مطالعه تطبیقی صلح دعوی در حقوق ایران و انگلیس

عنوان	مطالعه تطبیقی صلح دعوی در حقوق ایران و انگلیس
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	الهام مستاجران
استاد راهنما	اسماعیل نعمت اللهی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه قم

مطالعه تطبیقی صلح دعوی در حقوق ایران و انگلیس عنوان پایان نامه ای است که توسط الهام مستاجران، با راهنمایی اسماعیل نعمت اللهی در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

صلح و سازش به خاطر طبیعت مهر پذیر انسانها و گرایش ذاتی آنها به آشتی و مودت به عنوان اولین قانون طبیعی خلقت در زمینه ی نهاد دادرسی و رفع تنازع به شمار می آید و از راه های مهم حل اختلافات بین اشخاص در حقوق ایران و انگلستان است. صلح در مقام تنازع یا صلح مبتنی بر تسامح که صلح دعوی نیز نامیده می شود و موضوع اصلی این تحقیق نیز میباشد، از اقسام عقد صلح مندرج در قانون مدنی است و تابع قواعد عمومی قراردادها میباشد و به لحاظ کاربردی که در حل و فصل دعاوی دارد (سازش در دعاوی)، یکی از عوامل پایان بخش به دعوی و اختلاف در کنار احکام و قرارهای نهایی در آیین دادرسی مدنی هم قرار گرفته، هر چند که از اصل خود یعنی همان ریشه ی حقوق مدنی حتی در حل و فصل دعاوی نیز دور نیفتاده است.تفاوت اصلی سازش و صلح دعوی در این است که سازش چه پیش از اقامه ی دعوی در دادگاه و چه پس از اقامه ی دعوی در دادگاه، تنها شامل دعوای موجود می شود نه دعوای محتمل، حال آن که صلح دعوی شامل دعوی موجود و محتملی می شود که حتما لازم نیست در دادگاه نسبت به آنها طرح دعوی شده باشد، بلکه صرف وجود دعوای موجود و محتمل کافی است که باعث شود طرفین اقدام به انعقاد صلح دعوی بین خود نمایند. در حقوق انگلستان نیز صلح دعوی تحت عنوان compromise agreement مطرح شده است و به عنوان یک قرارداد شناخته میشود و از راه های پایان بخشیدن به دعاوی، هم قبل از طرح دعوی در دادگاه و هم بعد از طرح آن در دادگاه، در این کشور می باشد. از طرفی در کنار این قرارداد، سازش نیز که تحت عنوان conciliation مطرح شده، یکی از طرق و شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات یا همان ADR است و به حل و فصل دعاوی در خارج از دادگاه در این کشور می پردازد، با این تفاوت که برخلاف صلح دعوی نیازمند مداخله ی شخص ثالث بی طرف موسوم به سازشگر یا همان conciliator است. بر همین اساس، در این پایان نامه سعی شده است، علاوه بر بررسی تطبیقی صلح دعوی در حقوق ایران و انگلستان، با توجه به اینکه صلح دعوی در حقوق ایران و انگلستان نیز به نوعی شامل سازش در دعاوی نیز می شود، به فراخور مطالب از سازش و نهاد های سازشی از جمله شورای حل اختلاف در ایران و دادگاه های بخش و صلح در انگلستان نیز سخن به عمل آمده است.واژگان کلیدی: عقد صلح– صلح دعوی– سازش– ADR– حقوق ایران– حقوق انگلستان

