مطالعه تطبیقی اصل حسن نیت در اجرای قرارداد و آثار آن در حقوق ایران و کانادا
 | |
| عنوان | مطالعه تطبیقی اصل حسن نیت در اجرای قرارداد و آثار آن در حقوق ایران و کانادا |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | مهدی نوده |
| استاد راهنما | اسماعیل عباسی |
| استاد مشاور | عبدالرسول دیانی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۲ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی |
مطالعه تطبیقی اصل حسن نیت در اجرای قرارداد و آثار آن در حقوق ایران و کانادا عنوان پایان نامه ای است که توسط مهدی نوده، با راهنمایی اسماعیل عباسی و با مشاوره عبدالرسول دیانی در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.
چکیده
هر چند مفهوم حسن نیت یکی از میراث های حقوق روم است، رابطه ی تنگاتنگ آن با اخلاق باعث شده است جلوه ها و آثار این مفهوم، تقریبا در تمامی نظام های حقوقی، جایگاهی غیر قابل انکار داشته باشد. حسن نیت در معنای تصور اشتباه مربوط به بعد حمایتی این مفهوم می شود که ارتباطی با حقوق قرارداد ها ندارد. اما حسن نیت در معنای صداقت و رعایت راستی و درستی که از آن با عنوان حسن نیت تکلیفی یاد می شود، نقش ها، آثار و کارکردهای مختلفی در مراحل مختلف قراردادی از جمله مرحله اجرای قرارداد دارد. سوال اساسی این است که آیا می توان به اصل حسن نیت به عنوان یک اصل مستقل از اصل لزوم قرارداد ها استناد کرد؟ امروزه در بسیاری از کشورها، حسن نیت به عنوان یک اصل حقوقی مستقل و الزام آور مورد شناسایی و پذیرش قرار گرفته است. بیشترین کارکرد حسن نیت در مرحله اجرای قرارداد است. به گونه ای که در بسیاری از کشورها از جمله فرانسه، آلمان، آمریکا و ایالت کبک کانادا، رعایت حسن نیت در اجرای قرارداد به صراحت مورد حکم قانون گذار قرار گرفته است. در نظام های حقوقی ایران و کانادا، حسن نیت هنوز به عنوان یک اصل حقوقی مستقل و الزام آور مورد پذیرش قرار نگرفته است. با این تفاوت که در حقوق ایران جز در دو مورد، اصطلاح حسن نیت وارد متون قانونی ما نشده و در احکام دادگاه ها و رویه قضایی نیز جز در موارد معدودی آن هم در مقدمه رای، اثری از استناد به حسن نیت وجود ندارد. در حالی که در حقوق کانادا علاوه بر این که حسن نیت در بسیاری از متون قانونی (هرچند بصورت موردی) راه یافته است، احکام قابل توجهی نیز حتی از دادگاه های عالی کانادا صادر شده که در آنها به حسن نیت استناد یا اشاره شده است. باری؛ آثار، جلوه ها و کارکرد های این اصل در قرارداد ها و قوانین مختلف، در حقوق هردو کشور بسیار مشهود و مکرر است. منع سوء استفاده از حق، منع تدلیس و قواعد فقهی احسان، غرور و لاضرر، تعهد به دادن اطلاعات، تعهد به تسلیم توابع مبیع، تسلیم مبیع و عین مستاجره به نحو مطلوب و ... در فقه و