مسیولیت مدنی مهندس مشاور

عنوان	مسیولیت مدنی مهندس مشاور
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	ابراهیم سرخه
استاد راهنما	منصور امینی
استاد مشاور	عباس قاسمی حامد، غلامعلی سیفی زیناب
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۸
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

مسیولیت مدنی مهندس مشاور عنوان رساله ای است که توسط ابراهیم سرخه، با راهنمایی منصور امینی و با مشاوره عباس قاسمی حامد و غلامعلی سیفی زیناب در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

چکیده

مهندس مشاور به عنوان یکی از عوامل دخیل در اجرای پروژه های عمرانی و زیربنایی تصدی امر طراحی ونظارت را بر عهده دارد . هر گونه قصور و کوتاهی در ارایه اینگونه خدمات می تواند موجبات اضرار طرف قراردادی را فراهم آورده و مسیولیت قراردادی را برای وی به دنبال داشته باشد . با این حال طبیعت اینگونه خسارات به گونه ای است که در بسیاری از موارد تبعات و آثار ناشی از آن ممکن است متوجه اشخاص ثالث گردیده و صدمات و خسارات جانی یا مالی برای آنها به دنبال داشته باشد. بر همین اساس در بحث از مسیولیت مدنی مهندس مشاور ، سخن از مسیولیت قهری وی نیز به میان آمده است . در حقوق کامن لاو اعتقاد بر محض بودن مسیولیت قراردادی مهندس مشاور بویژه در مرحله طراحی می باشد. ظاهر ماده ۲۶ شرایط عمومی همسان قراردادهای خدمات مشاوره چنین برداشتی را نیز در ذهن تداعی می نماید. با این حال آنچه که از مواد دیگر شرایط مذکور قابل برداشت است، این است که مقررات مذکور تکلیفی بیش از مهارت ودقت برای مهندس مشاور در نظر نگرفته است . در مسیولیت قهری نیز ، در سایه فقدان مقررات خاص ، اصل کلی تقصیر پذیرفته شده است . در تحقق مسیولیت مدنی قهری و قراردادی مهندس مشاور نیز (به مانند سایر مشاغل حرفه ای و تخصصی) وجود ارکان تشکیل دهنده مسیولیت الزامی است ، با این حال در بررسی معنا و مفهوم اینگونه شرایط و ارکان چون ضرر وارده می بایست جوهره و ماهیت این صنف از مشاغل حرفه ای را در نظر گرفت . در مواردی که امکان طرح دعوی بر مبنای هر یک از دو مسیولیت برای زیاندیده فراهم است ، در اختیار ایشان تشکیک شده است . در برخی از نظامهای حقوقی چون فرانسه با وجود قرارداد ، امکان طرح دعوی مسیولیت قهری منتفی دانسته شده است . در حقوق انگلستان نیز (Concurrent Liability) محل تردید بوده و رویه در این زمینه متشتت است . در حقوق کشور ما ، برخی از نویسندگان برجسته حقوق مدنی ضمن پذیرش چنین اختیاری ، برآنندکه ، در صورت جمع مسیولیت قهری و قراردادی ، زیاندیده در انتخاب هر یک از دو مبنا آزاد است ، مشروط بر اینکه قرارداد بیهوده نشود و مفاد تراضی از اثر نیافتد. ماهیت و طبیعت حرفه مهندس مشاورباعث گردیده است تا قلمرو و دامنه زمانی مسیولیت وی به زمان بعد مدت قراردادی و تحویل قطعی نیز تسری یابد (بند ۲ ماده ۲۶ ) امری که در قوانین سایرکشورها چون فرانسه ، آلمان ، مصر، امریکا و انگلیس به چشم می خورد ، با این تفاوت که در این کشورها بر خلاف شرایط عمومی موصوف بازه زمانی جهت توجه مسیولیت به مهندس مشاور تعیین گردیده است . در هرحال در صورت تحقق چنین مسیولیتی مهندس مشاور می بایست از عهده خسارات وارده بر طرف قراردادی یا شخص ثالث که معمولا در رویه قضایی با ارجاع امر به کارشناسی ارزیابی و تعیین خواهد شد، بر آید، مگر در مورد صدمات جسمی که به واسطه جنبه کیفری ، ضمان مهندس مشاور را در پی خواهد داشت .

ساختار و فهرست رساله

مقدمه.................................................................................................................................................

بخش اول ؛ مهندس مشاور : تعریف، نقش، وظایف و بیان مبانی مسیولیت فصل اول : تعریف مهندس مشاور و تبیین نقش و وظایف وی ..........................................۹ مبحث اول : تعریف ...........................................................................................................................۱۰ گفتار اول : در حقوق داخلی .................................................................................................................۱۰ گفتار دوم : در حقوق خارجی ...............................................................................................................۱۵ مبحث دوم : نقش و وظایف .................................................................................................................

