مطالعه تطبیقی تاثیر تغییر شیء بر اعتبار قراردادها در فقه امامیه حقوق افغانستان و حقوق فرانسه

عنوان	مطالعه تطبیقی تاثیر تغییر شیء بر اعتبار قراردادها در فقه امامیه حقوق افغانستان و حقوق فرانسه
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	سید عزیزالله موسوی
استاد راهنما	محمد جواد ارسطا
استاد مشاور	سعید شریعتی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	جامعه المصطفی العالمیه

مطالعه تطبیقی تاثیر تغییر شیء بر اعتبار قراردادها در فقه امامیه حقوق افغانستان و حقوق فرانسه عنوان رساله ای است که توسط سید عزیزالله موسوی، با راهنمایی محمد جواد ارسطا و با مشاوره سعید شریعتی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.

چکیده

تغییر شیء به معنای مغایرت عرفی بین حالت اولیه و ثانویه شیء (مورد معامله)، به خودی خود موضوع حقوقی نیست ولی از آنجایی که موجب تغییر در ارزش اقتصادی مورد معامله می گردد و حقوق متعاملین را تحت تاثیر قرار می دهد، ماهیت حقوقی پیدا می کند. تغییر شیءِ مورد معامله از دو حال خارج نیست یا به گونه ای است که ماهیت عرفی و حتی نام آن شیء را کاملا دگرگون می کند (تغییر ذاتی) و یا با حفظ ماهیت، در ارزش اقتصادی شیء اثر مثبت و یا منفی می گزارد (تغییر وصفی). در فقه امامیه، حقوق افغانستان و حقوق فرانسه نسبت به اینکه تغییر شیء اعم از ذاتی و وصفی، چه تاثیری بر وضعیت و اعتبار قرارداد می گزارد، تشابهات و اختلافاتی به چشم می خورد؛ نقطه توافق و تشابه هر سه دیدگاه آنست که، اگر شیء پیش از انعقاد عقد تغییر بکند، قرارداد به خاطر فقدان موضوع و یا عدم مطابقت ایجاب و قبول باطل می گردد. اما چنانچه تغییر شیء پس از انعقاد و پیش از تسلیم آن به طرف مقابل محقق گردد، مطابق فقه امامیه و حقوق افغانستان وضعیت و اعتبار قرارداد را تحت تاثیر قرار می دهد و با توجه به اسباب تغییر، موجب بطلان، انفساخ، تزلزل و یا تغییر ماهیت قرارداد می گردد. ولی طبق حقوق فرانسه، تغییر شیء پس از انعقاد صحیح قرارداد، جز به صورت استثنایی، هیچگونه تاثیری بر وضعیت و اعتبار قرارداد ندارد. در صورتی که شیء پس از تسلیم آن به طرف مقابل تغییر بکند، علی القاعده نباید هیچگونه تاثیری بر وضعیت و اعتبار قرارداد داشته باشد ولی مطابق فقه امامیه و حقوق افغانستان در قراردادهای مستمر مثل اجاره، مزارعه، مساقات و قراردادهای متزلزل مثل قراردادهای لازم خیاری و قراردادهای جایز، پس از تسلیم نیز تغییر ذاتی و وصفی شیء موجب دگرگونی در وضعیت و اعتبار قرارداد می گردد.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه ۱ تبیین موضوع تحقیق