حقوق ایران؛ و منع رفتار متناقض، کنترل حقوق و اختیارات قراردادی، بهترین تلاش ها و تکلیف به همکاری، تکلیف به خودداری از گریز از تعهدات قراردادی، الزام به رعایت حسن نیت در قرارداد های فرانشیز، بیمه و ... در حقوق کانادا از این موارد است. و این موضوع حاکی از آنست که اصل حسن نیت با مبانی و منابع حقوقی ایران و کانادا سازگاری داشته و با رویکرد جدید دکترین حقوقی هردو کشور نسبت به حسن نیت، دور از انتظار نخواهد بود که در آینده ای نزدیک، حسن نیت به عنوان یک اصل حقوقی مستقل و الزام آور در تمام مراحل قرارداد از جمله مرحله اجرای قرارداد مورد پذیرش قرار گیرد.در این تحقیق، پس از تبیین مفهوم کلی حسن نیت و بررسی نقش آن در مراحل مختلف قراردادی، به تبیین جایگاه آن در حقوق ایران و کاناداپرداخته خواهد شد. سپس به طور خاص و جزیی تر، نقش آن در مرحله اجرای قرارداد و به صورت تطبیقی در نظام حقوقی دو کشور فوق مورد مطالعه قرار گرفته تا نهایتا به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که آیا میزان الزام آوری این اصل به اندازه ای هست که تخلف از آن موجب مسیولیت قراردادی متعهد شود؟ به عبارتی می توان به اصل حسن نیت در اجرای قرارداد بعنوان اصلی مستقل از اصل لزوم قراردادها تمسک جست؟ پاسخ به این پرسش ها به صورت مجزا در حقوق ایران و کانادا در خلال مباحث مربوطه صورت خواهد گرفت. همچنین به بررسی آثار و جلوه های اصل حسن نیت، به طور خلاصه در مراحل مختلف قراردادی و به طور مفصل تر در مرحله اجرای قرارداد خواهیم پرداخت. در واقع منظور از آثار اصل حسن نیت، جلوه های مختلف آن است که حتی با وجود عدم پذیرش اصل فوق در یک نظام حقوقی ، برای مثال نظام حقوقی ایران و کانادا ، مصادیق ، کارکردها و آثار آن مورد پذیرش قرار گرفته و رد پای این اصل در مقرره های مختلف قانونی و آراء قضات پیداست
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه ۱
فصلاول: کلیات ۶
مبحثاول: مفهومحسننیت ۷
گفتاراول: معنایلغویواصطلاحیحسننیت ۷
گفتاردوم: مفهومحقوقیحسننیت ۱۱
بنداول: مفهومهنجاریحسننیت ۱۲
بنددوم: معانیدوگانهحسننیت ۱۵
الف– تصوراشتباه (حسننیتشخصییاحمایتی) ۱۵
ب– صداقت (حسننیتتکلیفی) ۱۸
مبحثدوم: نقشحسننیتدرقراردادها ۲۱
گفتاراول: حسننیتدرمرحلهمذاکراتوتشکیلقرارداد ۲۱
بنداول: حسننیتدرمذاکراتپیش قراردادی ۲۳
بنددوم: حسننیتدرتشکیلقرارداد ۲۴
الف– محدودیتاصلآزادیقراردادی ۲۴
ب– رویکردنظام هایحقوقنوشته ۲۵
ج– رویکردنظام هایحقوقعرفی ۲۷
بندسوم: حسننیتدرتشکیلقرارداددراسنادبین المللی ۳۰
گفتاردوم: حسننیتدرتفسیرواجرایقرارداد ۳۲
بنداول: حسننیتدرتفسیرقرارداد ۳۲
بنددوم : حسننیتدراجرایقرارداد ۳۴
بندسوم: حسننیتدراجرایقرارداددرنظام هایحقوقی ۳۸
بندچهارم: حسننیتدراجرایقرارداددراسنادبین المللی ۴۱