ساختار و فهرست پایان نامه

فه––رست تفصیلی مطالب

عنوان صفحه

مقدم–––––ه ۱

الف بیان مسیله و تحدید موضوع ۱

ب سوالات و فرضیات تحقیق ۲

ج اهداف تحقیق ۳

د پیشینه ی تحقیق ۳

ه ضرورت انجام تحقیق ۴

ن روش تحقیق و گرد آوری اطلاعات ۴

و موانع و دشواری های تحقیق ۵

ی ساختار تحقیق ۵

فصل اول: کلیات ۶

۱–۱ تعریف صلح ۷

۱–۱–۱ صلح در معنای لغوی ۷

۱–۱–۱–۱ در زبان عربی ۷

۱–۱–۱–۲ در زبان فارسی ۸

۱–۱–۲ صلح در معنای اصطلاحی ۹

۱–۱–۲–۱ در فقه ۹

۱–۱–۲–۲ در حقوق ایران ۱۲

۱–۲ انواع صلح ۱۳

۱–۲–۱ صلح به معنای اعم و اقسام آن ۱۴

۱–۲–۲ صلح به معنای اخص و اقسام آن ۱۵

۱–۲–۲–۱ صلح ابتدایی ۱۵

۱–۲–۲–۲ صلح دعوی ۱۷

۱–۲–۲–۳ تمییز صلح دعوی و سازش ۱۸

۱–۳ آثار و پیامد های صلح ۲۲

۱–۳–۱ آثار صلح دعوی و سازش در حقوق ایران و انگلستان ۲۳

۱–۳–۱–۱ آثار شکلی صلح دعوی و سازش ۲۳

۱–۳–۱–۱–۱ قاطع بودن صلح دعوی در حقوق ایران و انگلستان ۲۳

۱–۳–۱–۱–۱–۱ صلح و قاعده ی امر محکوم بها ۲۵

۱–۳–۱–۱–۱–۲ گزارش اصلاحی و خروج آن از شمول تصحیح رای ۲۶

۱–۳–۱–۱–۱–۳ گزارش اصلاحی و رفع ابهام از آن ۲۸

۱–۳–۱–۱–۲ نفی صلاحیت دادگاه های دولتی در سازش ۲۹

۱–۳–۱–۲ آثار ماهوی صلح دعوی ۲۹

۱–۳–۱–۲–۱ آثار ماهوی صلح دعوی نسبت به متصالحین ۳۰

۱–۳–۱–۲–۱–۱ اثر کاشفه ی صلح دعوی ۰۳

۱–۳–۱–۲–۱–۲ اثر اسقاط کننده ی صلح دعوی ۳۵

۱–۳–۱–۲–۱–۳ تاسیسی بودن صلح دعوی ۳۶

۱–۳–۱–۲–۱–۴ غیر قابل تجزیه بودن صلح دعوی ۳۶

۱–۳–۱–۲–۱–۵ نسبی بودن مورد صلح ۳۶

۱–۳–۱–۲–۱–۶ الزام طرفین به حل و فصل اختلافات از طریق موافقت نامه صلح ۳۷

۱–۳–۱–۲–۲ آثار ماهوی صلح دعوی نسبت به ثالث ۳۸

۱–۳–۱–۲–۲–۱ اثر صلح به نفع شخص ثالث ۳۸

۱–۳–۱–۲–۲–۲ اثر صلح به زیان شخص ثالث ۳۸

۱–۳–۲ پیامد های صلح دعوی و سازش در حقوق ایران و انگلستان ۳۹

۱–۳–۲–۱ مزایای استفاده از صلح دعوی و سازش ۳۹

۱–۳–۲–۱–۱ از نظر قوای حاکم (دولت) ۳۹

۱–۳–۲–۱–۱–۱ کاهش هزینه های دولت ۳۹

۱–۳–۲–۱–۱–۲ رسیدگی سریع تر به دعاوی موجود ۳۹

۱–۳–۲–۱–۱–۳ افزایش سطح کیفی آراء ۴۰

۱–۳–۲–۱–۲ از نظر طرفین مصالحه ۴۰

