مشروعیت و انتساب کودکان سه والدی انتقال میتوکندری از دیدگاه فقه و حقوق

عنوان	مشروعیت و انتساب کودکان سه والدی انتقال میتوکندری از دیدگاه فقه و حقوق
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	مرضیه ملکی
استاد راهنما	محمدرضا رضوان طلب
استاد مشاور	بهرام تقی پور
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۸
دانشگاه	دانشگاه خوارزمی

مشروعیت و انتساب کودکان سه والدی انتقال میتوکندری از دیدگاه فقه و حقوق عنوان رساله ای است که توسط مرضیه ملکی، با راهنمایی محمدرضا رضوان طلب و با مشاوره بهرام تقی پور در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه خوارزمی دفاع گردید.

چکیده

در سالیان اخیر یکی از دستاوردهای علم بشر که در پرتو پیشرفت علم پزشکی در حوزه تلقیح مصنوعی برای درمان بیماری های میتوکندریایی صورت گرفته است، روش درمانی انتقال میتوکندری است. کودکان حاصل از این روش با مشارکت سه والد پدید می آیند، به همین دلیل در اصطلاح بین المللی به کودکان سه والدی شهرت یافته اند. لذا در این رساله به اثبات مشروعیت این نوع روش درمانی در باروری و بررسی نسب پدری و مادری فرزند حاصل از چنین روشی پرداخته شده است. در ابتدا با در نظر گرفتن نظریه مخالف با استناد به آیات و روایات، به نقد و بررسی آنها پرداخته و سپس با استناد به شواهد قرآنی و روایی و قواعد فقهی نظیر نفی عسر و حرج، لاضرر، دفع ضرر محتمل و نیز اصاله الاباحه و اصاله البرایه، این روش درمانی با هدف باروری ایمن و تولد کودکان سالم، مشروع شناخته شده است. در ادامه برای شناسایی والدین کودکان سه والدی به تعیین نسب پدری و مادری پرداخته شده است؛ بدین منظور با در نظر گرفتن اماره فراش و دلیل عرفی و اقوال فقها، انتساب کودک به صاحب اسپرم قطعی پنداشته شده است و سپس، برای تعیین مادر کودک با استناد به ادله پزشکی، به واکاوی نقش هسته سلول در انتقال ویژگی های وراثتی پرداخته و نیز با لحاظ قیاس اولویت و علت حقیقی و اقوال فقها، زن صاحب هسته تخمک و صاحب رحم، مادر کودک شناخته شده است.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

تبیین مسیله

ضرورت انجام پژوهش

پرسش های پژوهش

سوالات اصلی

سوالات فرعی

فرضیه های پژوهش

فرضیه های اصلی

فرضیه های فرعی

اهداف پژوهش

جنبه نوآوری پژوهش

روش انجام پژوهش

پیشینه پژوهش

ساختار پژوهش

بخش اول: مفاهیم پزشکی و تبیین روش انتقال میتوکندری

فصل اول: انواع تکنیکهای رایج تلقیح مصنوعی (A R T)

مبحث اول: روش باروری در داخل رحم (I U I)

مبحث دوم: لقاح مصنوعی (I V F)

مبحث سوم: میکرواینجکشن (I C S I)

مبحث چهارم: تلقیح نطفه داخل لوله رحم (G I F T)

مبحث پنجم: انتقال نطفه بارور شده داخل لوله رحم Z I F T

فصل دوم: تکنیک انتقال میتوکندری

مبحث اول: تعاریف و مفاهیم

گفتار اول: میتوکندری

گفتار دوم: بیماری های میتوکندریایی

مبحث دوم: روش انتقال میتوکندری و رویکردهای مختلف آن

گفتار اول: روش درمانی انتقال میتوکندری

گفتار دوم: ایمنی و اثر بخشی جایگزین کردن ژنوم میتوکندریایی

گفتار سوم: نگرشهای بین المللی پیرامون روش انتقال میتوکندری

بخش دوم: مشروعیت بکارگیری روش انتقال میتوکندری از دیدگاه فقه و حقوق

فصل اول: مبانی اجرای روش انتقال میتوکندری

مبحث اول: مفهوم ضرورت و اضطرار

مبحث دوم: لمس و نگاه در جایگاه معالجه

فصل دوم: ممیزی فقهی روش انتقال میتوکندری

مبحث اول: نظریه عدم مشروعیت

گفتار اول: دلایل قرآنی

۱– حفظ فرج

۲– تغییر در خلقت الهی

۳– مخالفت با اراده و مشیت الهی

۴– اختلاط نسب

گفتار دوم: دلایل روایی

۱– نکوهش ادخال نطفه در غیر جایگاه شرعی

۲– احتیاط در فروج

مبحث دوم: نظریه مشروعیت از دیدگاه فقه

گفتار اول: ادله قرآنی و روایی

۱– لزوم مداوا

۲– ضرورت و ترغیب حفظ حیات و بقا بر نسل پاک و سالم

گفتار دوم: ادله فقهی و اصولی

۱– قاعده نفی عسر و حرج

۲– قاعده لاضرر

۳– قاعده دفع ضرر محتمل

۴– قاعده ملازمه میان حکم عقل و شرع

۵– اصل برایت

۶– اصل اباحه و حلیت

۷– اصل صحت

۸– بنا عقلا و ارتکازات عقلایی

۹– مذاق شریعت

گفتار سوم: نظریه مشروعیت از دیدگاه حقوقی

۱– قاعده مقابله با خسارت

۲– اقتضایات قانون اهدای جنین

۳– حق بر سلامت

بخش سوم: انتساب کودکان حاصل از روش انتقال میتوکندری

فصل اول: مفهوم و زمینه های تحقق نسب

فصل دوم: انتساب به والدین

مبحث اول: نسب پدری

گفتار اول: اماره فراش

گفتار دوم: دیدگاه حقوق موضوعه

مبحث دوم: نسب مادری

گفتار اول: مستندات پزشکی

گفتار دوم: قیاس اولویت

گفتار سوم: علت حقیقی

گفتار چهارم: اقوال فقها

نتیجه گیری و پیشنهادها

نتیجه گیری

پیشنهادها

منابع و مراجع

کلیدواژه ها

• کودکان سه والدی
• انتقال میتوکندری
• مشروعیت
• انتساب
• باروری
• تخمک