فصلدوم: نقشحسننیتدرنظام هایحقوقیایرانوکانادا ۴۶
مبحثاول: جایگاهحسننیتدرنظامحقوقیاسلاموایران ۴۷
گفتاراول: حسننیتدرمنابعاسلامی ۴۸
بنداول: حسننیتدرآیاتوروایات ۴۸
الف– قرآن ۴۸
ب– روایات ۵۱
بنددوم: حسننیتدرفقهامامیه ۵۳
الف– منعاقداماتنادرست ۵۴
۱) غش ۵۴
۲) تدلیس ۵۶
۳) نجش ۵۷
ب– قواعدفقهی ۵۸
۱) غرور ۵۸
۲) احسان ۶۰
۳) لاضرر ۶۲
گفتاردوم: حسننیتدرحقوقموضوعه یایران ۶۵
بنداول: قانوناساسی ۶۵
بنددوم: قانونمدنی ۶۶
الف– خانواده ۶۶
ب– غصب ۶۷
ج– قراردادها ۶۹
۱) معاملهبهقصدفرارازدین ۶۹
۲) خیارات ۷۱
بندسوم: قانونمسیولیتمدنی ۷۲
بندچهارم: قانونتجارت ۷۳
بندپنجم: قانونتجارتالکترونیک ۷۵
بندششم: سایرقوانین ۷۵
مبحثدوم: جایگاهحسننیتدرنظامحقوقعرفیکانادا ۷۶
گفتاراول: نظریهسنتیقراردادوتمایلبهمفهومحسننیت ۷۷
بنداول: آزادیقراردادها ۷۸
بنددوم: نقشحسننیتدرتعدیلآزادیقراردادها ۸۲
گفتاردوم: مفهومحسننیتدرحقوقکانادا ۸۴
بنداول: دکترینحقوقیحسننیت ۸۶
الف– حسننیتبهمثابهمانعسوءنیت ۸۶
ب– حسننیتبهمثابهمبنایمسیولیتقراردادی ۸۹
بنددوم: رویه یقضایی ۹۱
الف– معیارمعقولبودن ۹۲
ب– معیارتفسیری ۹۳
گفتارسوم: منابعحسننیتدرحقوققراردادیکانادا ۹۴
بنداول: حسننیتبهمثابهشرطضمنیمندرجدرقانون ۹۶
الف– قرارداداستخدام ۹۶
ب– قراردادفرانشیز ۹۷
ج– قراردادبیمه ۹۸
د– قرارداداستانداردیاقراردادالحاقی ۹۹
بنددوم: حسننیتبهمثابهشرطضمنیدرعمل ۱۰۰
الف– قراردادمناقصه ۱۰۱
ب– قرارداداجاره ۱۰۲
فصلسوم: جایگاهوجلوه هایحسننیتدراجرایقرارداددرحقوقایرانوکانادا ۱۰۳
مبحثاول: جایگاهحسننیتدراجرایقرارداددرحقوقایرانوکانادا ۱۰۴
گفتاراول: حسننیتدراجرایقرارداددرحقوقایران ۱۰۴
بنداول: عرفوعادتدرجایگاهحسننیت ۱۰۴
بنددوم: اجرایباحسننیتقرارداددرقوانینایران ۱۱۲
گفتاردوم: حسننیتدراجرایقرارداددرحقوقکانادا ۱۱۹
بنداول: بهترینتلاش هاوتکلیفبههمکاری ۱۲۱
بنددوم: کنترلحقوقواختیاراتقراردادی ۱۲۳
بندسوم: تکلیفبهخودداریازگریزازتعهداتقراردادی ۱۲۶
بندچهارم: حکمدیوانعالیکانادادرقضیه یوالاس ۱۲۹
مبحثدوم: بررسیآثاروجلوه هایمختلفحسننیتدراجرایقرارداددرحقوقایرانوکانادا ۱۳۳
گفتاراول: بحثنظریآثارحسننیتدراجرایقرارداد ۱۳۳
بنداول: نقشمحدودکننده ۱۳۳
بنددوم: نقشتکمیلی ۱۳۵
بندسوم: نقشتعدیلی (انطباقی) ۱۳۶
بندچهارم: نقشتفسیری ۱۳۸
گفتاردوم: جلوه هایحسننیتدراجرایقرارداددرحقوقایرانوکانادا ۱۴۰
بنداول: تعهداتطرفیندراجرایباحسننیتقرارداد ۱۴۱
الف– حسننیتدراجرایتعهداتاصلی ۱۴۱
ب– حسننیتدراجرایتعهداتضمنی ۱۴۶
بنددوم: حسننیتومنعرفتارمتناقض ۱۵۰
بندسوم: حسننیتوکنترلحقوقواختیاراتقراردادی ۱۵۲
گفتارسوم: حسننیتوتعهدبهوسیلهیانتیجه (رویکردانتقادی) ۱۵۳
نتیجهوپیشنهاد ۱۶۱
منابع و مآخذ ۱۶۸
کلیدواژه ها
- حسن نیت (حقوق)
- حقوق موضوعه
- ایران
- کانادا
- حقوق بین المللی
- همکاری بین المللی
- تجارت الکترونیکی