۱–۳–۲–۱–۲–۱ حل و فصل دعاوی با هزینه ی کمتر ۴۰

۱–۳–۲–۱–۲–۲ حاکمیت اراده ی طرفین ۴۱

۱–۳–۲–۱–۲–۳ حل و فصل اختلافات به صورت خصوصی و محرمانه ۴۱

۱–۳–۲–۱–۲–۴ تشریفاتی نبودن رسیدگی ها ۴۱

۱–۳–۲–۱–۲–۵ حل و فصل اختلافات به صورت دوستانه ۴۲

۱–۳–۲–۱–۲–۶ حل و فصل سریع تر اختلافات ۴۲

۱–۳–۲–۱–۲–۷ امکان حل و فصل اختلافات غیرقابل طرح در دادگاه ۴۳

۱–۳–۲–۲ معایب استفاده از صلح دعوی و سازش در انگلستان ۴۳

۱–۳–۲–۲–۱ عدم حل و فصل قطعی اختلافات ۴۳

۱–۳–۲–۲–۲ مشکل ناشی از اجرای نتایج حاصل از سازش و مصالحه ۴۴

۱–۳–۲–۲–۳ امکان سوء استفاده از مصالحه و سازش ۴۴

فصل دوم: مفهوم صلح دعوی و سازش در حقوق ایران و انگلستان ۴۵

۲–۱ مفهوم صلح دعوی در حقوق ایران و انگلستان ۴۶

۲–۱–۱ تعریف صلح دعوی در حقوق ایران و انگلستان ۴۶

۲–۱–۲ اوصاف صلح دعوی در حقوق ایران و انگلستان ۵۲

۲–۱–۲–۱ صلح دعوی به عنوان عقدی مستقل ۵۲

۲–۱–۲–۲ لزوم صلح دعوی ۵۵

۲–۱–۲–۳ معوض بودن صلح دعوی ۵۶

۲–۱–۲–۴ عهدی بودن صلح دعوی ۵۷

۲–۱–۲–۵ اعلامی و تاسیسی بودن صلح دعوی ۶۰

۲–۱–۳ ادله ی مشروعیت صلح دعوی ۶۱

۲–۱–۳–۱ کتاب ۶۱

۲–۱–۳–۲ روایات ۶۳

۲–۱–۳–۳ اجماع ۶۶

۲–۱–۳–۴ عقل ۶۶

۲–۱–۴ اقسام صلح دعوی در حقوق ایران و انگلستان ۶۷

۲–۱–۴–۱ اقسام صلح از حیث مکان ۶۸

۲–۱–۴–۱–۱ صلح در دادگاه ۶۸

۲–۱–۴–۱–۲ صلح خارج از دادگاه ۶۹

۲–۱–۴–۲ اقسام صلح دعوی از جهت موضع مدعی علیه ۷۰

۲–۱–۴–۲–۱ صلح با انکار دعوی ۷۰

۲–۱–۴–۲–۲ صلح با اقرار دعوی ۷۲

۲–۱–۴–۲–۳ صلح با سکوت ۷۳

۲–۱–۴–۳ اقسام صلح دعوی از لحاظ موضوع ۷۴

۲–۱–۴–۳–۱ صلح بر اسقاط حق دعوی ۷۴

۲–۱–۴–۳–۲ صلح مدعی به ۷۵

۲–۱–۴–۳–۳ صلح دعوی واقعی ۷۵

۲–۱–۴–۳–۴ صلح دعوی فرضی ۷۵

۲–۱–۴–۳–۵ صلح دعوی مبتنی بر معامله ی باطله ۷۶

۲–۱–۴–۳–۶ صلح دعوی بطلان معامله ۷۶

۲–۱–۴–۳–۷ صلح مدعی با شخص ثالث ۷۷

۲–۱–۴–۳–۸ صلح دعاوی راجع به اموال دولتی و عمومی ۷۷

۲–۱–۴–۴ اقسام صلح دعوی با توجه به طرفین عقد صلح ۷۹

۲–۱–۴–۴–۱ صلح بین خواهان و خوانده ۷۹

۲–۱–۴–۴–۲ صلح بین خواهان و شخص ثالث ۷۹

