۱– ۱– دسته اول: صغیر غیرممیز ۲۰۱–۱–۲–۱–۱–۲– دسته دوم: صغیر ممیز ۲۰۱–۱–۲–۱–۲– شک در تمییز صغیر ۲۱۱–۱–۲–۱–۳– خروج صغیر از حجر ۲۲۱–۱–۲–۲– مجانین ۲۲۱–۱–۲–۲–۱– جنون در اصطلاح فقه ۲۳۱–۱–۲–۲–۲– جنون در اصطلاح حقوقی ۲۳۱–۱–۲–۲–۳– درجات جنون ۲۴۱–۱–۲–۲–۴– جنبه های جنون در قانون مدنی ۲۵۱–۱–۲–۲–۴–۱– جنون به اعتبار اتصال یا عدم اتصال به زمان کودکی ۲۵۱–۱–۲–۲–۴–۱–۱– جنون متصل به صغر ۲۵۱–۱–۲–۲–۴–۱–۲– جنون غیر متصل به صغر ۲۵۱–۱–۲–۲–۴–۲– جنون دایمی ۲۶۱–۱–۲–۲–۴–۳– جنون ادواری ۲۶۱–۱–۲–۳– اشخاص غیر رشید ۲۶۱–۱–۲–۳–۱– تفاوت سفیه و صغیر ممیز ۲۸۱–۱–۲–۳–۲– تفاوت سفیه و مجنون ۲۸۱–۱–۲–۳–۳– سن رشد ۲۹۱–۱–۳– مسیولیت ۲۹۱–۱–۳–۱– معنی لغوی مسیولیت ۳۰۱–۱–۳–۲– مفهوم اصطلاحی مسیولیت ۳۱۱–۱–۳–۳– مفهوم فقهی مسیولیت ۳۱۱–۱–۳–۴– مفهوم تکلیفی مسیولیت ۳۲۱–۱–۳–۵– مفهوم وضعی مسیولیت ۳۳۱–۱–۳–۶– انواع مسیولیت ۳۴۱–۱–۳–۶–۱– مسیولیت اخلاقی ۳۵۱–۱–۳–۶–۲– مسیولیت حقوقی ۳۵۱–۱–۳–۶–۳– مسیولیت کیفری ۳۵۱–۱–۳–۶–۴– مسیولیت مدنی ۳۶۱–۱–۳–۷– مسیولیت مدنی به معنای اعم ۳۷۱–۱–۳–۸– مسیولیت مدنی به معنای خاص یا مضیق ۳۸۱–۱–۴– مفهوم سرپرست و مصادیق آن ۳۸۱–۱–۴–۱– اشخاص حقیقی ۳۹۱–۱–۴–۱–۱– پدر و مادر ۳۹۱–۱–۴–۱–۲– جد پدری ۴۱۱–۱–۴–۱–۳– وصی ۴۱۱–۱–۴–۱–۴– قیم ۴۲۱–۱–۴–۲– اشخاص حقوقی ۴۲۱–۲– مبانی ۴۴۱–۲–۱– مبانی فقهی و حقوقی مسیولیت مدنی ۴۴۱–۲–۱–۱– مبانی مسیولیت مدنی در فقه ۴۴۱–۲–۱–۲– مبانی مسیولیت مدنی در حقوق ایران ۴۵۱–۲–۱–۲–۱– نظریه تقصیر ۴۷۱–۲–۱–۲–۲– نظریه خطر ۴۸۱–۲–۱–۲–۳–نظریه تضمین حق ۴۹۱–۲–۱–۲–۴–نظریه مختلط ۵۱۱–۲–۲– مبانی قانون مسیولیت مدنی ۵۱۱–۲–۲–۱– قانون مدنی ۵۱۱–۲–۲–۲– قانون مسیولیت مدنی ۵۲۱–۳– تاریخچه ۵۳فصل دوم: مسیولیت مدنی صغیر و مجنون در فقه ۵۵۲–۱– مسیولیت محجورین در روایات و آیات قرآنی ۵۶۲–۱–۱– مفردات ۵۶۲–۱–۲– احکام مستفاد از آیه ۵۷۲–۱–۳– بررسی احکام مستفاد از آیه شریفه ۶۹۲–۲– قواعد فقهی مسیولیت مدنی محجورین ۷۲۲–۲–۱– قاعده لاضرر ۷۲۲–۲–۲– قاعده تسبیب ۷۴۲–۲–۳– قاعده ضمان ید ۷۵۲–۳– مسیولیت مدنی صغیر و مجنون در حقوق اسلامی ۷۵۲–۴– مسیولیت قراردادی صغیر و مجنون ۷۷۲–۴–۱– معاملات با هدف تسلط بر مال ۷۷۲–۴–۱–۱– نداشتن مسیولیت مطلق ۷۷۲–۴–۱–۲– مسیولیت مطلق ۷۸۲–۴–۱–۳– تفکیک بین علم و جهل معامل ۷۹۲–۴–۱–۴– ت–فکیک بین اذن و عدم اذن در قبض ۷۹۲–۴–۱–۵– ضمان صغیر و مجنون ۸۰۲–۴–۲– معاملات با هدف حفظ مال ۸۱۲–۴–۲–۱– مسیولیت مطلق ۸۱۲–۴–۲–۲– نداشتن مسیولیت مطلق ۸۲۲–۴–۲–۳– وضعیت صغیر و مجنون ۸۲فصل سوم: مسیولیت مدنی صغیر و مجنون و سرپرستان آنها در حقوق ایران ۸۴۳–۱– مسولیت مدنی صغیر و مجنون ۸۵۳–۱– ۱– نظریه های مطرح در باب مسیولیت مدنی صغیر و مجنون ۸۵۳–۱–۱–۱– مسیولیت مدنی صغیر و مجنون طبق نظریه تقصیر ۸۵۳–۱–۱–۱–۱– شرایط عدم مسیولیت مدنی صغیر غیر ممیز و مجنون در نظریه تقصیر ۸۶۳–۱–۱–۱–۱–۱– زوال تمیز به سبب صغر و جنون ۸۶۳–۱–۱–۱–۱–۲– زوال کامل اراده و تمیز ۸۶۳–۱–۱–۱–۱–۳– عدم امکان رجوع به سرپرست شخص غیر ممیز و مجنون ۸۶۳–۱–۱–۱–۱– ۴– قرار گرفتن شخص غیر ممیز در جای شخص مسیول نه زیان دیده ۸۷۳–۱–۱– ۲– مسیولیت مدنی صغیر و مجنون طبق نظریه خطر ۸۷۳–۱–۱–۳– مسیولیت مدنی صغیر و مجنون طبق نظریه تضمین حق ۸۹۳–۲– مسولیت مدنی سرپرستان صغیر و مجنون ۸۹۳–۲–۱– ماهیت و مبنای مسولیت مدنی سرپرست صغیر و مجنون ۹۱۳–۲–۱–۱– ماهیت مسولیت مدنی سرپرست صغیر و مجنون ۹۱۳–۲–۱–۲– مبنای مسولیت مدنی سرپرست صغیر و مجنون ۹۴۳–۲–۲– شرایط تحقق مسولیت مدنی سرپرست صغیر و مجنون ۹۷۳–۲–۲–۱– شرط مربوط به اشخاص مسیول ۹۸۳–۲–۲–۲– شرط مربوط به صغیر و مجنون ۱۰۰۳–۲–۳– وجود ضرر و تقصیر در نگهداری و فعل زیانبار ۱۰۳۳–۲–۳–۱– وجود ضرر ۱۰۳۳–۲–۳–۲– تقصیر در نگهداری ۱۰۴۳–۲–۳–۳– فعل زیانبار ۱۰۵۳–۳– ارکان مسیولیت مدنی صغار و مجانین در حقوق ایران ۱۰۵۳–۳–۱– وجود ضرر ۱۰۵۳–۳–۱–۱– ضرر مادی ۱۰۶۳–۳–۱–۱–۱– ضرر مالی ۱۰۶۳–۳–۱–۱–۲– ضرر بدنی(جسمی) ۱۰۷۳–۳–۱–۲– ضرر معنوی ۱۰۸۳–۳–۱–۳– شرایط ضرر قابل مطالبه ۱۰۹۳–۳–۱–۳–۱– مسلم بودن ضرر ۱۰۹۳–۳–۱–۳–۲– مستقیم بودن ضرر ۱۱۰۳–۳–۱–۳–۳– عدم جبران ضرر ۱۱۱۳–۳–۱–۳–۴– قابل پیش بینی بودن ضرر ۱۱۲۳–۳–۲– تقصیر یا فعل زیانبار ۱۱۳۳–۳–۲–۱– علل موجه(رافع تقصیر) ۱۱۷۳–۳–۲–۱–۱– دفاع مشروع ۱۱۸۳–۳–۲–۱–۲– حکم قانون یا مقام صالح ۱۱۹۳–۳–۲–۱–۳– غرور ۱۱۹۳–۳–۲–۱–۴– اجبار یا اکراه ۱۲۰۳–۳–۲–۱–۵– اضطرار ۱۲۰۳–۳–۲–۱–۶– اجرای حق ۱۲۱۳–۳–۲–۱–۷– اثر رضایت زیان دیده ۱۲۱۳–۳–۳–رابطه سببیت ۱۲۱۳–۴– احکام مسیولیت مدنی صغیر و مجنون ۱۲۳۳–۴–۱– عدم م–سولیت مدنی مجنون و صغیرغیرممیز ۱۲۴۳–۴–۲– مسولیت مدنی صغیر یا مجنون در فرض تلف یا ناقص شدن مال ۱۲۶۳–۴–۳– مسولیت مدنی مجنون ادواری ۱۲۷۳–۵– آثار مسولیت مدنی صغیر و مجنون ۱۲۹۳–۵–۱– دعوای مسولیت مدنی ۱۲۹۳–۵–۱–۱– طرفین دعوای مسولیت مدنی ۱۲۹۳–۵–۱–۲– خواسته دعوی و دفاع خوانده ۱۳۰۳–۵–۱–۳– ماهیت حکم دادگاه ۱۳۰۳–۵–۱–۴– تخفیف مسولیت مدنی صغیر و مجنون و سرپرستان آنها ۱۳۱۳–۵–۲– اصول و شیوه جبران خسارت ۱۳۱۳–۵–۲–۱– جبران عینی(اعاده وضع سابق) ۱۳۲۳–۵–۲–۲– جبران خسارت از طریق دادن معادل ۱۳۳۳–۵–۲–۲–۱– تسلیم مثل ۱۳۳۳–۵–۲–۲–۲– پرداخت قیمت ۱۳۴۳–۵–۳– تعیین شخص مسیول و فروض جبران خسارت ۱۳۵۳–۵–۳–۱– تقصیر سرپرست در نگهداری صغیر و مجنون ۱۳۵۳–۵–۳–۲– عدم تقصیر سرپرست در نگهداری صغیر و مجنون ۱۳۷نتیجه ۱۳۸پیشنهادها ۱۴۱ضمایم ۱۴۲منابع ۱۴۶چکیده انگلیسی

کلیدواژه ها

• مسیولیت مدنی
• سرپرستی بر کودک صغیر
• حقوق ایران
• فقه
• محجور
• دیوانه
• محجور
• صغیر
• مجنون
• مسیولیت مدنی
• سرپرست