مسیولیت مدنی ناشی از نقض حقوق شهروندی در فضای مجازی

عنوان	مسیولیت مدنی ناشی از نقض حقوق شهروندی در فضای مجازی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	سیدمهران موسوی
استاد راهنما	راضیه عبدالصمدی
استاد مشاور	مصطفی نفری
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی

مسیولیت مدنی ناشی از نقض حقوق شهروندی در فضای مجازی عنوان پایان نامه ای است که توسط سیدمهران موسوی، با راهنمایی راضیه عبدالصمدی و با مشاوره مصطفی نفری در سال ۱۴۰۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی دفاع گردید.

چکیده

مقوله ی ارتباط و ارتباطات و سیر تحول آن، به عنوان یکی از موضوعات جدی زندگی بشر در اعصار مختلف، مورد توجه تاریخ پژوهان و یکی از موضوعات مورد مطالعه و جزیی از علاقمندی کارشناسان این رشته بوده است. موضوعی که از انسان های نخستین غارنشین گرفته، تا شهروندان عصر اتم را از آن گریزی نبوده و امروز نیز به عنوان یک نیاز روحی و اولیه مطرح است. در جوامع امروز نیز که فناوری های نوین ارتباطی و گسترش سامانه های مخابراتی و الکترونیکی، به بخشی بایا و جدایی ناپذیر از زندگی بشر امروزی تبدیل شده و هوش مصنوعی، رقابت های ماهواره ای دولت ها، تعاملات دولت و شهروند الکترونیک، شبکه های اجتماعی و موضوعات مشابه آن به صورت روزمره و با شتابی زیاد و قابل توجه، زندگی انسان معاصر را در می نوردد و به عرصه ای برای رقابت تنگاتنگ بین کشورهای جهان و دولت های آنان و در برخی موارد، زمینه ساز نقض حقوق مالکیت معنوی و فردی، ابزاری برای جاسوسی اطلاعات فردی شهروندان کشورهای دیگر شده، که چالش های موجود بر سر راه فعالیت شبکه های اجتماعی نظیر TikTok یا FaceBook و حفظ اطلاعات خصوصی کاربران آنها از جمله ی موضوعات روز دنیاست، بهره گیری از ارتباطات الکترونیک و فناوری های نوین مخابراتی، مستلزم سواد رسانه ای و مجموعه ای از مهارت هاست که علاوه بر بهره گیری بهتر از این فناوری ها، ارتباطی ایمن و بدون تهدید حقوق خصوصی و معنوی شهروندان را فراهم نماید. در این رهگذر، آن چه قابل توجه و لازم به بررسی با دانش حقوقی روز است، دانش حقوق شهروندی و ابعاد مسیولیت مدنی ناشی از نقض این حقوق در فضای مجازی، با وجود هجمه های ویروسی، بدافزاهای مخرب، لینک های جعلی (Phishing)، کلاهبرداری ها و دیگر جرایم سایبری امری مهم به شمار می آید. در این پایان نامه، سعی شده تا با استفاده از تحلیل و استدلال حقوقی، مسیولیت مدنی ناشی از نقض حقوق شهروندی در فضای مجازی بررسی شود.

ساختار و فهرست پایان نامه

الف – مقدمه؛

تعریف موضوع:

علت انتخاب موضوع:

ب) سیوالها و فرضیه های تحقیق:

ج– فرضیه تحقیق

د– پیشینه ی تحقیق

ه– نوع و روش تحقیق

و– مشکلات تحقیق

ز– فصل بندی

فصل اول: نگاهی به مسیولیت مدنی در حقوق ایران

بخش اول: مسیولیت مدنی در حقوق ایران

گفتار اول – مفهوم مسیولیت مدنی

بخش دوم: مبانی مسیولیت مدنی در حقوق ایران

گفتار اول: مبانی نظری مسیولیت مدنی

الف – نظریه ی تقصیر شخصی

ب – نظریه ی تقصیر نوعی

ج – نظریه ی خطر

د– نظریه ی مختلط

ه – نظریه ی تضمین حق

و – نظریه ی استناد عرفی

ز – حقوق اسلام

فصل دوم: حریم خصوصی

بخش اول: تعریف و مفهوم حریم خصوصی

مبحث اول؛ مفهوم حریم خصوصی:

گفتار اول؛ تعریف سامانه های رایانه ای:

گفتار دوم؛ تعریف سامانه های مخابراتی:

گفتار اول؛ مصادیق جرایم رایانه ای:

مبحث دوم؛ منابع قانونی داخلی در حوزه ی حریم خصوصی:

گفتار اول؛ حریم اطلاعاتی:

گفتار دوم؛ حریم ارتباطی:

گفتار سوم؛ تهدیدکنندگان حریم خصوصی:

۱–دولت و سازمان های وابسته:

۲– موسسات و نهادهای خصوصی:

گفتار چهارم؛ موارد جواز نقض حریم خصوصی:

مبحث سوم؛ نقض حریم خصوصی در سامانه های رایانه ای و مخابراتی:

گفتار اول؛ مصادیق نقض حریم خصوصی در سامانه های رایانه ای:

مبحث دوم – نحوه ی جبران خسارت ناشی از نقض حریم خصوصی داده ها از نظر قانون مسیولیت مدنی:

فصل سوم: حمایت از حریم خصوصی و شخصی افراد در سامانه های رایانه ای و مخابراتی

بخش اول: فعل ها و ترک فعل های مسیولیت زا

مبحث اول؛ ورود بدون اجازه به خلوت دیگری:

مبحث دوم؛ افشاسازی عمومی غیرمتعارف مسایل خصوصی فرد:

بخش دوم؛ مسیولیت نقض حریم خصوصی:

مبحث اول؛ آسیب شناسی:

مبحث دوم؛ مسیولیت کیفری:

مبحث سوم؛ مسیولیت مدنی:

بخش سوم؛ مسیولیت مدنی در ارتباطات الکترونیکی بر اساس نظریه ی تقصیر:

مبحث اول؛ اصل پردازش مرتبط

مبحث دوم؛ اصل ممنوعیت افشاء

مبحث سوم؛ مسیولیت در ارتباطات الکترونیکی بر اساس فعل زیان بار

گفتار اول– نفوذ به داده ها (Hack)

گفتار دوم؛ جمع آوری غیرمجاز

گفتار سوم؛ تغییر غیرمجاز داده

گفتار چهارم؛ سرقت هویت

گفتار پنجم؛ انتقال غیر مجاز

مبحث پنجم؛ اشخاص مسیول و چگونگی تعیین مسیولیت با دخالت عوامل متعدد در ارتباطات الکترونیک

گفتار اول؛ تامین کنندگان محتوا

گفتار دوم؛ واسطه های الکترونیک

الف– ایجادکنندگان نقطه ی تماس بین المللی (تامین کنندگان خدمات دسترسی) و ارایه دهندگان خدمات اینترنتی:

ب– ارایه دهندگان خدمات میزبانی

ج–کاربران

مبحث ششم: فتوای رهبری درباره حفظ حریم خصوصی مردم در فضای مجازی جرایم علیه سامانه های رایانه ای و مخابراتی

گفتار اول؛ موارد نقض عدم رعایت حریم خصوصی در سامانه های رایانه ای و مخابراتی: ۵۰ الف– تهدید به انتشار عکس های شخصی ۵۰ ب– ضبط مکالمات و تهدید به انتشار آنها ۵۰ ج– اخاذی ۵۰ د– شنود مکالمات

ه – نشر اکاذیب

و– جاسوسی

ز– سرقت اطلاعات

گفتار دوم: راهکار مناسب برای حمایت از حریم خصوصی و شخصی افراد در فضای مجازی چیست؟

گفتار سوم؛ چگونگی حفاظت از حریم خصوصی در سامانه های رایانه ای و مخابراتی:

گفتار چهارم؛ راهکارهای حمایت از حریم خصوصی کودکان در فضای مجازی

گفتار پنجم؛ دلایل اهمیت محافظت از حریم خصوصی کودکان در فضای مجازی

الف– کودکان عصر دیجیتال باید سواد دیجیتال داشته باشند

ب– افزایش حضور کودکان در فضای مجازی با شیوع کرونا

ج– کودکان در فضای آنلاین آسیب پذیرترند

گفتار ششم؛ چگونه از حریم خصوصی کودکان در فضای مجازی محافظت کنیم؟

الف– با کودکان درباره مفهوم حریم خصوصی صحبت کنید

ب– درباره ردپای دیجیتال با کودکان حرف بزنید

ج– به کودکان یاد بدهید که رمز عبور قوی انتخاب کنند

د– به فرزندانتان استفاده ایمن از وسایل الکترونیکی را یاد بدهید

ه– تنظیمات حریم خصوصی را مرتب بررسی کنید

و– به تبلیغات آنلاین دقت کنید

ز– مراقب رفتار خودتان در فضای آنلاین باشید

ح– مراقب کلاهبرداری های اینترنتی باشید

گفتار هفتم؛ راهکارهای حفظ حریم خصوصی و شخصی افراد در سامانه های رایانه ای و مخابراتی:

الف– افزایش آگاهی: کاربران و خانواده ها باید سعی نمایند در حد ممکن اطلاعات خود را در خصوص تهدیدات و آسیب های فضای مجازی افزایش دهند

ب– دقت و تامل قبل از بارگذاری اطلاعات و یا تصاویر

ز– به کارگیری برنامه های ضد جاسوسی:

ی– آموزش به کودکان

ک– برای آنلاین بودن خود محدودیت تعیین نمایید

ل– وبگردی با هدف

م– استفاده از دیواره آتش

ن– لینک های مبهم:

ق– ایمیل های ناشناس

ر– از پر کردن فرم هایی که از شما اطلاعات مهم و شخصی می خواهند پرهیز کنید

گفتار هشتم؛ مصادیق نقض حریم خصوصی در سامانه های رایانه ای و مخابراتی:

نتیجه گیری

منابع

کلیدواژه ها

• مسیولیت مدنی
• حقوق شهروندی