۲–۲ مفهوم سازش در حقوق ایران و انگلستان ۸۰

۲–۲–۱ تعریف و اقسام سازش در حقوق ایران و انگلستان ۸۱

۲–۲–۲ تمییز سازش/صلح دعوی از اعمال مشابه در حقوق ایران و انگلستان ۹۲

۲–۲–۲–۱ تمییز سازش/صلح دعوی از اعمال حقوقی مشابه در حقوق ایران ۹۲

۲–۲–۲–۱–۱ سازش/صلح دعوی و داوری ۹۲

۲–۲–۲–۱–۲ صلح دعوی و استرداد دعوی ۹۳

۲–۲–۲–۱–۳ صلح دعوی و ارجاع دعوی به سوگند ۹۴

۲–۲–۲–۱–۴ صلح دعوی و قرارداد ارفاقی ۹۴

۲–۲–۲–۱–۵ صلح دعوی وقرارداد تقسیم ترکه و سایراموال مشاع ۹۵

۲–۲–۲–۲ تمییز سازش از سایر اعمال مشابه در حقوق انگلستان ۹۵

۲–۲–۲–۲–۱ سازش و داوری ۹۶

۲–۲–۲–۲–۲ سازش و میانجیگری ۹۶

۲–۲–۲–۲–۳ سازش و مذاکره ۹۷

۲–۲–۲–۲–۴ مصالحه و رسیدگی اختصاری ۹۸

۲–۲–۳ سازش نامه/صلح نامه ۹۸

۲–۲–۴ نهاد های سازش در حقوق ایران و انگلستان ۱۰۱

۲–۲–۴–۱ شورای حل اختلاف در حقوق ایران ۱۰۲

۲–۲–۴–۲ دادگاه های بخش و صلح در حقوق انگلستان ۱۰۴

فصل سوم: ارکان و شرایط صلح دعوی و سازش در حقوق ایران و انگلستان ۱۰۹

۳–۱ شرایط اختصاصی ۱۱۳

۳–۱–۱ ضرورت وجود عنصر نزاع ۱۱۳

۳–۱–۲ گذشت متقابل طرفین ۱۱۷

۳–۲ ارکان و شرایط عمومی ۱۱۹

۳–۲–۱ قصد طرفین و رضای آن ها در صلح دعوی و سازش حقوق ایران و انگلستان ۱۲۵

۳–۲–۱–۱ قصد ۱۲۵

۳–۲–۱–۱–۱ توافق قصد ها ۱۲۵

۳–۲–۱–۱–۲ قصد طرفین دایر به حل و فصل دعوی به صلح ۱۲۶

۳–۲–۱–۱–۳ جریان حاکمیت اراده ۱۲۷

۳–۲–۱–۲ رضا ۱۳۰

۳–۲–۱–۳ عیوب اراده (قصد و رضا) ۱۳۱

۳–۲–۱–۳–۱ اشتباه در صلح دعوی ۱۳۱

۳–۲–۱–۳–۲ اکراه در صلح دعوی ۱۳۸

۳–۲–۱–۳–۳ سایر موارد ابطال قرارداد مصالحه در حقوق انگلستان ۱۳۹

۳–۲–۲ اهلیت طرفین ۱۴۱

۳–۲–۳ شرایط موضوع صلح ۱۴۳

۳–۲–۳–۱ موجود بودن موضوع صلح ۱۴۳

۳–۲–۳–۲ معین بودن موضوع صلح ۱۴۵

۳–۲–۳–۳ معلوم بودن موضوع صلح ۱۴۶

۳–۲–۴ مشروعیت جهت صلح ۱۴۹

نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۵۳

فهرست منابع و مآخذ ۱۵۶

۱ منابع فارسی ۱۵۶

۲ منابع عربی ۱۶۲

۳ منابع لاتین ۱۶۵

کلیدواژه ها

• صلح دعوی
• عقد صلح
• سازش
• عقد صلح
• صلح دعوی
• سازش
• حقوق ایران
• ایران
• انگلستان