۲ پیشینه تحقیق

۳ هدف و ضرورت تحقیق

۴ سوالات تحقیق

۵ فرضیه های تحقیق

۶ روش تحقیق

۷ ساختار تحقیق

فصل اول: مفاهیم و کلیات ۱ مفاهیم و روابط

۱–۱ مفهوم اعتبار قرارداد

۱–۱–۱ مفهوم اعتبار

۱–۱–۲ مفهوم قرارداد

۱–۱–۳ مفهوم ترکیبی اعتبار قرارداد

۱–۲ رابطه قرارداد با مفاهیم مشابه

۱–۲–۱ قرارداد و عقد

۱–۲–۲ قرارداد و اتفاق

۱–۲–۳ قرارداد و معامله

۱–۲–۴ قرارداد و تعهد

۱–۲–۵ قرارداد و تراضی

۱–۳ مفهوم تغییر شیء

۱–۳–۱ مفهوم تغییر

۱–۳–۲ مفهوم شیء

۱–۳–۳ مفهوم ترکیبی تغییر شیء

۱–۴ رابطه شیء با مفاهیم مشابه

۱–۴–۱ شیء و مال

۱–۴–۲ شیء و مِلک

۱–۴–۳ شیء و حق

۱–۵ رابطه تغییر شیء با مفاهیم مشابه

۱–۵–۱ تغییر شیء و تلف شیء

۱–۵–۲ تغییر شیء و إبدال شیء

۱–۵–۳ تغییر شیء و اشتباه شیء

۱–۵–۴ تغییر شیء و عیب شیء

۱–۶ رابطه تغییر شیء با اصول حاکم بر قرارداد

۱–۶–۱ تغییر شیء و اصل لزوم قرارداد

۱–۶–۲ تغییر شیء و اصل صحت قرارداد

۲ کلیات

۲–۱ اقسام تغییر شیء

۲–۱–۱ تغییر ذاتی شیء

۲–۱–۲ تغییر اسمی شیء

۲–۱–۳ تغییر حالی شیء

۲–۱–۴ تغییر وصفی شیء

۲–۱–۴–۱ افزایش شیء

۲–۱–۴–۲ کاهش شیء

۲–۲ شرایط اعتبار قرارداد

۲–۲–۱ اراده (قصد و رضا)

۲–۲–۲ توافق اراده (ایجاب و قبول)

۲–۲–۳ اهلیتِ متعاقدین

۲–۲–۴ مورد معاملهِ واجد شرایط

فصل دوم: تغییر شیء پیش از تسلیم و تاثیر آن بر اعتبار قرارداد ۱ تاثیر تغییر شیء بر اعتبار قرارداد در مرحله تشکیل عقد