گفتار اول : نقش و جایگاه مهندس مشاور در پروژه های عمرانی و زیربنایی ...........................................۱۶ گفتار دوم : وظایف مهندس مشاور .......................................................................................................۲۶ بند اول : مرحله مطالعات ، طراحی و تهیه اسناد مناقصه...........................................................................۲۶ بند دوم : مرحله انجام مناقصه و نظارت..................................................................................................۳۱ فصل دوم : مبانی ایجاد مسیولیت مهندس مشاور ......................................................................۳۶ مبحث اول : مبانی قراردادی ..............................................................................................................۳۷ گفتار اول : حقوق داخلی .....................................................................................................................۴۸ گفتار دوم : حقوق خارجی ..................................................................................................................۵۱ بند اول : حقوق انگلیس و امریکا..........................................................................................................۵۲ بند دوم: حقوق فرانسه و آلمان ............................................................................................................۵۶ بند سوم : حقوق مصر .........................................................................................................................۵۸ بند چهارم : مقررات فیدیک................................................................................................................۶۰ مبحث دوم : مبانی غیر قراردادی گفتار اول : قوانین و مقررات داخلی ...................................................................................................۶۷ گفتار دوم : قوانین و مقررات خارجی ................................................................................................۷۱ بند اول : حقوق انگلیس و امریکا .......................................................................................................۷۱ بند دوم : حقوق آلمان و فرانسه .........................................................................................................۸۲ بند سوم : حقوق مصر .......................................................................................................................۸۵ بخش دوم : شرایط ایجاد مسیولیت مدنی مهندس مشاور و آثار آن فصل اول : شرایط ایجاد مسیولیت .........................................................................................۸۸ مبحث اول : مسیولیت قراردادی .....................................................................................................۸۹ گفتاراول : وجود رابطه قراردادی .....................................................................................................۸۹ گفتار دوم : نقض و عدم ایفای تعهدات قراردادی.............................................................................۹۰ بند اول : مرحله مطالعات و طراحی...................................................................................................۹۳ بند دوم: مرحله نظارت ...................................................................................................................۹۹ بند سوم : تسری آثار مسیولیت ناشی از نقض به دوره پس از تحویل قطعی.......................................۱۰۵ گفتارسوم : حدوث ضرر (کاستی)..................................................................................................۱۲۲ گفتار چهارم : رابطه سببیت و استثنایات وارده آن..........................................................................۱۳۷ بند اول : رابطه سببیت ..................................................................................................................۱۳۷ بند دوم : استثنایات (مسیولیت ناشی از فعل غیر)............................................................................۱۳۸ ۱– مسیولیت ناشی از فعل کارکنان ..............................................................................................۱۴۲ ۱–۱:کارکنان اصلی ....................................................................................................................۱۴۶ ۲–۱: کارکنان استقراضی.............................................................................................................۱۵۵ ۲– مسیولیت ناشی از فعل نمایندگان ...........................................................................................۱۵۸ ۳– مسیولیت ناشی از فعل اشخاص ثالث......................................................................................۱۶۰ گفتار پنجم : مسیولیت توامان قراردادی و غیر قراردادی و اختیار زیاندیده ..................................۱۶۳ مبحث دوم : مسیولیت غیر قراردادی ........................................................................................۱۶۵ گفتار اول : ورود ضرر...............................................................................................................۱۶۸ بند اول : اشخاص ثالث شاغل در محیط کارگاهی ....................................................................۱۷۹ بند دوم : اشخاص ثالث غیر دخیل در اجرای پروژه ..................................................................۱۸۰ گفتار دوم : فعل زیانبار ...........................................................................................................۱۹۰ گفتار سوم : رابطه سببیت .......................................................................................................۱۹۲ بند اول : اجتماع اسباب .........................................................................................................۱۹۶ بند دوم : اسباب خارجی و آثار آن در مسیولیت مهندس مشاور ..............................................۲۰۲ فصل دوم : آثار مسیولیت مدنی ...................................................................................۲۱۰ مبحث اول : جبران خسارت زیاندیده .................................................................................۲۱۱ گفتار اول: شخص زیاندیده .................................................................................................۲۱۱ بند اول : مسیولیت مدنی قراردادی .....................................................................................۲۱۱ بند دوم : مسیولیت مدنی غیر قراردادی ..............................................................................۲۱۲ گفتار دوم : نحوه جبران خسارت ......................................................................................۲۱۳ گفتار سوم: خسارت غیر مادی (ضمان کیفری)..................................................................۲۱۵ مبحث سوم : طرق تامین جبران خسارت.........................................................................۲۱۶ گفتار اول :نقش بیمه مسیولیت در سیستم های تحویل پروژه ............................................۲۱۷ گفتار دوم : تضامین و مسیولیت تضامنی...........................................................................۲۱۹ نتیجه گیری.....................................................................................................................۲۲۷

کلیدواژه ها

• مهندس مشاور
• مسیولیت مدنی
• سیستم های اجرای پروژه
• شرایط عمومی پیمان
• موافقتنامه و شرایط عمومی همسان قراردادهای خدمات مشاوره