۱–۱ تاثیر تغییر ذاتی شیء بر اعتبار قرارداد

۱–۱–۱ دیدگاه فقه امامیه

۱–۱–۲ دیدگاه حقوق افغانستان

۱–۱–۳ دیدگاه حقوق فرانسه

۱–۲ تاثیر تغییر وصفی شیء بر اعتبار قرارداد

۱–۲–۱ دیدگاه فقه امامیه

۱–۲–۲ دیدگاه حقوق افغانستان

۱–۲–۳ دیدگاه حقوق فرانسه

۱–۲–۴ مقایسه و تطبیق

۲ تاثیر تغییر شیء بر اعتبار قرارداد در عقود غیر مستمر

۲–۱ تاثیر تغییر ذاتی شیء بر اعتبار قرارداد

۲–۱–۱ دیدگاه فقه امامیه

۲–۱–۱–۱ بطلان قرارداد

۲–۱–۱–۲ عدم بطلان قرارداد

۲–۱–۲ دیدگاه حقوق افغانستان

۲–۱–۳ دیدگاه حقوق فرانسه

۲–۱–۴ مقایسه و تطبیق

۲–۲ تاثیر تغییر وصفی شیء بر اعتبار قرارداد

۲–۲–۱ دیدگاه فقه امامیه

۲–۲–۱–۱ کاهش شیء

۲–۲–۱–۲ افزایش شیء

۲–۲–۱–۳ اختلاط شیء

۲–۲–۲ دیدگاه حقوق افغانستان

۲–۲–۲–۱ کاهش شیء

۲–۲–۲–۲ افزایش شیء

۲–۲–۲–۳ اختلاط شیء

۲–۲–۳ دیدگاه حقوق فرانسه

۲–۲–۴ مقایسه و تطبیق

۳ تاثیر تغییر شیء بر اعتبار قرارداد در عقود متزلزل

۳–۱ تاثیر تغییر ذاتی شیء بر اعتبار قرارداد

۳–۱–۱ دیدگاه فقه امامیه

۳–۱–۲ دیدگاه حقوق افغانستان

۳–۱–۳ دیدگاه حقوق فرانسه

۳–۱–۴ مقایسه و تطبیق

۳–۲ تاثیر تغییر وصفی شیء بر اعتبار قرارداد

۳–۲–۱ دیدگاه فقه امامیه

۳–۲–۱–۱ کاهش شیء

۳–۲–۱–۲ افزایش شیء

۳–۲–۱–۳ اختلاط شیء

۳–۲–۱–۳–۱ اختلاط قابل تفکیک

۳–۲–۱–۳–۲ اختلاط غیر قابل تفکیک

۳–۲–۲ دیدگاه حقوق افغانستان

۳–۲–۲–۱ افزایش شیء

۳–۲–۲–۲ کاهش شیء

۳–۲–۲–۳ اختلاط شیء

۳–۲–۳ دیدگاه حقوق فرانسه

۳–۲–۴ مقایسه و تطبیق

فصل سوم: تغییر شیء پس از تسلیم و تاثیر آن بر اعتبار قرارداد ۱ تاثیر تغییر شیء بر اعتبار قرارداد در عقود مستمر

۱–۱ تاثیر تغییر ذاتی شیء بر اعتبار قرارداد

۱–۱–۱ دیدگاه فقه امامیه

۱–۱–۲ دیدگاه حقوق افغانستان

۱–۱–۳ دیدگاه حقوق فرانسه

۱–۱–۴ مقایسه و تطبیق

۱–۲ تاثیر تغییر وصفی شیء بر اعتبار قرارداد

۱–۲–۱ دیدگاه فقه امامیه

۱–۲–۱–۱ تزلزل مطلق قرارداد

۱–۲–۱–۲ تزلزل مشروط قرارداد

۱–۲–۲ دیدگاه حقوق افغانستان

۱–۲–۲–۱ تزلزل مشروط قرارداد

۱–۲–۲–۲ بقاء و استمرار قرارداد

۱–۲–۳ دیدگاه حقوق فرانسه

۱–۲–۴ مقایسه و تطبیق

۲ تاثیر تغییر شیء بر اعتبار قرارداد در عقود متزلزل

۲–۱ تاثیر تغییر ذاتی شیء بر اعتبار قرارداد

۲–۱–۱ دیدگاه فقه امامیه

۲–۱–۲ دیدگاه حقوق افغانستان

۲–۱–۳ دیدگاه حقوق فرانسه

۲–۱–۴ مقایسه و تطبیق

۲–۲ تاثیر تغییر وصفی شیء بر اعتبار قرارداد

۲–۲–۱ دیدگاه فقه امامیه

۲–۲–۱–۱ رجوع از قرارداد در صورت کاهش شیء

۲–۲–۱–۱–۱ جواز فسخ قرارداد

۲–۲–۱–۱–۲ لزوم قرارداد

۲–۲–۱–۱–۳ قول به تفصیل

۲–۲–۱–۲ رجوع از قرارداد در صورت افزایش شیء

۲–۲–۱–۲–۱ افزایش متصل

۲–۲–۱–۲–۲ افزایش منفصل

۲–۲–۱–۳ رجوع از قرارداد در صورت اختلاط شیء

۲–۲–۲ دیدگاه حقوق افغانستان

۲–۲–۲–۱ رجوع از قرارداد در صورت کاهش شیء

۲–۲–۲–۲ رجوع از قرارداد در صورت افزایش شیء

۲–۲–۲–۲–۱ افزایش متصل

۲–۲–۲–۲–۲ افزایش منفصل

۲–۲–۲–۳ رجوع از قرارداد در صورت اختلاط شیء

۲–۲–۳ دیدگاه حقوق فرانسه

۲–۲–۴ مقایسه و تطبیق

نتایج و پیشنهادات ۱ نتایج

۲ پیشنهاد

منابع ۱ منابع فارسی

۲ منابع عربی

۳ مقالات

۴ قوانین

کلیدواژه ها

• تغییر شیءِ مورد معامله
• وضعیت و اعتبار قرارداد
• تغییر ذاتی شیء
• تغییر وصفی شیء